Türkiye'de kısmi sigara yasağının birinci yılı tamamlandı. Tütün mamullerinin kullanımına sınırlama getiren yasal düzenleme toplumun genelinde kabul görse de, dumandan arındırılmak istenen birçok alanda yasağa uyulmuyor. Uzmanlara göre, kanunun uygulanmasının önündeki en önemli engel denetimsizlik. Tüm eksikliklere rağmen yasak, sigara içme oranının düşmesini sağladı.
Türkiye Mayıs 2008'den itibaren kısmen dumansız hayata geçti. Yasal düzenlemeyle, kamu hizmet binalarının kapalı alanlarında, her türlü eğitim, sağlık, üretim, ticaret, sosyal, kültürel, spor, eğlence ve benzeri amaçlı özel hukuk kişilerine ait olan (ikamete mahsus konutlar hariç) binaların kapalı alanları ve taksiler dahil kara, hava, denizyolları ve demiryolları gibi toplu taşıma araçlarında sigara içilmesi yasaklandı.

AVM'ler uymuyor
Yasak kapsamındaki yerlerde sigara içenlere 69 TL, yükümlülüklerini yerine getirmeyen işletmelere de 560 TL ile 5 bin 600 TL arasında ceza verilmesinin önünü açan düzenlemeye önemli direnç, alışveriş merkezlerinden (AVM) geldi.
AVM'lerin bünyesindeki restoran ve kafeler yasakla birlikte müşteri sayılarının azalmasını ve AVM dışındaki restoran ve kafelerin yasa kapsamına girmemesini gerekçe göstererek yasağı uygulamamaya başladı. Statlar, kamu binaları, toplu taşıma araçları ve taksilerde de uygulamada sorunların yaşanması, yasal düzenlemenin denetim yönüne ilişkin eleştirilere yol açtı.

Sadece 250 ceza!
Sağlık Bakanlığı'nın denetim ekiplerinin mart ayı sonu itibariyle gerçekleştirdiği yaklaşık 65 bin denetimden yüzde 14'ünde uygunsuzluk tespit edildi. Özellikle kapalı alanlarda sigara içilmemesi ve uyarı levhalarına ilişkin denetimlerde yasağa uymayan işletmeler uyarılırken, bunlardan 250'sine de ceza uygulandı. Yine bakanlığın yaptığı bir araştırmaya göre, vatandaşların yüzde 86'sının yasağın uygulanacağı görüşünde olduğu ortaya çıktı.

Tüketim yüzde 2.3 azaldı
Dünya Sağlık Örgütü Tütün Kontrolü Program Sorumlusu Toker Ergüder, 19 Temmuz'da tüm kapalı alanlarda sigara içme yasağı getirileceğini hatırlatarak, “Bütün dünya uygulamayı görmek için bizi izliyor” diyor. Dünya Sağlık Örgütü olarak Türkiye'yi diğer ülkelere örnek gösterdiklerini anlatan Ergüder, “Dünyada bu tip kanunu olan ülke sayısı çok az. Türkiye ile birlikte 13 ülke var. Bütün dünya 'Türkiye bunu uygulayacak mı uygulamayacak mı?' diye bizi izliyor. Kanunun başarısı bundan sonra sadece Türkiye'yi değil birçok ülkeyi ilgilendiriyor. Eğer Türkiye kanunu başarıyla uygularsa birçok ülke benzer kanunu çıkarmak için hazır bekliyor” dedi. 19 Temmuz'dan sonra tüm kapalı alanlarda sigara içiminin yasaklanacağını ve herkesin eşitleneceğini kaydeden Ergüder, kanunla birlikte sigara fiyatlarının artırılması, özellikle çocuklar açısından dal sigara satışının engellenmesi ve marketlerdeki sigara stantlarının görünür yerde olmaması gerektiğini söyledi. Türkiye'de sigaranın Avrupa'dan daha ucuz olduğuna dikkat çeken ve fiyatın yüzde 10 artması halinde tüketimin yüzde 4 azaldığını bildiren Ergüder şöyle devam etti: “TÜİK'in araştırmasına göre yasaktan sonra sigara içme oranlarında yüzde 2.3'lük bir azalma var. Sigara satışlarına baktığımızda da artış yok. Nüfus artıyor ama satış artmıyor. Özellikle erkeklerde oran düşüyor. Gördüğümüz kadarıyla kanun iyi uygulanıyor.”


Bırakanlara Taksim şöhreti
Sigarayı bırakmak isteyenlerle ilgili en ilginç kampanya internet sitesi üzerinden yürütülüyor. Doğan Yayın Holding Sağlık Grup Başkanı Gündüz Tezmen'in yöneticiliğini yaptığı “sigarayason.com” adlı site tarafından yürütülen kampanyaya, sigarayı bırakmaya karar verenler katılıyor. Sigarayı bırakma kararını veren kişiler isim, fotoğraf ve mesajlarını www.birakcekgonder.com sitesine gönderiyorlar. Fotoğraflar, Sigarasız Günü olan 31 Mayıs tarihinden itibaren Taksim Meydanı'nda dev ekrandan yayınlanacak.

Duman yasağı böyle deliniyor
Yaptığımız çalışmada, yasal düzenlemenin uygulamada pek de hayata geçirilmediğini gördük. Daha önce de sigara yasağının ihlal edildiğini tespit ettiğimiz Akmerkez'deki S Cafe'de, hâlâ müşterilerin sigara içmesine izin veriliyor. Metrocity'deki Gourmet adlı restoran ve kafede de yasak uygulanmazken, Fatih'deki Historia'da Cafe Crown ve Kocatepe'de de müşteriler sigara içiyordu. Bazı İETT otobüslerinin şoförleri de ellerinde sigarayla seyir halindeydi. Dumandan arındırılması için kampanya başlatılan ve 'Sigara içilmez' çıkartmalarının bulunduğu taksilerde de ne vatandaşlar ne de şoförlerin yasağa uymadığını gördük. Tütün ürünlerinin işletme dışından görülecek şekilde satılmasının yasaklanmasına rağmen, sigara satış stantlarında yasağa uyulmaması dikkat çekiyor.

Milliyet