-Dahilde KDV tahsilatı geçen yılın aynı dönemine göre reel olarak yüzde 7.5 düştü. Dayanıklı tüketim malı satışlarından elde edilen ÖTV'de yüzde 12.2, motorlu taşıtlardan sağlanan ÖTV'de yüzde 5.6, alkollü içkilerden ÖTV tahsilatında yüzde 3.3, özel iletişim vergisinde yüzde 0.4'lük reel düşüşler yaşandı.

-Devletin en büyük gelir kaynağı olan dolaylı vergilerin toplamdaki payı, geçen yılın aynı dönemine göre 1 puan düşerek yüzde 65.7'ye geriledi.

ANKARA(ANKA)- Giderek artan küresel mali krizin reel ekonomiye yansımaya başladığı bu yılın ilk on ayında, Maliye'nin KDV, ÖTV gibi dolaylı vergi gelirlerindeki performans kaybı tüketim ve ekonomik aktivitede yavaşlama sinyali verdi.
Küresel ekonomideki tehditler ve bunun da etkisiyle Türkiye ekonomisine ilişkin belirsizliklerin tüketici güveninde yol açtığı düşüşün, yurttaşların dolaylı vergi doğuran harcamalarını kısma eğiliminde etkili olduğu görüldü.
Özellikle dahilde alınan KDV'de geçen yılın aynı dönemine göre yaşanan reel bazda yüzde 7.5'lik düşüş tüketimdeki yavaşlamanın göstergesi olarak yorumlandı. Dayanıklı tüketim malı satışlarından elde edilen ÖTV'de yüzde 12.2, motorlu taşıtlardan sağlanan ÖTV'de yüzde 5.6, alkollü içkilerden ÖTV tahsilatında yüzde 3.3, özel iletişim vergisinde yüzde 0.4'lük “reel” düşüşler yaşandı.
Devletin en büyük gelir kalemi olan ve bütçe giderlerinin büyük bölümünü karşılayan dolaylı vergilerin toplam vergi geliri içindeki payı, geçen yılın aynı dönemine göre 1 puan düşerek yüzde 65.7'ye geriledi.

-DAHİLDE KDV TAHSİLATINDA DÜŞÜŞ-

ANKA'nın Maliye Bakanlığı verilerine dayanarak yaptığı hesaplamaya göre, en önemli dolaylı vergi kalemlerinden biri olan ve tüketim eğiliminin başlıca göstergesi sayılan katma değer vergisinde (KDV) on aylık tahsilat geçen yılın eş dönemine göre yalnızca yüzde 2.2'lik bir cari artışla 14 milyar 267 milyon YTL oldu. Ancak tüketici fiyat endeksinin (TÜFE) on aylık ortalamalarına göre yüzde 10.45 olarak hesaplanan yıllık enflasyondan arındırıldığında devletin KDV gelirinde reel bazda yüzde 7.5 oranında düşüş olduğu belirlendi.

-ÖTV'DEN DE KÖTÜ SİNYAL-

KDV gibi yurttaşların satın aldıkları ürünlerinin fiyatı içinde tahsil edilen özel tüketim vergisinde (ÖTV) de benzer bir gelişme yaşandı. Özellikle dayanıklı tüketim, alkollü içkiler ve motorlu taşıtlardan elde edilen ÖTV gerilerken, petroldeki aşırı pahalanmaya rağmen, petrol ve doğal gaz ürünlerinden ÖTV tahsilatındaki reel artış da düşük kaldı. On ayda petrol ve doğal gaz ürünlerinden 20 milyar 77.1 milyon YTL'lik ÖTV tahsil edildi. Söz konusu tahsilat geçen yılın aynı dönemine göre cari olarak yüzde 11 artarken, enflasyondan arındırıldığında reel artışın sadece yüzde 0.5 olduğu belirlendi.
Aynı dönemde tütün ürünlerinde 8 milyar 920.8 milyon YTL olan ÖTV gelirindeki reel artış ise yüzde 2.9 düzeyinde gerçekleşti. Motorlu taşıtlarından elde edilen ÖTV geliri 3 milyar 292.1 milyon YTL oldu. Geçen yıla göre cari olarak yüzde 4.3'le enflasyonun altında artan söz konusu gelirlerin reel bazda yüzde 5.6 gerilediği belirlendi.
Kolalı gazozların ÖTV'si de reel olarak yüzde 0.1 düşüşle 175 milyon YTL olurken, dayanıklı tüketim malları ve diğer ürünlerden elde edilen toplam ÖTV cari olarak yüzde 3, reel bazda yüzde 12.2 azalarak 842.2 milyon YTL'ye geriledi.

-EN FAZLA KDV İTHAL ÜRÜNLERDEN-

Ocak-Ekim döneminde dahilde üretilip satılan mallardan elde edilen KDV geliri reel olarak azalırken, ithal ürünlerden yapılan KDV tahsilatında ise hızlı artış devam etti. Anılan dönemde ithal ürünlerde KDV tahsilatının toplam tutarı cari olarak yüzde 19.6, reel bazda da yüzde 8.3 artışla 25 milyar 811.1 milyon YTL'ye ulaştı. Gümrük vergileri ve diğer işlem vergileriyle birlikte on ayda dış ticaretten elde edilen toplam vergi geliri 28 milyar 218.3 milyon YTL'ye ulaştı.

-CEP TELEFONU VERGİSİNDE DE REEL DÜŞÜŞ-

İlk on ayda cep telefonu ile yapılan konuşma bedelleri üzerinden faturalara yansıyan özel iletişim vergisinde toplam tahsilat, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10 oranında bir cari artışla 3 milyar 823 milyon YTL'ye ulaştı. Özel iletişim vergisi tahsilatının reel bazda ise yüzde 0.4 azaldığı belirlendi.
Resmi dairelerde yapılan çeşitli işlemler dolayısıyla yurttaşlardan on ayda toplam 3 milyar 277.4 milyon YTL damga vergisi alındı. Banka ve sigorta işlemleri yapanlar on ayda devlete toplam 3 milyar 63.3 milyon, şans oyunu oynayanlar 309 milyon YTL vergi ödedi. Devlet dairelerinde yapılan çeşitli işlemler, çıkarılan ya da yenilenen resmi belgeler dolayısıyla yurttaşlardan on ayda toplam 4 milyar 222.7 milyon YTL harç alındı.
Tahsilat tutarı reel olarak BSMV'de yüzde 6, şans oyunlarında yüzde 3.6 artarken, harçlarda yüzde 0.8, damga vergisinde yüzde 1 geriledi.
Dahilde KDV tahsilatı ve önemli kalemlerdeki ÖTV gelirinin reel olarak gerilemesine rağmen özellikle dış ticaretten elde edilen dolaylı vergilerdeki artışın sürmesinin etkisiyle toplam dolaylı vergi geliri on ayda geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1.1'lik bir reel artışla 92 milyar 196.6 milyon YTL oldu. Dolaylı vergilerin toplam vergi pastasında geçen yıl ilk on ayda yüzde 66.7 olan payı bu yıl aynı dönemde yüzde 65.7'ye indi.

-DOĞRUDAN VERGİ GELİRİ HIZLI ARTTI-

Gelir, kurumlar ve servet vergilerinden oluşan “doğrudan” vergilerde ise on aylık tahsilat 48 milyar 82.1 milyon YTL düzeyinde gerçekleşti. Geçen yılın ilk on ayında doğrudan vergilerin toplamda yüzde 33.3 olan payı, bu yıl yüzde 34.3'e yükseldi. Toplam dolaylı vergi tahsilatının geçen yıla göre cari olarak yüzde 11.7 arttığı ilk on ayda, doğrudan vergilerdeki cari artış ise yüzde 16.6 oldu. Reel bazda toplam dolaylı vergi tahsilatı sadece yüzde 1.16 artarken, doğrudan vergilerdeki reel artış yüzde 5.5'e ulaştı.
Ocak-Ekim döneminde “doğrudan” vergiler kapsamında gelir vergisinde tahsilat yüzde 2.4 reel artışla 31 milyar 806.3 milyon, kurumlar vergisi tahsilatı da yüzde 15.1'lik reel artışla 12 milyar 465.6 milyon YTL'ye ulaştı.
Büyük bölümünü motorlu taşıt vergisinin oluşturduğu servet üzerinden alınan vergilerdeki tahsilat tutarı da yüzde 3.5'lik reel artışla 3 milyar 810.1 milyon YTL'ye yükseldi.
Bu gelişmelerle on aylık dönemdeki toplam vergi geliri geçen yılın aynı dönemine göre cari olarak yüzde 13.3, reel bazda yüzde 2.6 artışla 140 milyar 320.8 milyon YTL oldu.


Vergi gelirleri (Ocak-Ekim; Milyon YTL) Değişim(%)
2008 2007 Cari Reel(*)
DOĞRUDAN VERGİLER 48.082,1 41.246,2 16,6 5,5
Gelir Vergisi 31.806,3 28.110,2 13,1 2,4
Kurumlar Vergisi 12.465,6 9.802,0 27,2 15,1
Mülkiyet Üz. Al. Verg. 3.810,1 3.334,0 14,3 3,5
DOLAYLI VERGİLER 92.196,6 82.547,6 11,7 1,1
Dahilde Alınan KDV 14.267,0 13.965,7 2,2 -7,5
Özel Tüketim Vergisi 35.015,2 31.711,4 10,4 0,0
Petrol ve Doğal gaz 20.077,1 18.079,4 11,0 0,5
Motorlu Taşıtlar 3.292,1 3.157,5 4,3 -5,6
Alkollü İçkiler 1.708,1 1.599,5 6,8 -3,3
Tütün Mamulleri 8.920,8 7.848,2 13,7 2,9
Kolalı Gazozlar 175,0 158,5 10,4 -0,1
Dayanıklı Tük. ve Diğ. Ür. 842,2 868,1 -3,0 -12,2
Banka ve Sigorta Muameleleri V. 3.063,3 2.616,4 17,1 6,0
Şans Oyunları Vergisi 309,0 270,0 14,4 3,6
Özel işlem vergisi 3.823,8 3.476,5 10,0 -0,4
Dış ticaretten alınan verg. 28.218,3 23.657,1 19,3 8,0
Gümrük Vergileri 2.374,5 2.040,4 16,4 5,4
İthalde Alınan KDV 25.811,1 21.585,9 19,6 8,3
Diğer 32,7 30,8 6,1 -4,0
Damga Vergisi 3.277,4 2.997,6 9,3 -1,0
Harçlar 4.222,7 3.852,8 9,6 -0,8
DİĞER 42,2 39,3 7,3 -2,9
TOPLAM VERGİ GELİRİ 140.320,8 123.833,1 13,3 2,6
Dolaylı vergi yükü 65,7 66,7
(*):Reel artış hesabında, bu yıl ve 2007'nin ilk on aylık dönemlerindeki tüketici fiyat endekslerinin ortalamalarının değişimine göre yüzde 10.45 olarak hesaplanan yıllık enflasyon oranı kullanıldı.

(ANKA)
(ES/NB/ZG)