Bağımlılık; bir kişi, toplumsal grup ya da toplumun siyasal, ekonomik ve kültürel vb. bakımlardan başka kişi, grup ya da toplumların güdümü ve yönetimi altına girmesi durumuna verilen isimdir.

        Aslında, çocuklara bağımlılık ilişkisi aile içinde başlıyor. Başka bir ifadeyle, aile içi eğitim bağımlılık ilişkisinin gelişmesinde önemli bir payı bulunuyor. Çevrelerindeki nesneleri ve olayları keşfetme ve etkileme izni verilmeyen çocuklar, utanç ve şüphe duygusu geliştirirler. Kendilerinden asla emin olmazlar ve başka insanlara bağımlı olarak yaşarlar. Yine, çocuğun şımarık yetiştirilmesi, bağımlı bir kişilik geliştirmesine yol açabiliyor.

       Bağımlılık ilişkisinin gelişmesi, çocukta bireyleşmeme anlamına gelir. Bu da çocuğun gelecekte rollerini etkili bir biçimde yerine getirememe ve yine sorumluluklarını başkalarına yıkma anlamına gelir.

      Diğer taraftan, bağımlılık ilişkisi gelişen çocuğun özgüveni düşüktür. Bu da o çocuğun yetişkinlik yaşamında özgür seçimlerde bulunamaması anlamına gelir; ve dolayısıyla kendini gerçekleştirmesi mümkün değildir.

      Yine, bağımlılık ilişkisi geliştiren çocuğun kararlarını özgürce verememesi; o da bireyin kendisi olamaması anlamına gelir. Yetişkinlik ve meslek yaşamında sorumluluk almada isteksizlik gösterebilir. Yine bağımlılık duygusu geliştiren çocuklar, yetişkinlikte meslek yaşamında kararlara etkin bir biçimde katılmayabilir. 

       Bunlara ek olarak, bağımlı bir çocuğun yetişkinlikte iyi bir eş olması beklenemez. Yine etkili bir anne ve baba olması da beklenemez. Ayrıca, bağımlı bir çocuğun yetişkinlikte iyi bir yurttaş olması beklenemez.

         Bütün bunlar, çocukta bağımlılık duygusunun gelişmemesi için nasıl bir yaklaşımın gerektiğini gündeme getiriyor. Çocukta bağımlılık duygusunun gelişmemesi için nesneleri olayları tanımalarına olanak tanınmalıdır. Yine, tüm gereksinmeleri karşılanmalıdır. Çocuk sevgi içinde büyütülmeli ona karşı demokratik davranılmalıdır.

     Okulda ise, öğrenciler kendilerini ilgilendiren kararlara katılmalıdır. Çocuğa, sınıf etkinliklerde çeşitli roller ve sorumluklar verilmelidir. Yine; çocuğun gelişimine olanak sağlayan öğretim yöntemleri öğretmen tarafından uygulanmalıdır. En önemlisi, öğretmenin sınıfta sağlayacağı iklim demokratik olmalıdır.

Emekli akademisyen Hasan Güneş [email protected]