7528 sayılı Öğretmenlik Mesleği Kanununun yayımlanmasının ardından yaptığımız değerlendirmelerde MEB Öğretmen Atama Ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin de değişmesi gerektiğini, kanuna uygun hale getirilmesi gerektiğini vurgulamıştık. Ekim ayından bugüne kadar bu noktada bir adım atıl(a)madı. Hatta bu süreçte eski düzenlemelere göre norm fazlası resen atamaları hukuka/kanuna uygun olmayan bir şekilde gerçekleştirildi.

Yine düzenleme yapılmadan 2025 yer değiştirme takvimi Ocak ayı başında açıklandı. MEB Yönetici Görevlendirme Ve Öğretmen Yer Değiştirme Takvimleri Açıklandı - Memurlar.Net Yapılan açıklamaya göre il içi isteğe bağlı yer değiştirmelerde yıllardır gündeme gelen sıra tayini uygulaması da yerini aldı.

13 Mayıs 2025'de il içi isteğe bağlı ilk grup atamanın yanı sıra 18 Haziran 2025 ve 11 Ağustos 2025 tarihleri arasında sıra çalıştırılacak.

İki sıra ataması arasında iller arası isteğe bağlı ve mazeret tayinleri de yapılacak.

Geçmişte Sıra Tayini Uygulaması Nasıl İşliyordu?

Öğretmenliğe ilk başladığım 1997 yılında ve öncesinde de sıra tayini uygulaması vardı. Bu uygulamaya göre öğretmenler il içi yer değişikliği için istedikleri bir elin parmaklarını geçmeyecek sayıda okul tercihinde bulunuyorlardı. Tüm öğretmenlerin tercihleri göz önüne alınarak tercih edilen okullar sıralı okul olarak adlandırılırdı.

Örneğin çok yüksek (hatta alanında o ildeki en yüksek) puanlı Esra öğretmen sırasıyla A,B,C,D okullarını tercih etmiş olsun. Esra öğretmen boş kadro olmadığından yapılan ilk grup atamada hiçbir okula atanamamışsa bu okulların hepsi artık sıralı okul olarak kabul edilirdi. Bir sonraki yıl yapılacak atamaya kadar (yani bir yıl) sıra çalıştırılırdı. Örneğin bu okullardan C okulunda yeni norm açılması, bir öğretmenin yer değiştirmesi, istifa etmesi ya da emekli olması gibi sebeplerle kadro boşalması durumunda sıra çalıştırılır ve Esra Öğretmenin ataması C okuluna yapılırdı. Bu durumda Esra öğretmen diğer tercihlerinden çekilmiş olurdu.

Bu okulları tercih eden hiç öğretmen kalmadığında okul sıralı olmaktan çıkardı. Sıralı okullara hiçbir şekilde sıra dışından atama yapılmazdı. Yani bu okullar diğer atamalara kapalı olurdu.

Yani, bu durumda iller arası ya da mazeret atamalarında sıralı okullara atama yapılması mümkün değildi.

Bu sistemin tabii ki olumlu yönleri var fakat olumsuz yönleri de söz konusu.

Evet bir yıl içinde oluşacak boşluklarda sıradan atama yapılarak yüksek puanlı öğretmenler korunmaktaydı fakat bu koruma tam olmamaktaydı. Yukarıdaki örnekte belirttiğimiz gibi Esra Öğretmen C okuluna atandıktan sonra sıradan çıkmış oluyordu. Yani C okuluna gittikten sonra ilk tercihi olan A okulunda boşluk oluşursa bu okula, bu okul için sırada bekleyen Esra öğretmenden daha düşük puanlı bir öğretmen atanırdı.

Yeni Uygulama Nasıl Olacak?

MEB sıra tayinini gündeme aldı ama bu uygulamanın yukarıda bahsettiğimiz şekilde olmayacağı görülmektedir. Çünkü MEB yıl boyu değil Ağustos ayına kadar sıra çalıştıracak. Özellikle sıralı atamalar için tercih sayısının bugünkü sistemde olduğu gibi 40 olması mümkün değil. 40 olursa okulların çok büyük bir çoğunluğu sıralı olur ki bu durumda iller arası isteğe bağlı ve mazerete bağlı il içi/iller arası atamalara kadro kalmaz. Ya da çok az kalır. Yani sistem kitlenir.

Sıra tayini taleplerinde gündeme gelen en büyük mağduriyet konusu; yüksek puanlı öğretmenlerin il içi isteğe bağlı yer değiştirmelerde tercih ettikleri halde atanamadıkları okullara il içi atamalardan sonra yapılan mazeret ya da norm fazlası atamalarında düşük puanlı öğretmenlerin atanması şeklinde ortaya çıkmaktadır. Bu haklı bir serzeniş ya da mağduriyettir.

Fakat uygulanacak sıra tayini uygulaması yukarıda altını çizdiğimiz şekilde işletilirse yine altını çizdiğimiz mağduriyetler oluşacaktır. Hatta Ağustos sonundan itibaren sıra ortadan kalkacağı için bu tarihten sonra yapılacak her tür atamada oluşan boşluklara daha düşük puanlı öğretmenler atanabilecektir.

Sorunun Çözümü Nedir?

Sorununun çözümünde mutlak ve sıfır mağduriyet pek mümkün olmasa da mağduriyetleri minimize etmek mümkündür. Bunun için sorunu sıra tayinindeki yaklaşımla ele almak gerekir. Sıra tayininde, sonradan ortaya çıkacak boşluklara sıradan yüksek puanlı öğretmenlerin atanması amaçlandığına göre yaklaşımı bu noktadan ele almamız gerekir.

Peki 2025 takvimindeki Mayıs ile Ağustos döneminde boşluk nasıl oluşur?

Norm güncellemesi olursa (ki pek mümkün değil norm güncellemeleri Ekim ve sonrasında yapılıyor.
Emeklilik nedeniyle kadro boşalması,
İstifa/kadro ya da kurum değişimi nedeniyle kadro boşalması,
Soruşturma sonucu boşalma,
Yöneticiliğe geçiş nedeniyle boşalma,
İşte bu gerçekliği ortaya koyarsak maksimum fayda için çözüm noktasında kafa yorabiliriz.

Önceliğimiz il içi atamalar olduğuna göre (ki mantık il içinde boşlukları il içindeki isteklilere verelim, onların da boşalttığı kadroları iller arası ve mazeret atamalarında kullanalım) il içi atamalar öncesinde;

İyi bir planlama ile (yeni öğretim yılında açılacak/kapanacak şube sayıları, kayıt durumları hesaplanarak) yeni öğretim yılına ait norm kadrolar oluşturulmalıdır. Yani normlar güncel olmalıdır.
Yönetici atamaları(yeni adıyla görevlendirmeleri) öğretmen yer değiştirmelerinden önce tamamlanmalıdır.
Emeklilik başvuruları Mayıs ayında alınmaya devam edilmeli, emeklilik başvurusu yapan öğretmenin kadrosu yer değiştirmelerde kullanılabilmelidir. Emeklilikten vazgeçen olursa kadrosunun dolması halinde boş bir yere atanması şeklinde düzenleme yapılabilir.
İşte bu önlemler sonrasında yapılacak il içi atamalar sorunu minimize edebilir.

MEB eğer Mayıs-Ağustos ayları arasında sıra çalıştırma mantığını ve yayımladığı takvimi sürdürecekse;

Bu tarihler arasında yapılacak mazeret ve iller arası atamalarla ilgili tedbirini açıklamalıdır.
İl içi yer değiştirmelerde tercih sayısını fazla tutabilir ama sıraya girilecek okul sayısını kısıtlamak zorundadır. (örneğin 20 tercih hakkınız var ama bunlardan sadece ilk 3 tercihiniz sıralı olacak gibi)
Sıralı atamada, ataması örneğin 3. tercihine yapılan öğretmeni sıradan çıkarmamalı 2. ya da 1.tercihi boşaldığı anda bu okullardaki atanma hakkı korunmalı ya da 3. tercihe atandıktan sonra ben 1 ve 2. tercihlerimden çekiliyorum/çekilmiyorum diye başvurusu alınabilir.
Mazeret atamalarında tüm kadroların ilanı noktasında tedbir alınmalıdır.
İller arası yer değiştirmelerde de boş kadroların tamamı duyuruya çıkarılmalıdır.
Proje okulu gibi kadro gizlemenin, liyakat esasının dışına çıkmanın formülü niteliğindeki uygulamalar son bulmalı, bu ve sınavla öğrenci alan kurumlar için de liyakat esaslı bir yöntem geliştirilmelidir.
İşte bu tür tedbirler alınmadan yapılacak sıra tayinleri sorunun çözümüne çok da merhem olmayacaktır.

Geçmişteki sıra atamalarında olmayan teknoloji bugün mevcuttur ve teknolojinin nimetlerinden de yararlanılarak sorunun çözümü yoluna gidilmelidir.

Maksut BALMUK - memurlar.net

Öğretmen, Yazar