İzmir depreminden sonra ülke gündemi kentsel dönüşüm oldu. Türkiye genelinde 6.7 milyon riskli yapı yenilenmeyi bekliyor. Bunların büyük bir kısmı da özel sektör eliyle olacak. Müteahhit firma kentsel dönüşüm için arsa sahipleriyle kat karşılığı anlaşma yapacak, kendi payına düşen konut ya da dükkanları satarak işi finanse edecek.

İşte müteahhitlerin payına düşen o evleri alanların da kentsel dönüşümdeki hak sahipleri kadar dikkatli olması gerekiyor. Çünkü parasını ödediğiniz, hatta tapusunu aldığınız evi kaybedebilirsiniz.

Hürriyet'ten Gülistan Alagöz; Gayrimenkul Hukuku Derneği Başkanı Avukat Ali Güvenç Kiraz ile dönüşüm projelerinden ev alacak vatandaşların nelere dikkat etmesi gerektiğini konuştu.

'YENİ TEDBİRLERE İHTİYAÇ VAR'

Avukat Kiraz, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın kentsel dönüşüm kapsamında önemli düzenlemeleri hayata geçtiğini hatırlatarak şunları söyledi: "İnşaata 1 yıl başlanmaması ya da inşaatın 6 ay durması halinde vatandaş müteahhitle olan sözleşmeyi tek taraflı fesh edebiliyor. Dönüşüm projelerinde ruhsat aşamasında yüzde 10 teminat zorunlu ve firmalar dönüşümde paylarına düşen konutları kademeli satışa çıkabiliyor. Tüm bunlar vatandaşı korumak adına önemli adımlar oldu. Ancak yeterli diyemiyoruz. Düzenlemeler özellikle dönüşümde hak sahibi olanları korurken ev alan 3. kişi için sorun sürüyor. Bugün bu önlemlere rağmen inşaat firmaları kaynaklı mağduriyetler doğuyor. Bu nedenle ek tedbir ihtiyacı söz konusu."

ADIM ADIM YOL HARİTASI

1- TEMİNAT TALEP EDİN

Kentsel dönüşüm kapsamında yapılan bir projeden ev alan tüketicinin tapu iptali ile karşı karşıya kalabileceğini söyleyen Kiraz, "Firma inşaatı yarım bırakır ya da verilen sürede yüzde 90 seviyesinde tamamlamazsa arsa sahipleri sözleşmeyi feshedebilir. Bu durumda müteahhit hem kendi payına düşen evleri kaybeder hem de 3. kişilere satışlar iptal olur. Tapuları iptal edilen tüketicinin yapabileceği tek hukuki süreç müteahhitten ödemiş olduğu bedeli talep etmek" dedi. Peki vatandaş kendini nasıl korumaya alacak? Kiraz şu yanıtı verdi: "Tüketici Kanunu Ön Ödemeli Satış Yönetmeliği kapsamında müteahhitten teminat talep edin. Bu talep yasal hakkınız. Müteahhit size seçenekli olarak bunlardan bir tanesini sunmak zorunda

. Bina tamamlama sigortası

. Hak ediş bedelinin bankada olduğuna dair belge

. Teminat mektubu (satın aldığı daire bedeli kadar)

. Bakanlığın kabul edebileceği bir teminat (müteahhit tarafından sunulacak)

Bu teminat modellerinden birisi size güvence olarak verildiğinde ya bina tamamlanacak siz de hak sahibi olmaya devam edeceksiniz ya da tapunuzu kaybetmiş olsanız dahi bedelini geri alabileceksiniz."

2- İMAR DURUMUNA BAKIN

Kiraz, ikinci adımın 'imar dosyasının incelenmesi' olduğunu dile getirdi. Bu durumun dönüşüm projelerinin yanı sıra ev alacak tüm vatandaşlar için de önemli olduğunu belirten Kiraz, belediye tarafından tutulan bir tutanak bir ceza veya bir yıkım kararı olup olmadığının incelemesi gerektiğine vurgu yaptı. Avukat Ali Güvenç Kiraz doğabilecek sorunları örneklerle şöyle anlattı: "Müteahhit KDV'den kaçmak için 160 metrekare evi 140 metrekare göstermiş olabilir. Size sunulan ve ruhsat alınan proje aynı mı emin olmalısınız. Bir de son dönemde imar barışına başvurup 'yapı kayıt belgesi' alan yapılarda ciddi sorunlar yaşanıyor. Mesela çatı dublesi ya da bahçe katı bir ev aldınız. O binadan oturanlardan biri dava açıp, 'Ortak kullanım alanı bir kişi lehine kullanıldı' diyebilir. Haklıysa bu durumda çatı katı ya da bahçe katına dahil edilen alanlar yıkılır. Üstelik hakkınızda Savcılığa da suç duyurusunda bulunulur, yargılanırsınız."

3- TAPU KAYDINI İNCELEYİN

Tapu kaydının incelenmesinde tapu kaydı üzerinde bulunan tüm takyidat ve şerhlerin göründüğünü belirten Kiraz, "Yine tapu da işlem yapılırken bedelin tam gösterilmesi çok önemli. Tapu harcından kaçınmak için düşük gösterirseniz gayrimenkulü satan kişiye açılan bir dava sonrası (mal varlığını kaçırması davası gibi) mülkünüzü kaybedebilirsiniz. Tapu incelemesinde taşınmazın yönetim planını da detaylı inceleyin. Çünkü size satış yapılırken 'ekleri ile birlikte inceledim' diye imzalıyorsunuz. Yönetim planı ne şekilde aidat ödeyeceğiniz ve ortak alanları ne şekilde kullanacağınızı gösterir" dedi.

4- SÖZLEŞMEYİ NOTERDE YAPIN

Kiraz sözleşmede dikkat edilmesi gerekenleri şöyle anlattı: "Gayrimenkulün tapusunu almıyor ve satış vaadi sözleşmesi ile alıyorsanız noterden sözleşme yapmayı ve bu sözleşmeyi de tapuya şerh ettirmeyi unutmayın. Şerhten sonra gelecek haciz ve konulacak ipotekler sizi bağlamayacaktır. Müteahhit ile yapılacak olan sözleşmede ön bilgilendirmenin yapıldığı ve taşınmazla ilgili cayma haklarının yer aldığına da dikkat edin. Bir de sözleşmelerde yüklenici tek taraflı şekilde cezai şart koymuşsa bunun geçerli olmadığını bilerek sözleşmeyi 14 gün sonra da haklı sebeple fesih edebilirsiniz."

5- AYIPLI İMALAT

Dönüşüm projelerinde hem arsa sahibinin hem de sonradan ev alan tüketicinin teslim sonrası sorun yaşadığını dile getiren Kiraz, "Bağımsız bölümü satın aldıktan sonra taşınmazın içerisinde gözle görülür eksiklik ve ayıp varsa size satan kişiye ihtarname ile bildirin. Bu konuda çok uzun zaman geçmemesi önemli. Kullanım sonrası bir ayıp veya birden fazla ayıp ortaya çıkarsa bu durumu tespit edin veya mahkemeye tespit ettirin. Tespit neticesinde ayıbını giderilmesini isteme, ayıbı giderip bedelini isteme veya ayıp bedelini doğrudan talep etme ve bu ayıp/ayıplar nedeniyle oluşan değer kaybını isteme hakkınız oluşacak" şeklinde konuştu.