MİLLİYET

Başkanlık yetkileriyle donatılmış Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi modelini öngören 18 maddelik Anayasa değişikliği teklifine ilişkin halk oylaması, dün gerçekleşti. Anadolu Ajansı'nın saat 23.20 itibarıyla sağladığı verilere göre, sandıkların yüzde 99,45'inin açıldığı halk oylamasında katılım yurt dışı seçmen dahil yüzde 85.46 olarak kayıtlara geçti. Anayasa değişikliği paketi bu verilere göre yüzde 51.40 oyla kabul edildi. Hayır oyları yüzde 48.60'ta kaldı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın, bu göreve geldiği seçimdeki yüzde 51.79'luk oy oranı düşünüldüğünde, referandumda pakete olan destek yüzde 0.35 daha az gerçekleşti.

1 Kasım 2015 seçimlerinde kurumsal olarak, 'evet' oyu kullandığını açıklayan Ak Parti, MHP ve BBP'nin aldığı yüzde 61.93'lük oydan yüzde 10.5 oranında bir kayıp olduğu görüldü. Kaybın 1 Kasım seçimlerinde yüzde 11.9 oy alan MHP'nin oy oranına çok yakın olması, MHP'nin geleneksel olarak güçlü olduğu kentlerde, 'evet' cephesinin kaybettiği oy oranının yüzde 20'nin üzerine çıkması, MHP'nin tabanının önemli bir bölümünü anayasa değişikliğine ikna edemediği biçiminde yorumlandı.

Renk değiştiren şehirler

Kesinleşmemiş seçim sonuçlarına göre 81 ilin 33'ünde, 'hayır' oyları önde tamamlanırken, 48'inde, 'evet' oyları önde çıktı. AK Parti'nin milletvekili ve yerel seçim sonuçlarında, 'sarı' renginin hakim olduğu, İstanbul, Ankara, Adana, Antalya, Artvin, Balıkesir, Bilecik, Çanakkale, Denizli, Eskişehir, Hatay, Mersin, Manisa, Uşak, Zonguldak, Yalova ve Ardahan'da, 'hayır' oyları önde çıktı.

Ayrıca CHP'nin seçim dönemlerinde önde tamamladığı Aydın, Edirne, İzmir, Kırklareli, Muğla ve Tekirdağ'da yine, "hayır" oyları önde çıktı. Ayrıca Ağrı, Diyarbakır, Hakkari, Mardin, Siirt, Tunceli, Batman, Van, Şırnak ve Iğdır'da, "hayır" oyları önde çıktı.

En yüksek 'evet' oyları yüzde 81.6 ile Bayburt, yüzde 75.5 ile Aksaray, yüzde 75.5 ile Erdoğan'ın memleketi Rize'de ve yüzde 75.1 ile Gümüşhane'de çıktı.

En yüksek 'hayır' oyları ise yüzde 80.4 ile Tunceli'de, yüzde 71.5 ile Şırnak'ta, yüzde 71.3 ile Kırklareli'nde, ve yüzde 70.5 ile Edirne'de çıktı.

Osmaniye'de büyük kayıp

'Evet' cephesi en büyük kaybını, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin memleketi ve seçim çevresi Osmaniye'de yaşadı. 1 Kasım seçimlerinde AK Parti ve MHP'nin toplam oy oranının yüzde 81.9 olduğu kentte, 'evet' oyları yüzde 57.8'de kaldı. Böylece 'evet' cephesi, paketi destekleyen ikinci büyük partinin genel başkanının olduğu kentte yüzde 24 oranında zemin kaybetmiş oldu. 'Evet' cephesi, 1 Kasım seçimlerine kıyasla Kırşehir'de yüzde 22, Kırıkkale'de yüzde 21, Karabük, Burdur ve Kilis'te yüzde 20, Antalya'da yüzde 19, Isparta'da, Uşak'ta, karaman'da ve Çankırı'da yüzde 18 oranında oy kaybetti. 'Evet' cephesi, 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün memleketi Kayseri'de yüzde 17, Bülent Arınç'ın memleketi Manisa'da yüzde 17, eski Başbakan Ahmet Davutoğlu'nun memleketi Konya'da yüzde 14 oy kaybetti.

EVET OYLARININ ARTTIĞI 5 İL

'Evet' oylarındaki en büyük artış ise muhafazakar Kürt seçmenlerin 7 Haziran öncesi AK Parti'den HDP'ye kaydığı Ağrı, Hakkari, Bitlis, Muş ve Şırnak'ta yaşandı. Bu illerde, 7 Haziran ve 1 Kasım seçimlerinde HDP'ye kaydığı belirtilen muhafazakar Kürt oylarının yeniden AK Parti kanadına kaydığı yorumları yapılıyor. 'Evet' cephesi 1 Kasım seçimlerine kıyasla Hakkari'de yüzde 17, Şırnak'ta yüzde 16, Muş'ta yüzde 15, Ağrı'da yüzde 14, Bitlis'te yüzde 13 oranında oy kazandı. Bu kentlerde katılım oranlarının 1 Kasım seçimlerine kıyasla bir miktar azaldığı görüldü. Buna karşılık, eşbaşkanları cezaevinde bulunan HDP'nin birçok kentte oy oranı kısmen düşse de başarılı sonuç alması da dikkati çekti. CHP başta olmak üzere muhalefet partileri ise sosyal medyaya yansıyan bazı görüntüleri esas alarak, özellikle Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu'da seçmene baskı yapıldığı, kayyum atanan belediyelerin de vatandaşlara 'evet' oyu kullanması yönünde baskı yaptığını ileri sürdü.

İSTANBUL HAYIR DEDİ!

Tarihi referandum için sandık başına giden İstanbulluların tercihi 'Hayır' oldu. Yüzde 51.32 oranla 'Hayır' diyen kentte Ak Parti-MHP-BBP oylarının da içinde bulunduğu 'Evet' oylarının toplamı, Ak Parti'nin 1 Kasım'da tek başına aldığı yüzde 48.7'ye denk geldi

Türkiye, tarihinin en önemli kararlarından birini vermek için yine sandık başına gitti. İstanbul'da yüzde 51.32 oy oranıyla "Hayır" galip geldi. Ak Parti-MHP-BBP oylarının da içinde bulunduğu "Evet" oylarının toplamı, Ak Parti'nin 1 Kasım'da tek başına aldığı yüzde 48,7'ye denk geldi. 18 ilçede "Hayır" oyları yüksek çıktı. CHP'nin üstünlüğünün bulunduğu 14 ilçede "Hayır" çıkarken; Ak Parti'nin üstünlüğünün bulunduğu Küçükçekmece, Esenyurt, Eyüp ve Üsküdar'da da "Hayır" galip geldi. Eyüp ve Üsküdar'da çıkan "Evet" oyları, Ak Parti'nin 1 Kasım'da aldığı oyların da gerisine düştü.

Genel tablo

Referandum öncesindeki propaganda sürecinde siyasi partilerin yaptığı ittifaklar ile "Evet" ve "Hayır" oylarındaki cepheleşmeler sandığa da yansıdı. Türkiye geneline baktığımızda iki önemli seçim sonucunu dikkate alarak değerlendirme yapmak gerekiyor. Bunlardan biri 7 Haziran 2015 genel seçimleri, bir diğeri ise çok çalkantılı bir süreçten sonra yapılan 1 Kasım 2015'te yapılan genel seçimleri.

7 Haziran genel seçimlerinde İstanbul genelinde Ak Parti yüzde 40,9, CHP 29,4, MHP 11,1, HDP 12,4, BBP'yle ittifak kurarak seçime giren Saadet Partisi toplam 2,1 oy almıştı. Genel kanı, Saadet Partisi'nin oylarının üçte birinin BBP'ye ait olduğuydu. Tablo böyleyken referandumda "Evet" oyu vereceğini açıklayan Ak Parti ve MHP'nin oylarının toplamı yüzde 52, "Hayır" oyu vereceğinin açıklayan CHP ve HDP'nin oylarının toplamı yüzde 41,08'di.

1 Kasım genel seçimlerine baktığımızda ise İstanbul genelinde Ak Parti yüzde 48,7, CHP yüzde 30,4, MHP yüzde 8,6 ve HDP yüzde 10,1 oy aldı. Bu kez seçime ayrı ayrı giren Saadet Partisi 0,8, büyük birlik partisi (BBP) de yüzde 0,4 olarak tabloya yansıdı. AK Parti-MHP-BBP'den oluşan "Evet"çi bloğun oylarının toplamı yüzde 57,7, CHP-HDP-SP'den oluşan "Hayır"cı bloğun toplamı yüzde 39,8 oldu.

Anadolu Ajansı'nın kesin olmayan sonuçlarına göre; referandum oylaması sonucunda İstanbul'da toplam 10 milyon 529 bin

30 seçmenden 9 milyon 334 bin 768'i oy kullandı.

Yüzde 9 kayıp

Ak Parti-MHP-BBP'nin seçmenlerinin de aralarında bulunduğu "Evet" oylarının toplam oy oranı yüzde 48.68 (4 milyon 479 bin 446 oy) oldu. CHP-HDP-SP seçmenlerinin de aralarında bulunduğu "Hayır" oylarının toplamı ise yüzde 51.32 (4 milyon 723 bin 250) olarak gerçekleşti. Ak Parti'nin güçlü olduğu büyükşehirlerden biri olan İstanbul'da alınan yüzde 48.68 "Evet" oyu, Ak Parti'nin 1 Kasım'daki yüzde 48.7'lik oy oranına denk geldi. "Evet"çi siyasi partilerin oy toplamının 7 Haziran sonuçlarının yüzde 3,32; 1 Kasım sonuçlarının yüzde 9 altına düştüğü görüldü.

Ak Parti'nin kalesi 4 ilçede hayır çıktı

CHP'nin oy oranlarının yüksek olduğu Adalar, Ataşehir, Avcılar, Bakırköy, Beşiktaş, Beylikdüzü, Büyükçekmece, Çatalca, Kadıköy, Kartal, Maltepe, Sarıyer, Silivri ve Şişli'de oyların çoğunluğu "Hayır" çıktı. Ancak 1 Kasım'da Ak Parti oylarının çoğunlukta olduğu Küçükçekmece, Esenyurt, Eyüp ve Üsküdar'da "Hayır" oylarının yüksek çıkması ilginç bir tablo ortaya çıkardı.

Küçükçekmece'de yüzde 44 evet

Küçükçekmece'de 1 Kasım 2015 genel seçimlerinde Ak Parti'nin aldığı oy yüzde 44,4, MHP'nin aldığı oy yüzde 11,4, BBP'nin aldığı oy yüzde 0,4'tü. Evet diyeceğini açıklayan bu partilerin oy toplamı 1 Kasım'a göre 56,2 iken; referandumda yüzde 44,4 "Evet, yüzde 56,6 "Hayır" oyu çıktı. Evet oylarıyla Ak Parti'nin 1 Kasım'da aldığı oy (yüzde 44,4) aynı oldu.

Esenyurt'ta yüzde 47.5 Evet

Esenyurt'ta 1 Kasım 2015 genel seçimlerinde Ak Parti'nin aldığı oy yüzde 46,1, MHP'nin aldığı oy yüzde 7,4, BBP'nin aldığı oy 0,4'tü. Evet diyeceğini açıklayan bu partilerin oy toplamı 1 Kasım'a göre 53,9'du. Referandumda Esenyurt'un yüzde 47,5'u "Evet, yüzde 52,5'i "Hayır" dedi. "Evet" oyları, 1 Kasım'daki Ak Parti oylarının sadece yüzde 1,4 üzerine çıktı.

Eyüp'te yüzde 51.7 Hayır

Eyüp'te 1 Kasım 2015 genel seçimlerinde Ak Parti'nin aldığı oy yüzde 49,3, MHP'nin aldığı oy yüzde 8,6, BBP'nin aldığı oy yüzde 0,4'tü. Evet diyeceğini açıklayan bu partilerin oy toplamı 1 Kasım'a göre 58,3'tü. Ancak dün yapılan referandumda Eyüp'ün yüzde 48,5'i "Evet", yüzde 51,5'i "Hayır" oyu kullandı. Eyüp'teki "Evet" oyları, 1 Kasım 2015'teki Ak Parti oylarının da gerisine düştü.

Üsküdar'da Ak Parti için kayıp

Üsküdar'da 1 Kasım 2015 genel seçimlerinde Ak Parti'nin aldığı oy yüzde 47,9, MHP'nin aldığı oy yüzde 9,5, BBP'nin aldığı oy 0,5'ti. Evet diyeceğini açıklayan bu partilerin oy toplamı 1 Kasım'a göre 57,9'du. Ancak dünkü referandumda "Evet" oyları yüzde 46,7'de kalırken, "Hayır" oyları yüzde 53,3 oldu. Evet oyları, Ak Parti'nin 1 Kasım'da aldığı oyların 1,2 oranında gerisine düştü.

BAŞKENTTE BIÇAK SIRTI HAYIR

Referandumda milliyetçi/muhafazakar cephe Ankara'da sürpriz yaşadı. İlk rakamlar yüzde 70 'Evet' lehine görünse de özellikle Çankaya'daki sandıkların aritmetiğe dahil olmasıyla tablo değişti

Başkent Ankara'dan çıkan sonuçlar, 2002'den bu yana başkentte girdiği tüm seçimleri kazanan Ak Parti'nin öncüsü olduğu, milliyetçi ve muhafazakar partilerin oluşturduğu evet blokunda şaşkınlık yarattı. Ankara'dan ilk gelen sonuçlar yüzde 70 oranında, "evet" lehine gözükse de özellikle Çankaya'daki sandıkların aritmetiğe dahil olmasıyla tablo değişti. Ankara seçmeninin referandum kararı, 1.1 puanlık "bıçak sırtı" bir farkla "hayır" yönünde oldu. Çıkan sonuçlar, evet blokunda yer alan siyasi partilerin son genel seçimde ulaştığı yüzde 63.3'lük oy oranının önemli bir kısmının "hayır" cephesine kaydığını, hem Ak Parti, hem MHP'de kayıp yaşandığını gösterdi. Daha önceki seçimlerde çoğunlukla, Türkiye geneli tabloya benzer sonuçları yansıtan Ankara, dün bu tablonun aksine çıkan sonuçla da sürpriz yaptı.

Yüzde 58 değil, 51

Ak Parti'nin kurulduğu günden bu yana tüm seçimlerde birinci parti konumunu sürdürdüğü başkent Ankara'daki referandum sonuçlarının ne yönde şekilleneceği merakla bekleniyordu. Ak Parti, MHP ve BBP'nin içinde yer aldığı evet blokunun dün ulaştığı oy oranları Ankara'da, "evet" sonucunun yakalanması için yeterli olmadı. Başkentte, anayasa değişikliğine ilişkin referandum, Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek'in de yüzde 58'lik tahminin aksine, yüzde 51.1'lik bıçak sırtı bir farkla "hayır" lehinde sonuçlandı.

Kentte en fazla seçmenin bulunduğu Çankaya'da yüzde 78, elmadağ'da 53, Etimesgut'ta 54, Mamak'ta 50.9, Yenimahalle'de ise 57.7 oranında, "hayır" Oyuna ulaşıldı. Geri kalan 20 ilçedeki oylar ise, "evet" yönünde kullanıldı. Evet oylarının en fazla toplandığı ilçeler ise; yüzde 84 ile çamlıdere, yüzde 76 ile Çubuk, yüzde 76 ile Pursaklar ve yüzde 71 ile Haymana oldu. Böylece, hayır oylarının ağırlıklı olarak çıktığı beş büyük ilçe kent genelindeki sonuç tablosunu şekillendirmiş oldu.

Erdoğan'a ulaşılamadı

2014'te yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Recep Tayyip Erdoğan Ankara'da yüzde 51.3 oy oranına ulaşmıştı. Ekmeleddin İhsanoğlu yüzde 45, Selahattin Demirtaş ise 3,4 oranında oy almıştı. Evet blokunun dün ulaştığı oy oranı, Erdoğan'ın 3 yıl önce aldığı oyun da yaklaşık 2.5 puan gerisinde kaldı. CHP ve MHP'nin ortak adayı olan İhsanoğlu ve HDP'nin adayı Demirtaş'ın 2014'deki toplam oylarının, MHP'nin bu kez evet blokunda yer almasına rağmen aşılması da dikkati çekti.

2010'daki anayasa değişikliği referandumunda ise Ankara'da yüzde 54.21 evet, 45.78 hayır oyu çıkmıştı.

CHP ve MHP'nin, "hayır" dediği referandumda Ak Parti, "evet"i desteklemişti. Dünkü referandum ise Ak Parti'nin 2010'da tek başına yakaladığı oy oranının yaklaşık 5.5 puan altında sonuçlandı.

'Evet' yüzde 15 eridi

Öte yandan 1 Kasım 2015'te yapılan genel seçimlerde Ankara'da; Ak Parti yüzde 48.8, CHP yüzde 30.8, MHP 14.2, HDP yüzde 4.1 oy aldı. Evet blokunun bu seçimdeki oy oranı BBP'nin yüzde 0,7'lik oyu da dahil edildiğinde yüzde 63,7'ye kadar ulaşmıştı.

Dünkü sonuçlara bakıldığında, 1 Kasım'da ulaşılan bu oranın yüzde 15 oranında "hayır" cephesine kaydığı görülüyor.

Ankara'da en fazla seçmenin bulunduğu Çankaya'da evet blokunun 1 Kasım'da ulaştığı yüzde 35'lik oy oranı da önemli ölçüde azalarak yüzde 21'de kaldı.

Kentte milliyetçi muhafazakar seçmenin ağırlıklı olduğu ve uzun zamandır Ak Parti'nin kalesi olarak adlandırılan büyük ilçelerden Keçiören ve Sincan'da da 1 Kasım'daki oylarının korunamadığı görülüyor. Evet blokunun Keçiören'deki yüzde 71.4'lük oy oranı dün yüzde 55'e gerilerken, Sincan'daki yüzde 81'lik oran ise yüzde 65'e düştü.

Ankara'da ilk kez farklı tablo çıktı

Ak Parti; kurulduğu günden bu yana girdiği genel ve yerel seçimler ile desteklediği referandumlarda Ankara'da hiç kaybetmemişti. Ankara seçmeni bütün bu seçimlerde oyunu Ak Parti'den yana kullanmıştı. Ak Parti dün Ankara'da ilk kez istemediği bir sonuçla karşılaştı. Öte yandan, Ankara'daki seçim sonuçları genellikle Türkiye geneli tabloya benzer sonuçları yansıtırdı. Ancak dün ülke genelindeki, "evet" tablosunun aksine başkentin, "hayır" kararı vermesi de dikkat çekti.

İÇ ANADOLU EVET'İN LOKOMOTİFİ OLDU

Anayasa değişikliğine ilişkin referandumda Ankara ve Eskişehir dışındaki illerde 'Evet' çıktı. Bölgedeki beş ilde, 'Evet'ler yüzde 70'i aştı, ancak geçmiş seçim ve halk oylamalarının gerisinde kaldı

Türkiye'de merkez sağ siyasetle, ülkücü hareketin kalesi durumundaki İç Anadolu, anayasa değişikliğine ilişkin halk oylamasında "evet" oylarının lokomotifi oldu. Ankara ve Eskişehir dışındaki 11 şehirde "evet" oyları beklendiği gibi yüksek çıktı ancak önceki seçim ve halk oylamasındaki oranların altında kaldı. Bölgede 5 ilde "evet" oyları yüzde 70 bandının üstünde gerçekleşirken, dört ilde ise yüzde 60"ı aştı. Ankara'da "hayır" oyları "evet" oylarından yüksek çıkarken, Eskişehir de, "hayır" oylarının önde çıktığı bölgedeki ikinci il olarak dikkati çekti. Bölgede halk oylamasına katılım yüzde 80"nin üzerinde gerçekleşti.

Ankara'da sürpriz sonuç

Bölgenin en fazla seçmene sahip kenti Başkent Ankara'da 3 milyon 860 bin 847 seçmen sandık başına gitti. Başkent, seçime katılım oranında da bölgede ilk sırada yer aldı. Uzun süre oyların yakın seyrettiği Ankara'da "hayır" oyları yüzde 51,12 ile yüzde 48,88 oranındaki, "evet" oylarını geçti. Ankara"da 2010 halk oylamasında "evet" diyenlerin oranı yüzde 54,21 olarak gerçekleşmişti. "Hayır ise yüzde 45,79"da kalmıştı. 2014'deki Cumhurbaşkanlığı seçiminde de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a yüzde 51,31 oranında oy çıkmıştı. 1 Kasım 2015"deki seçimlerde ise halk oylamasında, "evet" diyeceğini açıklayan Ak Parti, MHP ve BBP"nin başı çektiği partilerin toplam oy oranı birinci bölgede yüzde 58,45 olurken ikinci bölgede yüzde 70,40 olmuştu.

Konya beklendiği gibi

İç Anadolu'nun en büyük illerinden olan ve özellikle muhafazakar oyların yoğun olduğu Konya'da, "evet" yüzde 72,88 olurken, "hayır" oyları yüzde 27,12'de kaldı. 2010 halk oylamasında yüzde 78,14 oranında "evet" çıkmıştı. 2014 Cumhurbaşkanlığı seçiminde de Erdoğan'a yüzde 74,62 oranında destek gelmişti. 1 Kasım 2015 seçiminde ise, "evet" kampanyası gerçekleştiren partilerin toplam oy oranı yüzde 86,46 olmuştu. Aynı seçimde, "hayır" diyen partilerin toplam oy oranı da yüzde 13,54 şeklinde oluşmuştu. 16 Nisan referandumunda Konya'dan beklendiği gibi yüzde 70'in üzerinde, "evet" çıkmasına rağmen, son yıllardaki en düşük oran olmasıyla da dikkati çekti.

Kayseri'de 'Evet'lerde düşüş

11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün memleketi Kayseri"de yüzde 67,76 oranında, "evet" oyu çıktı. "Hayır" oylarının oranı yüzde 32,24 oldu. 2010 halk oylamasında "evet" oranı yüzde 73,33 olmuştu. 2014 Cumhurbaşkanlığı seçiminde de Erdoğan'a yüzde 66,13 oranında destek çıkmıştı. 2015 seçimlerinde ise 7 Haziran ile 1 Kasım arasında Ak Parti ve MHP arasında iki milletvekilliği gidip gelmesiyle dikkati çekmişti. Halk oylamasında "evet" diyen partilerin toplam oy oranı ise yüzde 84,82 olarak gerçekleşmişti. "Hayır" kampanyası yürüten partilerin bu seçimdeki toplam oyu yüzde 15,18 olmasına rağmen, bu oran halk oylamasında iki katına çıkmış oldu.

İç Anadolu"nun en büyük şehirlerinden Sivas'ta yüzde 71,30 oranında "evet" sonucu çıkarken, "hayır" oyları yüzde 28,70 olarak gerçekleşti. Sivas'ta 2010 halk oylamasında yüzde 76,69 oranında "evet" çıkmıştı. "Hayır" ise yüzde 23,31 olmuştu. 2014 Cumhurbaşkanlığı seçiminde de yüzde 69,99 oy oranıyla Erdoğan'a destek oyunun çıktığı Sivas'ta 1 Kasım 2015 seçimlerinde, "evet" kampanyası yürüten partilerin aldığı toplam oy oranı yüzde 82,56 olmuştu.

Eskişehir, bölgede Ankara ile birlikte, "hayır" oylarının yüksek oranda çıktığı ikinci il oldu. Eskişehir'de yüzde 42,52 oranında, "evet" oyu çıkarken, "hayır" oyları 57,48 oldu. 2010'da yapılan halk oylamasında, "evet" oylarının yüzde 50"yi geçemediği tek şehir olan Eskişehir'de "hayır" oyları yüzde 54,03 oranındaydı. 2014 Cumhurbaşkanlığı seçiminde de Erdoğan"a çıkan oy oranı yüzde 45,42"de kalmıştı. Halk oylamasında, "evet" diyeceğini duyuran partilerin 1 Kasım 2015"teki toplam oy oranı ise Eskişehir"de yüzde 56,62 olarak gerçekleşmişti. "Hayır" diyen partilerin oranı ise bu seçimde yüzde 43,38'de kalmıştı.

Yozgat yüzde 74

Yozgat'ta beklendiği gibi, "evet" oyları yüksek oranda çıktı. Yozgat'ta "evet" oranı yüzde 74,24 olurken, "hayır" oyları 25,76'te kaldı. Milliyetçi oyların en güçlü kalelerinden biri olarak gösterilmesine rağmen özellikle son seçimlerde MHP'den çok Ak Parti"nin öne çıktığı Yozgat'ta, 2010 halk oylamasında yüzde 77,33 "evet" çıkmıştı. 2014 Cumhurbaşkanlığı seçiminde de Erdoğan oyların yüzde 65,84"ünü almıştı.

Kırıkkale'de "evet" oyları yüzde 62,44, "hayır" oyları ise 37,56 oldu. 2010 yılı halk oylamasında yüzde 69,23 oy oranıyla "evet" diyen Kırıkkale"de 2014 Cumhurbaşkanlığı seçiminde de Erdoğan'a yüzde 63,69 oy çıkmıştı. Halk oylamasında "evet" diyen partilerin 1 Mart 2015 seçimlerindeki toplam oy oranı yüzde 83,97 olarak gerçekleşmişti.

Çankırı"da sandığa giden seçmenlerin yüzde 73,46 "evet" oyu kullanırken, "hayır" oy oranı yüzde 26,54 oldu. "Evet" kampanyası yürüten partilerin destek bulduğu şehirlerden biri olan Çankırı'da 2010"daki halk oylamasında yüzde 77,01 "evet" oyu sandığa yansımıştı. 2014 Cumhurbaşkanı seçiminde Erdoğan"a yüzde 73,69 ile destek veren Çankırı'da 1 Kasım 2015 seçiminde ise 16 Nisan'da, "evet" diyeceğini açıklayan partiler toplam yüzde 91,57 oy almıştı.

Niğde'de yüzde 59 'Evet'

Niğde'de "evet" oyları yüzde 59,85 oranında gerçekleşirken, "hayır" oyları 40,15 oldu. 2010 halk oylamasında yüzde 60,95 "evet" diyen Niğde'de, 2014 Cumhurbaşkanı seçiminde Erdoğan, yüzde 58,92 oy almıştı. Niğde'de 1 Kasım 2015 seçiminde halk oylamasında, "evet" diyen partilerin aldığı toplam oy oranı ise yüzde 76,62 olmuştu.

Nevşehir'de yüzde 65,59 oranında "evet" oyu çıkarken, "hayır" oyları yüzde 34,41'da kaldı. 2010 halk oylamasında yüzde 67,50 "evet" sonucu çıkarken, "hayır" diyenlerin oranı yüzde 32,50 olmuştu. Cumhurbaşkanı seçiminde de Erdoğan'a yüzde 64,42 oyun çıktığı Nevşehir'de, 16 Nisan halk oylamasında "evet" diyeceğini açıklayan partilerin toplam oy oranı 1 Kasım 2015 seçiminde yüzde 81,89'a ulaşmıştı. Kırşehir"de yakın geçmişteki seçim ve halk oylamalarına yakın sonuçlar çıktı.

'Evet'ler azaldı

16 Nisan halk oylamasında yüzde 53,31 "evet", yüzde 46,69 "hayır" oyu sandığa yansıdı. 2010 halk oylamasında yüzde 58,51 "evet" oyunun çıktığı Kırşehir'de 2014 Cumhurbaşkanı seçiminde Erdoğan, oyların yüzde 52,82"ini almıştı. Kırşehir'de 1 Kasım 2015 seçiminde "evet" kampanyası yürüten partilerin oy oranı ise yüzde 75,63 olmuştu.

En yüksek destek Aksaray'dan geldi

Aksaray'da "evet" yüzde 75,57, "hayır" 24,43 olarak gerçekleşti. Aksaray'da 2010'da yapılan halk oylamasında "evet" diyenlerin oranı yüzde 76,65'ti. Cumhurbaşkanı seçiminde Erdoğan oyların yüzde 74'ünü almıştı. Halk oylamasında, "evet" diyen partilerin 1 Kasım 2015 seçimindeki toplam oy oranı ise yüzde 90,28"i bulmuştu.

Referanduma katılım yüzde 80'nin üzerinde

Seçime katılım oranı İç Anadolu'da yüzde 80'nin üzerinde oldu. Halk oylamasında bölgede en yüksek katılım oranı yüzde 89,40 ile Ankara"da gerçekleşti. Ankara"yı yüzde 89,36 ile Kayseri izledi. En düşük katılım ise yüzde 83,21 ile Yozgat'ta oldu.

Karaman'da 'Evet'ler azaldı

Karaman'da "evet" oyları yüzde 63,85 olurken, "hayır" oyları yüzde 36,15'te kaldı. 2010 halk oylamasında yüzde 65,64 oy oranıyla "evet" önde çıkmıştı. 2014 Cumhurbaşkanı seçiminde Erdoğan'ın Karaman'da aldığı oy oranı ise yüzde 66,22 olarak gerçekleşmişti. 1 Kasım 2015 seçiminde "evet" diyen partilerin toplam oy oranı yüzde 81,50'ye ulaşmıştı.

EVET ARTTI HDP OYLARINI KORUDU

Güneydoğu ile Doğu Anadolu'nun bazı kentlerinde "evet" oylarının beklenenden fazla çıkması referandumun sonucunda etkili oldu.

Bir bölümünde "hayır" açık ara önde çıkmasına rağmen toplam 14 kentte "evet" bloğuna verilen desteğin artması referandum sonucunda etkili oldu. Buna karşılık, eşbaşkanları, milletvekili ve belediye başkanları cezaevinde bulunan HDP'nin, önem verdiği kentlerde, kayıplara rağmen oy oranını önemli ölçüde koruyabildiği gözlendi. Partide, belediyelere kayyum atanmasının ve bölgede yapılan baskıların sonuçlarda etkili olduğu yorumları yapıldı.

1 Kasım genel seçimlerinde HDP ve CHP, Diyarbakır'da yüzde 74,35 oy oranı elde etmişti. Referandumda ise "Hayır cephesi"nin aldığı oy oranı yüzde 67,57 olarak gerçekleşti. HDP 1 Kasım'da Diyarbakır'da yüzde 71,27 oy oranına ulaşmıştı. Bu sonuçlara göre HDP'nin Diyarbakır'daki oy oranının 4 puan düştüğü ancak güçlü siyasal varlığını sürdürdüğü görülüyor.

Van'da HDP ve CHP oyları 1 Kasım'da yüzde 66,99 iken referandumda hayır oyları yüzde 57,2 oldu. Mardin'de yüzde 69,71 olan CHP ve HDP oyları referandumda yüzde 59,04'e, Hakkari'de yüzde 84,93'dan yüzde 69 düzeyine geriledi. Oylar, Ağrı'da yüzde 84,93'ten 56,81'e, Siirt'te yüzde 59,93'ten yüzde 52,07'ye Tunceli'de yüzde 84,08'den yüzde 80,35'e, Şırnak'ta yüzde 86,6'dan yüzde 71,43'e, Batman'da yüzde 69,34'ten yüzde 63,48'e Bitlis'te yüzde 52,20'den 40,65'e geriledi.

HDP'nin güçlü kalelerinden olan Tunceli hayır oyu yüzde 80,35, Şırnak'ta ise yüzde 71,43 oldu. Yoğun çatışmalara sahne olan büyük bölümü yıkılan Şırnak'ın Cizre, Mardin'in Nusaybin ve Diyarbakır'ın Sur ilçesinde ise, "hayır" oylarının 1 Kasım genel seçimlerine oranla arttığı gözlendi.

OYLAR ERİSE DE DESTEĞE DEVAM

Son genel seçim baz alındığında Karadeniz genelinde Ak Parti-MHP bloğu oy kaybetti. 'Evet' cephesi birçok ilde düşen oylara rağmen kazanan taraf oldu; bölgedeki 18 ilin 16'sında sonuç evet çıktı...

Referandumda evet oyları Karadeniz bölgesinde başarı kazanırken, hayır oylarının istisnası Zonguldak ve Artvin oldu. Ak Parti-MHP bloğu, son genel seçim ve referandumlara göre birçok ilde oy kaybetmesine rağmen bölge genelinde gülen taraf oldu. 16 Nisan referandumunda kesin olmayan sonuçlara göre, 18 Karadeniz ilinin 167'sında evet çıktı. Düzce yüzde 70 oyla evet derken, bu sonuç, 2010 referandumunun da evet oyu vereceğini açıklayan partilerin genel seçim sonuçlarının da gerisinde kaldı.

Bolu yüzde 62 evet oyu çıkan il oldu. Bolu da bu oranla son referanduma göre ve destekleyen partiler bazında yüzde 3 ila 12 arasında oy kaybına işaret etti. Karabük, yüzde 60'lık evet oyuyla MHP-Ak Parti bloğunun oy yitirdiği ama kazanmayı bildiği kent oldu. Bartın, yüzde 56'yı geçen oy oranlarıyla 2010 referandumu ile cumhurbaşkanlığı seçimi arasındaki bir noktaya yerleşti. Kastamonu yüzde 64'ü geçen evet oyu ile AK Parti-MHP'nin son seçimdeki toplam oyunun yüzde 15 gerisinde kaldı. Çorum da yüzde 64 ile evet oyunun kazandığı il oldu. Bu oy oranı, MHP ve Ak Parti için son seçime göre oy kaybı olarak göründü. Sinop, yüzde 57'lik evet oyu ile son seçimler ve referandumlarla karşılaştırıldığında, Ak Parti-MHP bloğunun oyunun azaldığı il oldu. Yüzde 63.5 oyla Samsun da son genel seçimler ve referandumların gerisinde bir Ak Parti-MHP oyuna sahip oldu. Amasya yüzde 56 oy ile evet derken, bu oran Cumhurbaşkanlığıyla aynı oran oldu. Karadeniz'in genelinde olduğu gibi Amasya'daki Ak Parti-MHP bloğu, dünkü referandumda, son genel seçimlere nazaran daha az bir destek bulmuş oldu. Tokat yüzde 63'lüt evet oyu alarak cumhurbaşkanlığı seçiminde Erdoğan'a verdiği desteği benzer bir şekilde yansıtırken, iki büyük evetçi partinin oy yitirdiği bir başka il oldu. Ordu, yüzde 62'ye yaklaşan evet oyuyla yine son referandumlar ve genel seçimlere göre AK Parti-MHP oylarının gerisinde kalmış oldu. Giresun ise yüzde 61'i aşan oyuyla, son seçimlerdeki en düşük Ak Parti-MHP oyunu çıkarsa da iki partinin yüzünü güldürdü. Ak Parti'ye güçlü desteğiyle bilinen Trabzon, yüzde 66'lık evet oyuyla, Ak Parti-MHP toplamının gerisinde oy çıkarmış oldu. Gümüşhane, yüzde 75'lik oyuyla evetin rahat kazandığı illerden oldu. Bayburt da yüzde 81'lik oyla anayasa değişikliğine en güçlü destek veren il oldu.

Rize ilk 3'e girdi

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın memleketi Rize, Türkiye genelinde en yüksek evet oyu çıkan 3. il oldu. Rize, Ak Parti'nin 2015 Kasım seçimi oy oranından 6 puanlık kayıp yaşarken, dünkü referandumdan çıkan oy oranı, Haziran 2015 oranlarının biraz üstünde gerçekleşti.

Dedesinin adını taşıyan okulda oyunu kullandı

Gençlik ve spor Bakanı Akif Çağatay Kılıç, anayasa değişikliğiyle ilgili halk oylamasında oyunu Samsun'un İlkadım ilçesi Ataköy Mahallesi'nde dedesinin adını taşıyan İlyas Kılıç İlkokulu'ndaki 2033 nolu sandıkta kullandı. Kılıç, oy zarfını sandığa eşi Eda Kılıç ile attı.

Rümeysa da oy verdi

Karabük'ün Safranbolu ilçesinde, 2014 yılında 213 santimetrelik boyuyla "dünyanın 18 yaş altı en uzun boylu genç kızı" olarak Guinness Rekorlar Kitabı'na giren Weaver sendromu hastası Rümeysa Gelgi de halk oylamasında sandık başına gitti.

İstisna olan iki şehir: Zonguldak ve Artvin

İşçi kimliğiyle bilinen Zonguldak yüzde 50.5 ile hayır oyunun önde çıktığı il oldu. Referandumda yönetimleri anayasa değişikliğine destek veren Ak Parti, MHP, BBP öncülüğündeki kesim, bu ilde oy kaybetti. Artvin, yüzde 53'lük hayır oyuyla daha önceki CHP ve HDP oyları toplamının üstüne çıkmış oldu. Her iki ilde de Ak Parti-MHP oylarında erime yaşandı ve iki parti çoğunluğunu yitirmiş oldu. Genel olarak Karadeniz bölgesi, anayasa değişikliğine güçlü bir destek vererek en çok evet oyu alan iller arasına 3 il sokmuş oldu.

İtfaiyede sandık kuruldu

Zonguldak Belediyesi İtfaiye Müdürlüğü'nde kurulan iki sandıkta da vatandaşlar oy kullandı. İtfaiye araçları arasında oylarını sandıklara atan vatandaşlar, ilginç görüntüler oluşturdu.

Milliyet