Dünya'dan Hamide Hangül'ün haberine göre; Fahiş fiyat artışları ve arz yetersizliği ile barınma sorunu adeta çıkmaza girdi. Her yıl yaklaşık 800 bin konut ihtiyacına karşın, krediye erişim zorluğu ve inşaat maliyetlerindeki artış yeni konut üretimini yılda ortalama 400 bin adetle sınırladı. Konut üretimi, talebi karşılamayınca fiyat dengesi bozuldu.

Satılık fiyatlarının 8-10 milyon liralara fırlaması kiralıklara yöneltince, bu defa da kira fiyatları uçtu. Son 3 yılda 2-3 bin lira olan kiralar 15-20 bin, hatta 30 bin liraları aştı. Fiyatların büyük bir hızla tırmanması ve krediye erişim zorluğu, ev sahipliğini de etkiledi.

Kiracılık arttı, ev sahipliği azaldı

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) en son, geçen yıl aralıkta açıkladığı 2021 yılı sonuçlarına göre, Türkiye'de 23,4 milyon hanenin 15 milyon 384 bini kendi sahip olduğu evinde oturuyor.

Yaşadığı konut için 7 milyon hane ise kira ödüyor. Yine TÜİK, bu yıl haziran ayında açıkladığı 2022 istatistikleri, ev sahipliği oranının düştüğünü ortaya koydu.

Buna göre, Türkiye'de ev sahipliği oranı son 10 yılda yüzde 60,9'dan yüzde 56,7'ye gerilerken, kiracılık oranı yüzde 20'den yüzde 27,2'ye yükseldi. TÜİK'in, aynı istatistikinde 26,5 milyona ulaşan hanehalkı ve kiracı oranı üzerinden hesaplandığında ise kiracı sayısının yaklaşık 7,5 milyona yaklaştığı hesaplandı.

Yüksek maliyette aylık taksit 70 bin liraya çıkıyor

Fahiş fiyatlar ve krediye erişim güçlüğü satışları da etkiledi. Bu yıl konut satışları ağustosta, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 1,1, ilk 8 ayda yüzde 15 düştü. Finansman zorluğu da konuta erişimi kısıtlıyor. Bugün ekspertiz değeri 5 milyon liralık bir konutta bulunabilecek kredi 1-2 milyon lira. Bu da cepte 3 milyon lira peşinatın hazır olması demek.

Ortalama 2 milyon liralık bir kredide ise faizlerin yüzde 3,5'lara kadar çıkması karşısında konut kredisinde aylık taksitler 60-70 bin lira seviyesinde. Bu ortamda, hükümet yetkililerinin ilk evini alacaklara yüzde 1,2 faiz ve 180 ay vadeyle konut kredisi kampanyası sinyali ise sektörde umut oldu.

Ev sahipliği hızla artar

KONUTDER Başkan Yardımcısı ve Ege Yapı Yönetim Kurulu Başkanı İnanç Kabadayı, şu değerlendirmelerde bulundu: "Kredili konut satışlarının 2022 yılından beri toplam satışlar içindeki payının düşüş gösterdiği bu süreçte; Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz'ın yakın zamanda açıkladığı yüzde 1,20 faiz, 180 ay vade ile ilk evini alacak olan kişilere bir kampanya düzenlenmesi ve banka iş birliğinin bu noktada devrede olması son yıllarda düşen ev sahipliği oranının tekrar yukarı yönlü ivme kazanmasını sağlayacaktır.

Diğer taraftan aile üyelerinden birine ait konutu olan ve yeni bir konuta yatırım yapmak isteyen alıcıların konut kredisi kullanım yüzdesi dairenin fiyatına göre yüzde 25 seviyelerine kadar düşürüldü. Ancak bu kriterlere sahip alıcıların 1.el konut alımında piyasa koşullarında kredi kullanabilmesine izin verilmesi sektörün nitelikli konut ihtiyacını karşılamaya devam etmesi için önemli olduğunu düşünüyorum."

Teslime yakın projeler de dahil edilsin

Karmar Aş İcra Kurulu Başkanı Emrullah Yedikardeş gayrimenkul sektöründe gözlerin ekim ayında açıklanacak olan ve ilk evini alacak olanlara uzun vadede düşük faizli konut fırsatı sunacak pakete yöneldiğini söyledi. Emrullah Yedikardeş, paketin TÜİK verilerine göre 7 milyonu bulan kiracıların ev hayallerine destek olmasının beklediğini belirtirken, aynı zamanda yüksek kredi oranlarından dolayı durulan sektörün canlanmasını da sağlayacağını açıkladı.

Emrullah Yedikardeş "Ancak uygun faiz imkanının sadece yeni başlayan projelere değil, teslimi yaklaşan projelere de uygulanması gerektiğini, bunun hem kirasını hem taksidini ödemesi gereken alıcılara gerçek bir kolaylık sağlayacağını düşünüyorum" dedi. Kredilerin ev alacak olanlar için en önemli finansman olduğunu ve belirten Emrullah Yedikardeş, açıklanacak bu cazip paketin yıllardır düşen ev sahipliği oranlarının yükselmesine katkı sağlayacağına inandıklarını açıkladı.

Bitmiş projelerde satış hızlanır

İnsay Yapı Yönetim Kurulu Başkanı İhsan Çulhalık: "Kampanya, sektörü kesinlikle olumlu etkiler. Özellikle bitmiş projelerin hızlı satışı olur. Devam eden projeler için ise moral olur. Kiraların düşmesini düşünmek için erken olduğunu düşünüyorum. Ancak kira artışının önlenmesinde az da olsa katkısı olacaktır. Kampanya uygulanabilirse; kampanya şartlarına uyan ve geliri yeterli olan çok sayıda kişinin faydalanacağını düşünüyorum."

Riskli yapı stokunu da azaltır

Aşçıoğlu Yönetim Kurulu Başkanı İrfan Aşçıoğlu, "Sosyal devlet anlayışı ile ilk evini alacak dar gelirliye, kamu bankaları üzerinden düşük faiz ve uzun vade imkanı ile kredi fırsatı oldukça sevindirici bir haber. Sosyal konut üretiminde ve kredi desteğinde, afet riski yüksek bölgelere/binalara öncelik verilmesinin, riskli yapı stoğunun azalmasına katkı sağlar. Bir diğer taraftan sosyal sorumluluk bilinci ile özel sektör de işin içine dahil edilmeli ve geliştiricileri arza teşvik edecek kredi teşvik paketleri ile kentsel dönüşüm hızlandırılmalı diye düşünüyorum" dedi.