Ahmet ÜNLÜ'nün yazısı;

Aday memurların ve memur adaylarının bilmesi gerek kritik bilgiler

Kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapan aday memurlarla memur olmak isteyen adayların bilmesinde fayda olduğunu düşündüğümüz konuları başlıklar halinde açıklamaya çalışacağız.

1- Memur adayının, üç üst dereceye atanması mümkün müdür?

Devlet memuriyetine giriş derece ve kademeleri öğrenim durumuna göre belirlenmiştir. Örneğin liseyi bitirenler 13/3 derece ve kademeden, 2 yıl süreli yüksek öğrenim mezunları 10/2'den, 4 yıllık yüksek öğrenim mezunları ise 9/1'den başlamaktadır.

Bu giriş derece ve kademeleri, 657 sayılı Kanun'un 36'ncı maddesinde daha ayrıntılı bir şekilde belirlenmiştir. Daha detay bilgiye ulaşmak isteyen okurlarımızın, 36'ncı maddedeki tabloya bakmalarını öneririz.

a) Giriş derecelerine eklenen unsurlar

Giriş derece ve kademelerine bazen ilave derece ve kademe verilmektedir. Bunun dayanağı da yine 657 sayılı Kanun'un 36'ncı maddesidir. 36'ncı maddedeki ilave derece ve kademeler;

1- Mezun olunan bölüm/ fakülte,

2- Alınan sertifika ve belgeler,

3- Girilen kadro unvanı,

4- Mezuniyet sonrası alınan öğrenimler,

5- Memuriyet öncesi hizmetler,

gibi unsurlara göre değişebilmektedir.

b) Uygun boş kadro olmaması

Memuriyete giren bir kişinin, kadro derecesine ilişkin olarak karşılaşacağı konulardan birisi de uygun kadro derecesinin bulunmamasıdır. Kamu kurumlarında yer alan boş kadroların dereceleri, her yıl kamu kurumları tarafından "boş kadro değişikliği" yoluyla yeniden belirlenebilmektedir. Ancak bu belirleme için Cumhurbaşkanlığı Kararı gerekmektedir.

Daha önce çokça eleştirdiğimiz üzere bir kamu kurumundaki örneğin mühendis kadrolarının derecelerinin değiştirilmesi için daha önce Bakanlar Kurulu Kararı şimdi ise Cumhurbaşkanı Kararı olmaksızın derece değişikliği yapılamamaktadır.

Bu hususu şu nedenden dolayı açıklama gereği duyduk: Bazı okuyucularımız bir kamu kurumuna, lisans mezunu olduğu için 9'uncu dereceye atanması gerekirken 6'ncı derece ile atandığını belirterek bunun nedeni öğrenmek istemektedir.

Bu uygulamanın nedeni 657 sayılı Kanun'un 45'inci maddesidir. 45'inci madde, kamu kurumlarının, 657 sayılı Kanunun 36'ncı maddesinde belirtilen öğrenim durumları itibariyle tespit olunan yükselinebilecek dereceyi aşmamak ve karşılık gösterilecek kadro derecesi kazanılmış hak aylık derecelerinin üç üst derecesinden fazla olmamak kaydıyla, kişileri üç derece aşağı atayabileceğini hükme bağlamıştır.

c) Uygulama 5-15 dereceler için geçerlidir

Ancak bu uygulama 5-15 dereceler arası geçerlidir. Bir örnek verecek olursak kamu kurumu eğer 9'uncu dereceli boş kadroya sahip değilse 3 derece yüksek olan 6'ncı dereceye dört yıllık öğrenim görmüş bir kişiyi atama yapabilir. Ancak bir kamu kurumunun (68'inci madde hükümleri saklı kalmak kaydıyla) 6 derecedeki bir kişiyi 4'üncü dereceye ataması mümkün değildir. Zira atamaların 5-15 arasında olması gerekmektedir.

d) Bu halde maaş nereden alınacaktır?

Burada belirtilmesi gereken bir diğer husus ise maaşın hangi derece ve kademe üzerinden ödeneceğidir. Bu konudaki hüküm ise 657 sayılı Kanun'un 45'inci maddenin son fıkrasında yer almaktadır. Bu fıkrada yer alan hükme göre kişi üç üst derecedeki kadroya atanmış olsa da maaşını müktesebi olan derece ve kademeden alacaktır. Yani 4 yıllık fakülte mezunu bir memur 6'ncı dereceli bir kadroya atanabilir. Ancak, bunların müktesebi yine 9'uncu derecedir ve ödemeler buna göre yapılacaktır.

2- Aday memur, hangi hallerde naklen başka kurumlara geçebilir?

Bir kamu kurumunda aday memur olarak çalışıyorum. Asaletim tasdik olmadan başka bir kamu kurumuna geçiş yapabilir miyim?

657 sayılı Kanun'un 54'üncü maddesinde; "...Aday olarak atanmış devlet memurunun adaylık süresi bir yıldan az iki yıldan çok olamaz ve bu süre içinde aday memurun başka kurumlara nakli yapılamaz" hükmüne yer verilmiştir. Bu hükme göre asaleti tasdik olmayan memurların başka kurumlara nakli mümkün değildir.

Ancak, uygulamaya esas görüşler veren mülga Başbakanlık Devlet Personel Başkanlığı bu hükmü yumuşatmıştır. Başkanlık verdiği görüşte; özel yarışma sınavları ile girilmesi şart olan mesleklere ait giriş sınavını kazanan aday memurun bu madde hükmü kapsamına girmediğini belirtmiştir. Buna göre bir aday memur eğer başka bir kamu kurumundaki müfettiş, uzman, denetmen kontrolör yardımcılığı gibi bir kadroya atanmaya hak kazanması halinde naklen geçebilir. Ayrıca, KPSS sonuçlarına göre yerleştirmeyi de bu kapsamda değerlendirmektedir.

Diğer taraftan bu hüküm 657 sayılı Kanun'a tabi kadrolar arasındaki geçişler için söz konusudur. Farklı personel kanunlarına tabi kadrolar arasında bu hükmün geçerliliği yoktur. Örneğin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nda aday memur olarak çalışan biri 399 sayılı KHK'ya tabi bir KİT'teki sözleşmeli pozisyona istifa ederek geçebilir. Yine bu memur KPSS sonuçlarına göre Sağlık Bakanlığı'na yerleşmişse adaylık durumu nakline engel teşkil etmez.

3- Aday memurun askere gitmesi halinde memurluğu biter mi?

Memuriyet kadrolarına atama yapılması ve işe başlanılması ile birlikte artık aday memur statüsüne girilmiş olmaktadır. Bu aşamadan sonra askerlik konusunda, asil memurlar hangi haklara sahipse aday memurlar da o haklara sahip olacaktır. Buna göre, aday memurun askerlik tecili bittiğinde, adaylığı yarım bırakarak askerlik görevine başlayacak, askerlik görevi dönüşünde ise kaldığı yerden memuriyete devam edecektir. Askerliğin aday memurun memuriyetine hiçbir olumsuz etkisi yoktur. Dönüşünde de problem olmayacaktır.

4- Aday memurlardan yükseköğrenimde hazırlık sınıfı okuyanlar ek bir kademe alır mı?

Yükseköğrenimde hazırlık sınıfı okuyanlar için ilave 1 kademe ilerlemesi verilmez. Bu açıklamamızın dayanağı 657 sayılı Kanun'un 36/A-6/b maddesinde yer alan "Ortaokul ve dengi, lise ve dengi okulların, normal öğrenim süresinden fazla olması halinde, başarılı her öğrenim yılı için bir kademe ilerlemesi uygulanır" hükmüdür. Bu hükümde sadece ortaokul ve dengi ile lise ve dengi ifadelerine yer verilmiştir. Yükseköğrenim denmediği için yükseköğrenimde bir yıl hazırlık okuyanlara ilave bir kademe verilmez. Ayrıca, ortaokul ve dengi ile lise ve dengi okulların normal öğrenim süresinden fazla olması nedeniyle alınan ilave kademeler aday veya asil memur ayrımı gözetilmeksizin verilir. (Yeni Şafak)