EYT düzenlemesiyle ilgili son dakika haberleri: Milyonlarca memur, SSK'lı, Bağ-Kur'lu, tarım sigortalısının merakla beklediği emeklilikte yaşa takılanlar düzenlemesinde son dönemece girildi. Emeklilik hesabında 18 yaş öncesi sigorta da dikkate alınacak. Bu yaştan önceki çalışmaların emekliliğe etkisinde Nisan 1981 tarihi önem taşıyor. Emeklilik başlangıcı 18 yaşının doldurulduğu tarih kabul edilmekle beraber 8 Eylül 1999 öncesi farklı hesaplanıyor.

İşsizlik Sigortası Kanunu yürürlüğe girmeden önce (8 Eylül 1999 öncesi) sigortalı olanlar için Sosyal Sigortalar Kanunu geçerli olup işe girişin 18 yaş öncesinde ya da sonrasında olmasına bakılmadan giriş tarihine göre kademeli sisteme tabi bulunuyor. Yine 18 yaş altı çalışmada sigorta başlangıcı olarak kabul edilmenin bir başka istisnası da 1 Nisan 1981 yılı öncesinde işe girilmesi.

Bu dönemde çalışmaya başlayanlar yaşları 18'in altında da olsa ilk defa sigortalı olunan tarih kabul ediliyor, bu da emekliliği öne çekiyor. Bu gruptakiler 14 yaşında ilk defa sigortalı olsa da sigortalılık başlangıcı kabul edilerek emeklilik şartları buna göre hesaplanıyor. 18 yaşından önceki süreler için ödenen malullük, yaşlılık, ölüm sigortaları primleri prim ödeme gün sayılarının hesabına dahil ediliyor.

Emeklilikte yaşa takılanların (EYT) 18 yaş öncesi sigorta başta olmak üzere merak ettikleri bazı soruların yanıtları şöyle:

1-18 yaş öncesi yapılan sigorta emekliliği öne çeker mi?

18 yaş öncesi sigortanın emekliliğe etkisinde Nisan 1981, Eylül 1999 öncesi tarihi önem taşıyor.

Bu tarihte sigortalı olanlar için Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 81. maddesi geçerlidir. Buna göre çalışanlar 18 yaş öncesinde ya da sonrasında olmasına bakılmadan işe giriş tarihine göre kademeli sisteme tabidir. Ancak sigortalılık süresinin bu yaşın doldurulduğu tarihte başlayacağına yönelik hüküm 1 Nisan 1981 öncesi sigortalı çalışmaya başlayan SSK'lıları etkilemiyor. Bu yaştan öncesi sigorta emeklilikte aranan prim gün sayısında hesaba dahil ediliyor. Başladıkları tarihte isterse 14 yaşında olsunlar sigortalılık başlangıç tarihi kabul edilir ve emeklilik buna göre hesaplanır.

2- Sigortalı başlamaya 18 yaşından önce başlayanlar EYT'den nasıl yararlanacak?

18 yaş öncesinde sigorta girişi emeklilik şartlarının belirlenmesinde dikkate alınır. Örneğin Ocak 1982 doğumlu bir kişi, Ocak 1999 tarihinde SSK'lı çalışmaya başladı. Bu kişi henüz 18 yaşını doldurmamakla beraber Eylül 1999 öncesi yapılan sigorta girişi nedeniyle EYT'ten yararlanabilecek. Eylül 1999 öncesinde yapılan sigorta girişi EYT düzenlemesinden yararlan hakkı sağlayacak.

3- Çocuk yaşta sigortanın malullük ve yakınlara ölüm aylığında bir rolü var mı?

Genel Sağlık Sigortası, Sosyal Sigortalar Kanunu'na göre uzun vadeli sigorta olan malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasına tabi çalışmak sigorta başlangıcı olarak kabul ediliyor. Bunun için de 18 yaşın doldurulduğu tarih başlangıç kabul edilir. Bu tarihten önceki süreler için ödenen primler sadece prim ödeme gün sayısı hesabına katılır. Ekim 2008 öncesi SSK, Bağ-Kur kapsamındakilere yaşlılık aylığında geçerli olan 18 yaş uygulaması ölüm ve malullük aylıklarında uygulanmaz. Örneğin 16 yaşındayken sigortalı olup 1000 prim günü olan bir kişiye çalışma gücünün yüzde 70ini kaybettiğinde 10 yıl sigortalılık süresi, 1800 prim günüyle malullük aylığı bağlanır.

4-EYT yasası çıkmadan yaptığım yaş düzeltmesinin bir etkisi olur mu?

Emeklilik açısından ilk defa sigortalı olarak çalışılmaya başlanan tarihte nüfus kaydındaki doğum tarihi geçerli kabul edilir. İlk defa çalışmaya başladıktan sonra mahkeme kararıyla yapılan düzeltmeler emeklilik işlemlerinde geçerli kabul edilmiyor. Sigortalı olunan tarihten önce yapılan yaş büyütmeleri emeklilik açısından kabul ediliyor. Dolayısıyla yaş düzeltmenin EYT'ye bir katkısı bulunmuyor.

5-Birden fazla sigorta sicil numaramın olması emekliliğimi olumsuz etkiler mi?

Birden çok SSK numarası ciddi sıkıntılara neden olabilir. Emeklilik öncesi mutlaka sicil numaralarının birleştirilmesi gerekir. EYT yasası çıkmadan önce sivil numarası, hizmet dökümü kontrolü yapmanızda fayda bulunuyor.

6-Borçlanma emekliliği ne kadar öne çeker, staj dönemini borçlanmak mümkün mü?

Sigortalı çalışmadan önce askerliğini yapanlar prim günü eksik olmasa da borçlanmaya giderek erken emekliliğe hak kazanabilir. Bazı durumlarda bir günlük borçlanma emeklilik tarihini 1 yıl öne çekebilir. Eğitim döneminde yapılan stajlar emekliliğe esas olan uzun vadeli sigorta primi olarak ödenmiyor. Bu nedenli sigorta başlangıcı kabul edilmiyor. Ancak doğum borçlanmasında başlangıç olarak kabul ediliyor. Staj sonrası doğum yapan kadın çalışanlar, tescil şartını yerine getirmiş kabul ediliyor.

7-Prim günü eksik olanların ne yapması gerekiyor?

Prim gün sayısı eksik olanlar ise doğum borçlanması, askerlik, yurtdışı borçlanması yaparak prim gün sayısını tamamlayarak EYT kapsamında emekli olabilecek.

Kadınlar 3 defaya mahsus olmak üzere doğum tarihinden sonra 2 yıllık süreyi geçmemek kaydıyla hizmet akdine istinaden işyerinde çalışmaması şartıyla talepte bulunulan süreleri borçlanabilecek. Doğum borçlanması ile her bir çocuk için 720 güne kadar borçlanma imkanı bulunuyor.

8-Kimler 15 yıl 3600 günle emekli olabiliyor?

İşsizlik Sigortası Kanunu'na göre 8 Eylül 1981'den önce işe başlayan kadınlarla 8 Eylül 1976'dan önce işe başlayan erkekler 15 yıl sigorta süresi, 3600 günü tamamlayarak emekli olabilir. Bu kapsamdaki kadınlar 50, erkekler de 55 yaşında emekliliğe hak kazanır.

Sosyal Sigortalar Kanunu'na göre ise 23 Mayıs 2002'de 15 yıllık sigortalılık süresini dolduran kadınlar 50, erkekler de 55 yaşını doldurduysa 3600 gün malullük, yaşlılık, ölüm sigortaları primi ödemiş olanlar istediklerinde emekli olabilir.

Hazal Ateş