geçmişe ait 3 milyar 36 milyon liranın üzerinde olan borçlarını hükümet silmişti. Özerkleştikleri dönemde yöneticilerinin, "Bundan sonra şaha kalkarız." dediği birliklerin bazıları, borçlarını ödeyemedikleri için faaliyetini sona erdirdi.



16 birliğin, Destekleme Fiyat İstikrar Fonu'ndan aldığı borç, faiziyle birlikte 900 milyon lirayı geçti. Bu rakam, birliklerin bankalara borçlarıyla ikiye katlanıyor. Anapara ve faiziyle birlikte Kayısıbirlik'in 25 milyon, Pamuk Birliği'nin 400 milyon lira borcu bulunuyor. Yeniden borç alamadıkları için ürün alımlarını da durduran bu birliklerden Tariş Pamuk'un mal varlıklarına ise vergi borcundan ötürü haciz konuldu.


İzmir Kordon Vergi Dairesi, birliğe ait Aydın'ın Kuşadası ilçesindeki arsaya 12 milyon 436 bin 81 bin liralık haciz uyguladı. Türkmen Mahallesi'ndeki 9 bin 958 metrekarelik arsanınsa 17 Temmuz 2009 tarihinde haczedildiği öğrenildi. İzmir 4. İş Mahkemesi de 31 Temmuz'da Aydın Tekstil'e ait gayrimenkulün satışına ihtiyati tedbir koydu. Hakim, mal kaçırma ihtimali bulunduğu gerekçesiyle gayrimenkulün borçlu tarafından üçüncü kişilere satış ve devrini engelleyecek şekilde ihtiyati tedbir kararı verdi. Ayrıca İzmir 6. İş Mahkemesi'nin de aynı gayrimenkul için ihtiyati tedbir kararı olduğu öğrenildi. Ayrıca Vakıfbank'ın, Kahramanlar semtindeki Tariş'e ait arsa ve tesisler üzerinde ipoteği bulunduğu da ifade edildi.

Tariş Pamuk Birliği'nin elindeki en değerli varlıklardan biri olan Kuşadası'ndaki arsaya haciz uygulanması, Aydın'daki iplik fabrikasına yönelik ihtiyati tedbir kararı ve Kahramanlar'daki arsayla tesisler üzerindeki ipotek, birliğin kurtuluş umutlarına büyük darbe vurdu. Pamuk Birliği'nin 19 Ağustos'ta yapılan olağanüstü genel kurulunda okunan Sanayi Bakanlığı müfettişlerinin raporuna göre borçlar ödenmezse birlik bir süre sonra batacak. Haziran 2009'da hazırlanan rapora göre, ocak ayı itibarıyla Tariş Pamuk Birliği'nin toplam 331 milyon 562 bin lira borcu bulunuyor. Gayrimenkullerinin toplam ederi ise 525 milyon lira. Birliğin şu anki mal varlığının borçlarını ödeyebilecek durumda olduğu belirtilen raporda, yıl sonuna kadar oluşacağı tahmin edilen 90 milyon liralık zararla birlikte gelecek sezon birliğin iflas durumuna geleceği belirtildi. Birliklerin yeniden borç batağına girmesinin, yönetim hatalarından kaynaklandığı ifade ediliyor. Siyasetçilerin müdahale ettiği dönemde şişirilen kadrolar, birlikler özerkleştirilirken azaltıldı. Bu dönemde işten çıkarılan personelin kıdem ve ihbar tazminatları Hazine tarafından ödendi. Ardından da üretici çocukları çalışsın diye kadrolar yeniden şişirildi.

Tariş'in eski bir yöneticisi, "Personelde kantarın topuzunu kaçırdılar. 500 kişiyle yapılacak işi, bin 500 kişiyle yapmaya başladılar." diyor. Tariş İplik Fabrikası'nın devamlı zarar ettiğini anlatan eski yönetici, aylık ortalama zararının 2 milyon lira olduğunu söylüyor. Birliklerin yaptığı diğer önemli bir hata ise çiftçiden ürünü, piyasa şartlarının üzerinde bir fiyattan almaları oldu. Kayısıbirlik Başkanı Tuncer Bulgurlu, birliklerin ürünü piyasadan daha pahalıya aldığını kabul ediyor. "Biz tüccar gibi düşünemeyiz. Kayısıda rekoltenin yüzde 2'sini ancak alabiliyoruz. Aldığımız ürün miktarıyla piyasada belirleyici olamıyoruz. Piyasada fiyat düşünce, bizim maliyetimiz katlanıyor." değerlendirmesini yapıyor. Bulgurlu, hükümetin bir çözüm bulmaması halinde kısa süre sonra diğer birliklerin de aynı duruma düşeceğini anlatıyor. Bulgurlu, iki adet depo dışında mal varlıklarının da bulunmadığını ifade ediyor.

300 milyon liralık kredinin sekiz milyonunu ödediler

Tarım satış kooperatifleri birlikleri, 54 ilde ve 23 üründe 700 bin ortağa hizmet veriyor. Geçmişte Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'na bağlı olan birliklerin, 323 kooperatifi bulunuyor. Birlikler, 2000'de yürürlüğe giren 4572 sayılı kanunla özerkleştirildi. Kanuna göre mali yapısını düzelten birliklerin özerkleştirme öncesi borçları, Yeniden Yapılandırma Kurulu'nun onayıyla silindi. Silinen borç miktarı, anapara ve faiziyle 3 milyar 36 milyon lira. İşten çıkarılan personelin kıdem ve ihbar tazminatları için Hazine tarafından ödenen miktar 156 milyon lira. Birlikler, özerkleşmelerine rağmen bugüne kadar devlet desteğiyle ayakta durdu. Ürün alımları için gerekli kaynak, Destekleme Fiyat İstikrar Fonu'ndan verildi. Özerkleştirmeden sonra fondan kullandıkları 300 milyon liralık kredinin sadece 8 milyonunu ödeyebildiler.

İflasa götüren hatalar

Bırlıktekı şişkin kadrolar zayıflatılamadı.

Profesyonel olmayan bir yönetim anlayışı sergilendi.

Ürünler pahalı alınıp piyasaya ucuz satıldı.

Verımlı olmayan projeler yapıldı.

Âtil vaziyetteki gayrimenkuller, zamanında elden çıkarılamadı.

Yüksek faizle borçlanmaya gidildi.

Yönetımdekı iç çekişmeler, birliğe zarar verdi.

Üretıcıyle yönetim arasında kopukluk sergilendi.

Zarar eden fabrika ve kombinalar çalıştırıldı.

Üretımde maliyetler düşürülemedi.

Düşük kur politikası sebebiyle pamuk satışında zarar edildi.

'Devlet borçları siler' zihniyeti değişmedi.

Yönetımın idari harcamalarında kısıntı yapılamadı.

Kurum, 'basiretli tüccar' gibi yönetilemedi. ZAMAN