Asgari ücret 2022'in açıklanmasının ardından milyonlarca çalışan yeni sistemde Asgari Geçim İndirimi (AGİ) meselesini konuşuyor. Çalışan maaşlarında, bir vergi iadesi olan AGİ, 2022 yılı itibarıyla artık uygulanmayacak. Ancak devlet vergi muafiyeti sağlayarak en yüksek AGİ kadar her çalışan için destek sağlayacak.

Yeni asgari ücret ile 2022 yılında ilkler yaşanırken, geçmişte bir vergi iadesi olarak çalışanlara ödenen AGİ konusunda merak edilen birçok soru oluştu. Devlet, asgari ücretliye vergi muafiyeti sağlarken, asgari ücret üzerinde maaş alan çalışanların asgari ücret kadar kısmından ise vergileri kaldırdı. Sabah Gazetesi Yazarı Faruk Erdem yeni maaşlar ve vergi sistemi le AGİ hakkındaki tüm soruları cevaplandırdı…

BÜTÜN ÇALIŞANLARIN MAAŞLARINDAN ASGARİ ÜCRET KADAR KISMINDAN VERGİ ALINMAYACAK

Bu yıl uygulanacak olan yeni asgari ücret hem artış oranı hem de vergisiz olması bakımlından ilkleri barındırıyor. Bu yıl 5.004 liralık brüt asgari ücretten gelir ve damga vergisi alınmayacak. Sadece bu değil tüm çalışanların maaşlarından asgari ücret kadar kısım vergiden istisna tutulacak. Böylece asgari ücret alanlar damga vergisiyle 676 liralık bir vergiden muaf olurken yüksek maaş alanlar ise 638 liralık gelir vergisi istisnasından yararlanacak ve gelir vergilerinden bu kadar miktar düşülecek.

AGİ KALKTI MI?

Vergisiz asgari ücret ve maaşlardaki bu istisna ile birlikte bir vergi iadesi olarak uygulanan Asgari Geçim İndirimi de fiilen kalkmış oldu. Yeni ödediğimiz gelir vergisinin bir kısmı medeni durum ve çocuk sayısına göre çalışanlara iade ediliyordu. Bir gelir vergisi ödenmediği için de iade olmayacak. Ancak devlet aslında tüm çalışanlar açısından büyük bir vergi iadesini de uygulamaya koymuş oldu.

EN YÜKSEK AGİ KADAR DESTEK VERİLECEK

Eğer bu yıl AGİ uygulaması olsaydı mevcut asgari ücrete göre en yüksek ödeme üç çocuklu ve eşi çalışmayan bir işçi için 638,01 TL olacaktı. Yani mevcut 5.004 liralık brüt asgari ücrette tüm gelir vergisi bu çalışanlara iade edilecekti. Şu anda asgari ücretliler ve daha yüksek maaş alanlar yani tüm çalışanlar için 638 liralık bir vergi iadesi yapılıyor. Daha doğrusu bu kadar vergiden vazgeçiliyor. Yani tüm çalışanlar aslında en yüksek Asgari Geçim indirimi (AGİ) olan 638 liralık iadeye kavuşmuş oldu.

NASIL ÖDENECEK?

Burada bu desteğin yani 638 liranın kime ödeneceği sorusu ortaya çıkıyor. Gelir İdarisi Başkanlığı'nın 319 numaralı tebliğ taslağına bakıldığında tüm hesaplamalar brüt ücret üzerinden yapılıyor. Buna göre brüt ücret ile anlaşan çalışanlar maaşları ne olursa olsun 638 liralık vergi iadesinden yararlanıyor.

Eğer asgari ücretli ise bu rakam 676 lirayı çıkıyor daha yüksek maaş alıyorlarsa tüm vergilerinden 638 lira düşülüyor. Yani bu çalışanlara 638 liralık en yüksek AGİ ödeniyor. Taslakta net ücretten anlaşan birisi için bu 638 liralık istisnanın nasıl ödeneceği ise yer almıyor.

Bu durumda net ücretten anlaşan bir çalışanın maaş hesabındaki bu istisna işverene bir destek olarak duruyor. Taslakta yeni durumla ilgili net ücret üzerinden bir hesaplama da yapılması ihtiyacı ortaya çıkıyor.

ASGARİ ÜCRET 2022 OCAK AYI HESABI
Brüt ücret 5.004 TL
SGK toplam primi 700,60 TL
Gelir vergisi 0 TL
Damga vergisi 0 TL
Net ücret: 4.253,40 TL

ASGARİ ÜCRETTEN YÜKSEK MAAŞ ALANIN OCAK HESABI

Brüt ücret 8.000 TL

Sigorta primi 1.200 TL

Matrah 6.800 TL

Gelir vergisi 1.020 TL

Asgari ücret matrahı 4.253,40 TL

Asgari ücretin vergisi 638,01 TL

İstisna matrah 4.253,40 TL

Kesilecek gelir vergisi 381,99 TL

Damga vergisi 22,74 TL

Net ücret: 6.395,27 TL

SORULARINIZA CEVAPLAR

1-Yeni sistemde kimler vergi ödemeyecek?

Asgari ücretten gelir ve damga vergisinin kaldırılması ile Asgari ücret ile çalışanlar hiç vergi ödemeyecek. 5004 liralık brüt asgari ücretten SGK primleri düşüldükten sonra kalan 4.253 liralık vergi matrahı net maaş olarak bu çalışanlara ödenecek. Böylece asgari ücretle çalışan bir işçinin 676 lirayı bulan bir vergi avantajı ortaya çıkacak. Asgari ücret hesabı şöyle yapılacak:

TABLO
ASGARİ ÜCRETLİ OCAK AYI HESABI

Brüt ücret 5004 TL

SGK toplam primi 700,60 TL

Gelir vergisi 0 TL

Damga vergisi 0 TL

Net ücret: 4253,40 TL

Böylece bu işçinin maaşından sadece primler kesilecek ve net ücret kendisine ödenecek.

2-Yüksek maaş alanlar da vergi ödemeyecek mi?

Asgari ücretin üzerinde maaş alanlar için de gelirlerindeki asgari ücret kadar kısım vergiden istisna tutulacak. Böylece bu çalışanlar için de 4.253 liralık vergi matrahına denk gelen 638 liralık gelir vergisinden vazgeçilecek. Bu matrahın üzerinde kalan bölüm için gelir ve damga vergisi hesaplanacak. Böylece tüm çalışanlar açısından 638 liralık bir vergi avantajı oluşacak. Bu para net ücretten anlaşanlarda işverenlere destek brüt ücrdetten anlaşanlarda ise çalışana destek olacak. Yüksek maaşta hesap şöyle yapılacak:

Brüt ücret 8.000 TL
Sigorta primi 1.200 TL
Matrah 6.800 TL
Gelir vergisi 1.020 TL
Asgari ücret matrahı 4.253,40 TL
Asgari ücretin vergisi 638,01 TL
İstisna matrah 4.253,40 TL
Kesilecek gelir vergisi 381,99 TL
Damga vergisi 22,74 TL
Net ücret: 6.395,27 TL

3- Hesaplara bakıldığında Asgari Geçim İndirimi görünmüyor. Bu uygulama kalktı. Peki yerine bir destek geldi mi?

Asgari Geçim İndirimi aslında bir vergi iadesi olarak uygulanıyordu. Yani devlet alacağı 638 liralık gelir vergisinin bir kısmını çalışanın eş ve medeni durumuna göre geri iade ediyordu. Burada 2022 yılı için en yüksek AGİ üç çocuklu eşi çalışmayan birisi için 638 lira olacaktı. Bu durumda bunun tamamı iade edilecekti. Şimdi bakıldığında aslında AGİ kalkmış olsa da maaşların tamamında üç çocuklu ve eşi çalışmayan yani en yüksek AGİ miktarınca vergiden vazgeçilmiş durumda. Fiilen AGİ uygulaması kalksa da vergiden vazgeçilerek aslında her çalışan için bir AGİ, yani vergi iadesi durumu da ortaya çıkmış oluyor.

4- Vergiden doğan iadeler bir AGİ olmaz mı?

Eğer bu yıl AGİ uygulaması olsaydı mevcut asgari ücrete göre en yüksek ödeme üç çocuklu ve eşi çalışmayan bir işçi için 638,01 TL olacaktı. Yani mevcut 5004 liralık brüt asgari ücrette tüm gelir vergisi bu çalışanlara iade edilecekti. Şu anda asgari ücretliler ve daha yüksek maaş alanlar yani tüm çalışanlar için 638 liralık bir vergi iadesi yapılıyor. Daha doğrusu bu kadar vergiden vazgeçiliyor. Yani tüm çalışanlar aslında en yüksek Asgari Geçim indirimi (AGİ) olan 638 liralık iadeye kavuşmuş oldu.

5-Peki bu paralar eskisi gibi çalışana mı ödenecek?

İşte burada biraz kafalar karışıyor. Çünkü daha önceki uygulamada Asgari Geçim İndirimi bekar bir işçi için asgari ücretin içinde yer alırken evli ve çocuklu olanlar için yeniden hesaplanıyor ve bekar işçi olan kısım çıkartıldıktan sonra maaşa ekleniyordu. Böylece medeni durum ve çocuk sayısına göre asgari ücretin neti değişiyordu. Yüksek maaş alanlarda ise net maaşın haricinde iade edilen bölüm işçinin maaşına ekleniyordu. Yeni durumda asgari ücretliler için tek bir net ücret ortaya çıkarken çalışanlar açısından AGİ farkı ortadan kalkmış oldu. Dolayısıyla bir ödeme olmuyor. Ancak ortada bir vergi istisnası yani en yüksek AGİ miktarınca bir vergi iadesi de bulunuyor.

6- Tebliğ ile sorun çözülebilir mi?

Gelir İdarisi Başkanlığı'nın 319 numaralı tebliğ taslağına bakıldığında tüm hesaplamalar brüt ücret üzerinden yapılıyor. Buna göre brüt ücret ile anlaşan çalışanlar maaşları ne olursa olsun 638 liralık vergi iadesinden yararlanıyor. Eğer asgari ücretli ise bu rakam 676 lirayı çıkıyor daha yüksek maaş alıyorlarsa tüm vergilerinden 638 lira düşülüyor. Yani bu çalışanlara 638 liralık en yüksek AGİ ödeniyor. Taslakta net ücretten anlaşan birisi için bu 638 liralık istisnanın nasıl ödeneceği ise yer almıyor. Bu durumda net ücretten anlaşan bir çalışanın maaş hesabındaki bu istisna işverene bir destek olarak duruyor. Taslakta yeni durumla ilgili net ücret üzerinden bir hesaplama da yapılması ihtiyacı ortaya çıkıyor.