Bilindiği üzere, Anayasa Mahkemesi 14 Ocak 2015 tarihli ve 2015/6 sayılı kararıyla, yükseköğretim kurumlarında görevli öğretim elemanlarına, memurlara ve diğer personele uygulanacak cezaların kanuna göre değil yönetmeliğe göre verilmesinin anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 53 üncü maddesinin (b) fıkrasının ikinci cümlesinin iptaline ve yine iptal hükmünün kararın Resmi Gazete'de yayımlanmasından (07/04/2015 tarihinden yayımlandı) başlayarak dokuz ay sonra yürürlüğe girmesine karar vermişti.

İptal kararından sonra hukuki boşluğun oluştuğu bu önemli konu ile ilgili Meclise 21 Mart 2016 tarihinde ancak sevk edilen yasal düzenlemenin çok geciktiğini 18 Kasım 2016 tarihinde gündeme getirmemizden kısa bir süre sonra, 02 Aralık 2016 tarihinde 6764 sayılı Kanun TBMM'de kabul edildi ve bugün itibarıyla da Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Söz konusu yasal düzenleme eğitimde birçok yeni düzenleme getirirken, devlet ve vakıf üniversitelerinde görevli öğretim elemanları ve memurların da disiplin cezaları ve diğer hükümler bütünüyle 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununda değiştirildi.

Yapılan yasal düzenleme sonucu yeni getirilen ve önemli gördüğümüz hususları paylaşalım :

* Devlet ve vakıf yükseköğretim kurumlarının öğretim elemanları, memur ve diğer personeline uygulanabilecek disiplin cezaları; uyarma, kınama, aylıktan veya ücretten kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme, üniversite öğretim mesleğinden çıkarma ve kamu görevinden çıkarma cezası olarak belirlenmiştir. Vakıf üniversitelerinde görevli olanlar için ücretten kesme ve birden fazla ücretten kesme disiplin cezaları da mevzuata girmiştir.

* "Yayınlarında hasta haklarına riayet etmemek", "İnsanlarla ilgili biyomedikal araştırmalarda veya diğer klinik araştırmalarda ilgili mevzuat hükümlerine aykırı davranmak", "İncelemek üzere görevlendirildiği bir eserde yer alan bilgileri eser sahibinin açık izni olmaksızın yayımlanmadan önce başkalarıyla paylaşmak", "Bilimsel bir çalışma kapsamında yapılan anket ve tutum araştırmalarında katılımcıların açık rızasını almadan ya da araştırma bir kurumda yapılacaksa ayrıca kurumun iznini almadan elde edilen verileri yayımlamak", "Araştırma ve deneylerde, çalışmalara başlamadan önce alınması gereken izinleri yetkili birimlerden yazılı olarak almamak", "Araştırma ve deneylerde mevzuatın veya Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerin ilgili araştırma ve deneylere dair hükümlerine aykırı çalışmalarda bulunmak", "Araştırmacılar veya yetkililerce, yapılan bilimsel araştırma ile ilgili olarak muhtemel zararlı uygulamalar konusunda ilgilileri bilgilendirme ve uyarma yükümlülüğüne uymamak" fiilleri "KINAMA" cezası verilmesi gerektiren durumlar olarak mevzuata ilk defa girmiştir.

* "Akademik atama ve yükseltmelere ilişkin başvurularda bilimsel araştırma ve yayınlara ilişkin yanlış veya yanıltıcı beyanda bulunmak" fiilide "KINAMA" cezası gerektiren durum olarak disiplin hükümleri arasında yer almıştır. Bu açıdan, artık akademisyenlerin akademik atamalar için verecekleri dosyaları daha dikkatli hazırlamalarında fayda var !

* "Yükseköğretim kurumları içinde siyasi parti faaliyetinde bulunmak veya siyasi parti propagandası yapmak" fiili daha önce "KADEME İLERLEMESİNİN DURDURULMASI" cezasına karşılık gelirken, yeni düzenlemede bu fiilin karşılığı "KINAMA" cezası olarak düşürülmüştür.

* "Araştırma ve deneylerde, hayvanlara ve ekolojik dengeye zarar vermek" fiilini işleyenlere "AYLIKTAN KESME" disiplin cezası verilmesi yasada yer alan yeni hükümlerdendir.

* "Mükerrer yayınlarını akademik atama ve yükselmelerde ayrı yayınlar olarak sunmak", "Bir araştırmanın sonuçlarını, araştırmanın bütünlüğünü bozacak şekilde ve uygun olmayan biçimde parçalara ayırıp birden fazla sayıda yayımlayarak bu yayınları akademik atama ve yükselmelerde ayrı yayınlar olarak sunmak", "Aktif katkısı olmayan kişileri yazarlar arasına dahil etmek veya olan kişileri dahil etmemek, yazar sıralamasını gerekçesiz ve uygun olmayan bir biçimde değiştirmek, aktif katkısı olanların isimlerini sonraki baskılarda eserden çıkartmak, aktif katkısı olmadığı halde nüfuzunu kullanarak ismini yazarlar arasına dahil ettirmek" gibi bilimsel araştırma ve yayın etiğine uygun olmayan davranışları işleyenlere "AYLIKTAN KESME" disiplin cezası verilmesi öngörülmüştür.

* Akademik camiada "İNTİHAL olarak nitelendirilen eylemin karşılığı, "ÜNİVERSİTE ÖĞRETİM MESLEĞİNDEN ÇIKARMA" olarak belirlenmiştir. Bu cezayı alanlar üniversitelerde akademisyen olarak bir daha görev alamayacaklar.

* Görevden uzaklaştırma süresinin her defasında 3 (üç) ay süre ile uzatılmasına dair düzenleme yapılmıştır. 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre halen bu süre 3 (üç) ay süre ile sınırlı iken, 675 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 13 üncü maddesi ile olağanüstü hal süresince üç aylık süre sınırlaması uygulanmıyor. Ancak, olağanüstü hal bitse bile, 2547 sayılı Kanunda yapılan değişiklik gibi 657 sayılı Kanunda da görevden uzaklaştırma süresinin her defasında 3 (üç) ay uzatılmasına yönelik yasal bir düzenlemenin yapılması faydalı olabilir.

* Aylıktan veya ücretten kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme, üniversite öğretim mesleğinden ve kamu görevinden çıkarma cezaları gerektiren fiillerle ilgili olarak öğretim elemanları hakkında Yükseköğretim Kurulu Başkanına disiplin amiri sıfatıyla doğrudan soruşturma açma yetkisi verilmiştir.

* Aylıktan veya ücretten kesme cezası alanların üç yıl, kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme cezası alanların ise beş yıl boyunca rektör, dekan, enstitü müdürü, yüksekokul müdürü, meslek yüksekokulu müdürü, bölüm başkanı, anabilim dalı başkanı, anasanat dalı başkanı, bilim dalı başkanı, sanat dalı başkanı, daire başkanı dengi ve üstü kadrolara atanmamalarına yönelik yasal düzenleme yapılmıştır. Ancak, aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezası alanların daire başkanı dengi ve üstü kadrolara atanmalarını kısıtlayan süreler, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 132 nci maddesinin 4 üncü fıkrasında belirlenen sürelerle çelişmiştir. 657 sayılı Kanuna göre aylıktan kesme cezası alanlar 5 yıl, kademe ilerlemesinin durdurulması cezası alanlar ise 10 yıl boyunca daire başkanının dengi ve üstü kadrolara atanamıyor.

* Disiplin cezalarına yapılan itirazların değerlendirilme süresi 30 günden 60 güne çıkartılmıştır.

Yukarıda yapılan yasal düzenlemenin detaylarını sizlerle paylaştık. Ayrıca aşağıdaki tabloda hangi fiilin hangi suça karşılık geldiğini, disiplin cezası verecek merciler ile zamanaşımı sürelerini de görebilirsiniz.

Yavuz Selim KAPLAN

DİSİPLİN CEZALARI İLE İLGİLİ HAZIRLADIĞIMIZ TABLO: