Merkez Bankası, BDDK ve Maliye Bakanlığı önceki gün ve dün açıkladıkları adımlarla sıcak para girişini caydırmayı ve uzun vadeli fonlamayı artırarak cari açığın finansmanını daha sağlıklı hale getirmeyi amaçlıyor.
Bu arada SPK Başkanı Vedat Akgiray, sıcak parayla ilgili olarak, “Akıllı ol, o parayı iyi değerlendir. 3 ayda giderse gitsin kimin umurunda. Kötü bir şey var mı bunda? Sıcak para diye magazin yapma” dedi.
Fortis Başekonomisti Haluk Bürümçekçi, “Alınan önlemlerin etkisini bugünden tam olarak bilmek zor ancak bu önlemler kısa vadeli yabancı para girişini zorlaştıracak. Krediler üzerindeki etkilerini ise izleyeceğiz. TCMB'nin ocakta tekrar faiz indirebileceğini ancak zorunlu karşılıkları artırmayacağını düşünüyorum” dedi. Alınan önlemler şöyle:



1- Kredi kartında asgari tutar % 40'a çıktı
BDDK, yüzde 20 olan kredi kartı ödeme tutarının yüzde 40'a kadar çıkarılabileceğini açıkladı. Buna göre asgari ödeme tutarı, kredi kartı limiti 15 bin TL'ye kadar olan kredi kartlarında dönem borcunun yüzde 25'i, limiti 15-20 bin TL arasında dönem borcunun yüzde 30'u, kredi kartı limiti 20 bin TL ve üzerinde olan kredi kartlarında dönem borcunun yüzde 40'ı olarak uygulanacak. Kart borcunu 3 defa yarısından az ödeyen nakit çekim yapamayacak.

Nakit çekime sınır
- Örneğin kart limiti 5 bin TL
- Asgari ödeme tutarı (yüzde 25) 1.250 TL olacak.
- Örneğin aylık kart borcu 5.000 TL
- Yeni düzenlemede bir yılda üç kez aylık borcun yarısı (2.500 TL) ödenirse nakit çekimine
engel gelecek.
- Bu örnekte kart sahibi üç ay asgari ücret ödese dahi nakit çekemiyor.

2- Konut kredilerinde balona önlem
BDDK, 1 Ocak 2011'den geçerli olmak üzere bankaların vereceği konut edinme amaçlı kredilerde, kredi tutarının söz konusu gayrimenkul değerinin yüzde 75'ini, ticari gayrimenkul alımı amaçlı kredilerde ise teminata konu olacak gayrimenkul değerinin yüzde 50'sini aşmaması kararı aldı.
BDDK Başkanı Tevfik Bilgin, “Sektörün sağlıklı büyümesini istediğimiz için daha başlangıç aşamasında konut kredilerinde bu tedbiri alma gereği duyduk; 2-3 aydır bu konu üzerinde çalışıyorduk. Dünyanın tüm krizlerinin temel nedenini büyük çoğunlukla mortgage kredileri oluşturdu, sektörün bu önlemlerle daha sağlıklı büyüyeceğini düşünüyoruz” dedi.



3- Zorunlu karşılık oranları arttı
Merkez Bankası, zorunlu karşılık oranlarını TL yükümlülükler için kısa vadede daha yüksek, uzun vadede daha düşük tutarak farklılaştırdı. Düzenlemeyle piyasa likiditesi 7.6 milyar lira ve 200 milyon dolar azaltılmış, parasal koşullarda sıkılaşma sağlanmış olacak.
Açıklamada şöyle denildi: “Yüzde 6 olan TL zorunlu karşılık oranı, mevduatların vade yapısına göre farklılaştırılarak; Vadesiz mevduatlar, özel cari hesaplar, 1 aya kadar vadeli mevduatlar/katılma hesapları dışındaki diğer yükümlülüklerde yüzde 8, 3 ve 6 aya kadar vadeli mevduat hesaplarında yüzde 7, 1 yıla kadar vadeli mevduat hesaplarında yüzde 6, 1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli mevdua hesapları ile birikimli mevduat hesaplarında yüzde 5 olarak belirlendi.” Uygulamanın etkinliğini sağlamak için vadesiz mevduat faiz oranının yıllık yüzde 0.25'i geçemeyeceğine dair bir düzenleme de yapıldı.



Daha önce ne yapıldı?
Merkez Bankası sıcak para konusunda ilk adım geçen ay Merkez Bankası'nın O/N borçlanma faizini yüzde 5.75'ten 1.75'e indirmesiyle atılmıştı. Merkez Bankası önceki gün de politika faiz oranını 50 baz düşürerek yüzde 6.50'ye çekti. Merkez, gecelik borçlanma faizini yüzde 1.75'ten yüzde 1.50'ye düşürürken, gecelik borç verme faiz oranını yüzde 8.75'ten yüzde 9'a yükselterek aradaki farkı daha da açtı. Merkez, gecelik borçlanma ve borç verme faizleri arasındaki makası açarak, Türk lirası piyasası işlemlerinde vadelerin uzamasını ve bankaların TCMB yerine birbirleriyle işlem yapmasını teşvik etmeyi amaçlıyor.

Uzun vadeli finansman
Sıcak para önlemleri kapsamında Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, banka ve şirketlerin finansman ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla yurt dışına ihraç edilen tahvillerden elde edilecek faizlere uygulanacak tevkifat oranının, tahvillerin vadeleri esas alınarak yeniden belirleneceğini söyledi. Bu düzenlemeyle uzun vadeli tahvillere yapılacak yatırımlar özendirilirken, ihraççı kurumların yurtdışından uzun vadeli finansman elde etmelerinin kolaylaştırılması amaçlandı.
Şimşek ayrıca, Türk Lirası cinsinden tahvillerin Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi bakımından elden çıkarılması veya repo işlemine tabi tutulması dolayısıyla ödenmesi gereken Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi'nin oranı, hazine bonosu ve devlet tahvillerinde olduğu gibi yüzde 5'ten yüzde 1'e indirileceğini açıkladı.

Milliyet