Meltem ERSOY

Mardin'in bir ilçesinde 8 kardeşli bir ailede başlayıp, 2015'te Nobel Kimya Ödülü'ne uzanan hikayeye hayran olmamak mümkün değil. Aziz Sancar'ın hayatının ilerleyişi; puntoları büyük, içeriği zayıf hikayelere inat kendi başına bir gurur kaynağı. Bir haftadır Türkiye'de olan Sancar'ın özellikle Atatürk devrimlerine, Cumhuriyet'e duyduğu saygı kendi ağzından ifadelerle çok yazıldı, tartışıldı. Hem tekrara düşmemek adına hem de ekonomi gazetecisi olma refleksiyle, ben Sancar ile kısıtlı zamanımızda "Bilim ve para arasındaki ilişki ne olmalı, kaynak olmadan, sadece merakla bilim olur mu" konularına odaklandım. İşte Sancar ile İTÜ'de gerçekleştirdiğimiz sohbetten öne çıkanlar:

-Gençlere bilim yapmalarını öneriyorsunuz, çok güzel, fakat Türkiye'de bilim adamı olmak geçinememek, parasızlık vaat eden bir gelecek gibi algılanıyor. Bilimle para arasındaki ilişki ne olmalı sizce?

İşin doğrusu, örneğin ben bilim yerine başka bir şey, iş seçseydim, şimdi milyarder bir adam olurdum. Bilim gönül işidir, fedakarlık işidir, merak işidir, memleketine-insanına hizmet işidir, yani bilime para kazanmak için girilmez. Onu öyle kabul etmek lazım.

CRISPR ÖRNEĞİ GÜZEL ANLATIYOR

"'TÜBİTAK PARA VERECEK ADAM BULAMIYORDU'"

Sancar, "Türkiye bilimde 10 misli ilerlemiş. Hükümet büyük yatırımlar yapmış, bu işe gönül vermiş. O kadar çok para vardı ki TÜBİTAK verecek adam bulamıyordu, diyorlar. Gelecekten çok ümitliyim" diyor.

-Bilim adamı idealist mi olmalı?

Mesela ben kendime idealist demem, memleketime, aileme büyük sevgi duyarım, o ayrı. Ama bu işin temelinde merak lazım. Tabiatın sırlarını çözmeye ilgi, istek lazım. Beni de, diğer bilim adamları gibi, bilim işine girmek için harekete geçiren bu oldu. Bu işe girdiyseniz böyle oluyor. Çünkü işin ekonomisi bakımından bakarsanız iş değişir, mesela bir örnekle anlatayım: Şu an CRISPR diye bir şey var, bu aslında DNA genomunu değiştirmek için kullanılan bir metod. Bu temel bilimin alanına giriyor, bakterilerle uğraşan birkaç bilim adamı tarafından geliştirildi. O bilim adamlarına 5 yıl önce sorduğunuzda "Bunun ne faydası olacak, ne para kazanacaksınız?" diye, size "Hayır, biz bundan para kazanmayız, biz sadece bu işin sırrını çözmek istiyoruz" diyorlardı. Ama şimdi bu iş 10 milyar dolarlık bir iş oldu. O bakımdan temel bilim yapma işine girdiğiniz zaman bunları hem göze alıp hem düşünmemeniz lazım.