18.11.2008

BASIN BİLDİRİSİ

         Adalet Komisyonu, özel hukukun Anayasası konumunda olan Borçlar Kanunu tasarısını, katılımcı ve pozitif siyasete örnek oluşturacak olgunluk ve yetkinlikte görüşmeye devam etmektedir.

         Bazı yazılı ve görsel medyada “imam nikahlı eşe manevi tazminat getiriliyor” genellemesi yapılarak konu ile ilgili-ilgisiz bir tartışma yapılmaktadır.

         Somut sorun ve düzenleme hakkındaki doğru ve çarpıtılmamış bilgileri kamuoyu ile paylaşmak zarureti doğmuştur.

         Evlenme (ve bu arada medeni nikah), Medeni Kanunda düzenlenmiştir. Medeni Hukukumuzda, medeni nikah esası dışında başka tür bir eş tanınmamaktadır (Medeni Kanun, m.142). Bu, bir devrim kanunudur Any.m.174/4).

         Komisyonumuzda görüşülmekte olan ve kendisinden tartışma üretilmeye çalışılan kural ise ölüm ya da ağır bedensel zarar halinde kimlerin manevi tazminat isteyebileceğine ilişkindir.

         1- Medeni Hukuk ile Borçlar Hukuku, farklı iki ayrı alandır. Düzenleme konumuz, Borçlar ve özellikle Sorumluluk Hukuku ile ilgilidir. İhtisas alanındaki kolaycı kıyaslar, hukuka hizmet etmez.

         2- Haksız eylem veya sözleşmeye muhalefet sebebiyle ölüm yahut ağır bedensel zararda kimler manevi tazminat alabilir sorusuna, Türk Hukuku cevap vermiştir. Bu cevap 1926'dan beri aynı cevaptır ve değişmemiştir.  

         a) Yüksek Yargıtay ve hukuk doktrini, yürürlükteki yasada yer alan “aile” kavramını (BK.47), “yakınlar” olarak yorumlamıştır. Bu yorum, keyfi bir yorum da değildir. Manevi tazminatın yapısından doğan bir yorumdur. Medeni kanun anlamında “hısım/akraba” olması sebebi ile ailede yer alan bir birey (sözgelimi kardeşini öldürmeye teşebbüs eden şahıs) manevi tazminat alamayabileceği gibi Medeni Kanun anlamında aile dışında kalan bir yakın, manevi tazminat alabilir. Burada önemli olan, ölen veya ağır yaralananla yakın olarak nitelenen kişi arasında sürekli ve yoğun bir ilişkinin ve olay sebebiyle bedellendirilebilecek ağır bir teessürün varlığıdır. Sorumluluk hukuku yönünden zorunlu ve yeter koşul budur (Prof. Selahattin Sulhi Tekinay ve arkadaşları, Y4HD., 25.5.1981 t, 7128/7359- E/K, Keza Y15HD. 2.7.1975 t, 2313/3366 –E/K). Kavram, kaynak ülke İsviçre Hukukunda da aynı şekilde anlamlandırılmıştır.

         b) İmam-nikahlı eş yahut hiçbir türden nikahı olmayan (nikahsız) eş, yukarıdaki kuraldan yararlanır mı? Bu yasa koyucunun değil, uygulamanın işidir. Yasada bu konuda açık bir hüküm de yoktur. Yasama organı ve Adalet Komisyonu, kural koyarken “yasanın genellik unsuru”na önem atfeder. O genelin özneler itibarıyla kapsamını elbette ki uygulama belirleyecektir. Yüksek Yargıtay düzenli ve istikrarlı olarak imam nikahlı eşin maddi ve manevi tazminat hakkı olduğuna karar vermiştir. (Prof. Tekinay, age. s.660 ve dev., Prof. Fikret Eren, Borçlar Hukuku. İst. 2008-723 ve dev. Prof.Dr. Haluk Tandoğan, Türk Mesuliyet Hukuku. Ank.1961- s.303, YHGK. 25.11.1970 t, 4-31/645- E/K. Y4HD.25.5.1976 t, 5263 /5405- E/K), Fiili birleşmeler bakımından İsviçre Federal Mahkemesi görüşü de aynıdır (BGE.114 11 148-149).

         c) Tasarı, yine uygulama doğrultusunda ağır bedensel zarara uğrama halinde yakınlarının talep haklarını düzenlemiştir (YHGK. 23.9.1987 t, 183/655 E/K).

         d) Bilim adamlarından, Yüksek Mahkeme hakimlerinden ve diğer hukukçulardan oluşan bir kurul tarafından sekiz yıllık emekle hazırlanan projedeki sözü geçen madde üzerinde (m.55) ne Bakanlar Kurulu ve ne de Komisyon herhangi bir tasarrufta bulunmamıştır. Doğru olan da budur.

         Kamuoyuna sunulur.

 Saygılarımla 

Ahmet İYİMAYA

Ankara Milletvekili

Adalet Komisyonu Başkanı

Kaynak Türkiye Eğitim