Torba kadro uygulamasının dayanağı nedir?

Yeni sistemde de torba kadronun dayanağı, 657 sayılı Kanun'un 68/B maddesidir. Bu maddeye göre Eğitim ve Öğretim Hizmetleri ile Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri sınıfı hariç, sınıfların 1, 2, 3 ve 4'üncü derecelerindeki kadrolarına, derece yükselmesindeki süre kaydı aranmaksızın, atanmasındaki usule göre daha aşağıdaki derecelerden atama yapılabilmektedir. Yine bu maddede hangi hizmetlerin torba kadroda dikkate alınacağı ve atanmak için gerekli olan şartlara yer verilmiştir.

Yeni yapılan değişiklikle de Cumhurbaşkanı onayıyla yapılan atamalarda Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nde öngörülen hizmet süresi şartların aranacağına yer verilmiştir. Ayrıca, bazı kadrolara atanmada önemli avantajlar getirilmiştir.

Yeni sistemle hangi değişiklikler yapıldı?

703 sayılı KHK ile 657 sayılı Kanun'un 68/B maddesine son derece kritik bir ilave yapılmıştır. Bu değişikle; 1- Cumhurbaşkanı onayıyla yapılan atamalarda Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nde öngörülen hizmet süresi şartları aranacaktır.

2- Üst kademe kamu yöneticisi sayılmayan daire başkanı ve bu kadrolara denk yönetici kadrolarına yapılacak atamalarda bu bentte öngörülen hizmet süresi yükseköğrenim gördükten sonra beş yıl olarak uygulanacaktır. Ancak bu beş yıllık sürenin hesabında devlet memurlarının kazanılmış hak aylık derece ve kademesinde değerlendirilen hizmet süreleri esas alınacaktır.

Buna göre, bakanlıklardaki daire başkanı dışındaki bir daire başkanlığına atama yapılabilmesi için atanacak kişinin en az 5 yıllık kamu hizmeti olması ve bu hizmetin de kazanılmış hak aylık derece ve kademesinde değerlendirilen hizmet sürelerinden olması gerekir. Demek ki her daire başkanı üst kademe kamu yöneticisi sayılmıyormuş. Daha önce hangi daire başkanlığı olursa olsun bu süre 10 yıldı. Ümit ederiz ki beş yıllık süre kötüye kullanılmaz ve yönetim kalitesi düşmez.

Ayrıca, burada gerekli olan hizmet süresine askerlik hizmetinin dahil edilemeyeceğini düşünüyoruz. Çünkü, askerlik hizmetinin 68/B hesabında nasıl değerlendirileceği başka bir bentte belirtilmiştir.

Hangi hizmetlerin kazanılmış hak aylık derece ve kademesinde belirtileceği 657 sayılı Kanun'da açıkça belirtilmiştir. Yine bazı kanunlarda da çalışılan sürelerin kazanılmış hak aylık derece ve kademesinde nasıl değerlendirileceğine ilişkin düzenlemeler yoksa bu hizmetler de değerlendirme kapsamı dışında olacaktır.

Cumhurbaşkanı kararnamesi'nde belirtilen kadrolara nasıl atama yapılacak?

Kararnamenin 1 ve 3'üncü maddelerinde Kararname ekinde yer alan kadro ve pozisyonlara hangi şartlarda ve nasıl atama yapılacağı açıkça belirtilmiştir. Buna göre; Bu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'ne ekli (I) sayılı cetvelde yer alan kadro, pozisyon ve görevlere (Genel Müdürler ve üstü unvanlı kadrolara) Cumhurbaşkanı kararıyla atama yapılacaktır. Yani bakanlıkların hiçbir dahli olmayacaktır.

Yine, (II) sayılı cetvelde yer alan kadro, pozisyon ve görevlere Cumhurbaşkanı onayı ile atama yapılacaktır. Bu çerçevede, daha önce birçok kamu kurumunun kadrolarına atama yapılabilmesi için ilgili kurum amirlerinin teklifleri gerekmekteyken şimdi hiçbir inisiyatifleri kalmamış dolayısıyla yeni mevzuat değişiklikleri sonrasında bu yetkiler tamamen ortadan kaldırılmıştır.

Bu durum uygulamada zaman zaman sıkıntılara sebep olabilmekteydi. Çünkü, ilgili kurum amirleri teklif yapmazlarsa atama gerçekleştirilemiyor, bu durum ise gerginliklere sebep oluyordu. Yani, ben özerk kurumum, söylemleri tamamen tarihe karıştırıldı.

Bu cetvellerde sayılmayan kadro, pozisyon ve görevlere ise ilgili Cumhurbaşkanı yardımcısı, bakan veya atamaya yetkili amirler tarafından atama yapılacaktır. Bu hükme göre teşkilat kanunlarında veya kararnamelerinde atamaya yetkili amirin kim olduğu belirtilmemişse atama yetkisini doğrudan ilgili bakanlar kullanacaktır. Bu nedenle son çıkan 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'ne göre özerk birçok kamu kurumunun atama yetkisi ilgili bakanlara geçmiştir. Yani, kurum yöneticilerinin hiçbir atama yetkisi kalmamıştır.

Bu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'ne ekli (I) sayılı cetvelde yer alan kadro, pozisyon ve görevlere atanacaklarda daha önceki şartlardan farklı olarak ciddi bir esneklik getirilmiştir. Buna göre en az dört yıllık yükseköğrenim mezunu olan ve kamuda ve/veya sosyal güvenlik kurumlarına tabi olmak kaydıyla uluslararası kuruluşlar ile özel sektörde veya serbest olarak en az beş yıl çalışmış olanlar genel müdür ve üstü unvanlı kadrolara atanabilecekler. Bu sürenin yeterli olup olmadığını zaman içerisinde göreceğiz.

Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'ne ekli (II) sayılı cetvelde yer alan kadro, pozisyon ve görevlere atanacaklarda da önemli esneklikler getirilmiştir. Buna göre, en az dört yıllık yükseköğrenim mezunu olanlar ve kamuda en az 5 yıllık hizmeti bulunanlar bakanlık daire başkanı ve üzeri kadrolara atanabilecekler. 5 yıllık hizmet için kazanılmış hak aylık derece ve kademesinde bulunmak gerekmemektedir.

Yine il ve bölge müdürü kadro, pozisyon ve görevlerine atanacaklar için kamuda ve/veya sosyal güvenlik kurumlarına tabi olmak kaydıyla uluslararası kuruluşlar ile özel sektörde veya serbest olarak, alanında en az beş yıl çalışmış ve temayüz etmiş olmak yeterli olacaktır.

Diğer yandan, yurtdışı daimi görevlere atanabilmek için kamu veya özel sektör hizmetine ilaveten (657 sayılı Kanun'un 59'ncu maddesi kapsamında yapılacak yurt dışı atamalar dahil) yeterli dil bilgisine sahip olunduğunu belgelendirmek şartı getirilmiştir. 657 sayılı Kanun'un 59'uncu maddesine göre istisnai kadrolara yapılacak atamalarda ise en az dört yıllık yükseköğrenim mezunu olma dışında hizmet süresi aranmaz.

Her memur torba kadrodan yararlanabilir mi?

Yeni sistemde de her memurun torba kadro uygulamasından yararlanıp yararlanamayacağı hususu, 657 sayılı Kanun'un 68/B maddesinde belirtilmiştir. Buna göre; "Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfı ile Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı hariç, sınıfların 1, 2, 3 ve 4'üncü derecelerindeki kadrolarına, derece yükselmesindeki süre kaydı aranmaksızın, atanmasındaki usule göre daha aşağıdaki derecelerden atama yapılabilir" hükmü gereğince, Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfı ile Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı kadrolarında bulunan memurlar hakkında torba kadro uygulaması yapılamaz.

Örnek vermek gerekirse, bu madde kapsamında olan öğretmenler, doktorlar ve hemşireler hakkında torba kadrouygulaması yapılamaz.

Ahmet Ünlü - YeniŞafak