Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün, açıklamalarıyla 'Başkanlık' tartışmaları yeniden alevlendi. Gül'ün 'Başkanlık sisteminden hakanlık-sultanlık anlayışı çıkmamalı' yönündeki görüşüne ilişkin yorum yapan TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı Prof. Burhan Kuzu, 'Hakanlık-sultanlık daha çok parlamenter modellerde var. Yani başbakanlar, başkanlardan çok daha güçlü. Parlamenter sistemde meclis, yürütmenin güdümünde çalışıyor' dedi. AK Parti'ye anayasa taslağı hazırlayan Prof. Ergun Özbudun ise Türkiye'de uzlaşma kültürü olmadığı için başkanlık sistemine karşı olduğunu söyledi, 'Hakanlık-şahlık çıkacağı için değil, kriz çıkacağı için başkanlık sistemine karşıyım. Çünkü parlamento çoğunluğu başka partiden, başkan ayrı partiden çıkarsa sistemin kilitlenme ihtimali yüksek' dedi.
Kuzu ve Özbudun, 2012'de halkoylaması ile seçilecek yeni cumhurbaşkanının konumu konusunda ise hemfikir. İki isim de yeni cumhurbaşkanının yarı başkan niteliğinde olacağı görüşünde. Kuzu, 'İsmini koymadık ama yetkileri sebebiyle ismi konulmamış yarı başkanlık modeli olacak. Çünkü yetkisi fazla olan bir cumhurbaşkanını halk seçecek' dedi. Özbudun da 'Doğrudur, yarı başkanlık modeline girmiş olacağız. Fransa'ya benzer bir yapı olacak' ifadesini kullandı.

Sultanlık ve hakanlık daha çok parlamenter modellerde yaşanır
TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı ve AK Parti İstanbul Milletvekili Burhan Kuzu, başkanlık sistemini savunurken, konunun, 2011 seçiminden sonra gündeme gelecek yeni anayasa taslağı sırasında tartışmaya açılacağını söyledi. Kuzu, şu görüşleri ortaya koydu:

KABUL EDİLMEZSE TÜRKİYE BU SİSTEMLE SÜRÜNÜR
- Yeni anayasa tartışmalarında gündeme getirilir. Kabul görürse kabul edilir. Kabul edilmezse, parlamenter sistemde Türkiye sürünür. Koalisyon gelirse ne olacağını görürsünüz. Menderes biriktirmiş, koalisyon yemiş. Özal biriktirmiş, koalisyon yemiş, Demirel biriktirmiş koalisyon yemiş. Şimdi biz biriktiriyoruz. Devleti, kasaları, sistemi güçlendiriyoruz. Ama koalisyon gelince ekonomi de dış politika da perişan oluyor.

YASAYI ÇIKARAN DA UYGULAYAN DA HÜKÜMET
- Parlamenter sistemde maalesef meclis yetkisi yok. Yasama, yürütmenin güdümünde çalışıyor. Başkanlık sisteminde ise güçlü bir meclis var. Sultanlık, hakanlık gibi kavramlar, daha çok parlamenter modellerde olur. Bugünkü parlamenter modelde, yasa tasarılarının yüzde 98'ini hükümet getiriyor. Parlamentoda pek fazla değişiklik olamıyor. Yani yasayı çıkaran da uygulayan da hükümet. Gensoru mekanizması var, ama bugüne kadar kaç tane bakan düşürüldü? Oysa başkanlık sisteminde, hükümet yasa teklifinde dahi bulunamaz.

YÜZDE 10'LUK BARAJI KALDIRIRIZ
- ABD'deki başkanlık sisteminde başkan yüzde 51 oyla seçiliyor, bu da ister istemez iki partili bir yapıyı (Demokratlar-Cumhuriyetçiler) parlamentoya sokuyor. Bu durumda küçük partilerin şansı yok. Böylece hükümet krizleri de olmuyor. Bizde de böyle olursa yüzde 10'luk barajı hemen kaldırırız. Türkiye'de de bir sağ, bir sol parti var.

'Şahlık' diye değil sistem kilitlenir ve kriz çıkar diye karşıyım
AK Parti'ye anayasa taslağı hazırlayan Prof. Ergun Özbudun ise 20 yıldır başkanlık sistemine karşı olduğunu yineledi. Özbudun, 'Şahlık çıkacağı için değil, kriz çıkacağı için bu modele karşıyım. Parlamenter sistemde arkasında güçlü parlamento desteği olan bir başbakan, başkandan güçlüdür' dedi.

İNGİLTERE BAŞBAKANI OBAMA'DAN GÜÇLÜ
- 'Örneğin, İngiltere başbakanı, ABD Başkanı Obama'dan daha güçlüdür' diyen Özbudun, başkanlık sisteminin kendi içinde sorunları olan bir rejim olduğuna vurgu yaptı. Başkanlık sisteminde, parlamento çoğunluğuyla başkanın farklı partilerden çıkması halinde sistemin kilitlenme ihtimalinin yüksek olduğuna işaret eden Özbudun, şu değerlendirmeyi yaptı.

BİZDE UZLAŞMA KÜLTÜRÜ YERLEŞMEDİ
- Türkiye'de uzlaşma kültürü yerleşmedi. Başkanlık sisteminde parlamento daha güçlüdür ama yürütmeyle arasında sorun çıkarsa kilidi çözecek formül yoktur. Oysa parlamenter sistemde, sorun çıkarsa parlamentonun hükümeti düşürerek kilidi açması mümkündür. 'Başkanlık sistemi mutlaka iki partili sistem yaratır' anlayışı da yanlış. ABD'de iki parti var ama Latin Amerika'da birden çok parti var. Başkanlık sisteminde 'nispi temsil' sistemi mi 'çoğunluk sistemi' mi uygulanacağını ülkeler kendi karar verir.

GENELDE SAĞ LİDERLERİN HAYALİ
- Özbudun, başkanlık sisteminin genelde sağ liderlerin hayali olduğunu, Özal ve Demirel döneminde de gündeme getirildiğini belirterek, şöyle devam etti: Belki, başkanlık sisteminin daha çok yetki sağlayacağını düşünüyorlar ya da parlamentoya karşı sorumlu olmama gibi bir düşünceleri var. Hangi gerekçelerle gündeme getirdiklerini bilmiyorum.

Akşam