Türk Eğitim-Sen ve Uluslararası Avrasya Eğitim Sendikaları Birliği'nin (UAESEB), 22-24 Ekim 2021 tarihleri arasında düzenlediği 3. Uluslararası Türk Dünyası Mühendislik ve Fen Bilimleri Kongresi sona erdi.

Açılış programının Türk Eğitim-Sen’in resmi youtube kanalından, facebook ve twitter sayfasından canlı olarak yayınlandığı kongrenin açılış konuşmasını Türk Eğitim-Sen ve UAESEB Genel Başkanı Talip Geylan yaptı. Kongreye alanında önemli etkiye sahip bilim insanları davetli konuşmacı olarak katıldı.  Davetli konuşmacılar Prof. Dr. Serdar ALTIN, Prof. Dr. Ali DEMİRSOY, Doç. Dr. Oğuz KURDOĞLU ve Prof. Dr. F. Necati ÇATBAŞ yapmış oldukları konuşmalarla katılımcılara bilimin bugünü ve geleceği hakkında önemli bilgiler sundu. Kongre çerçevesinde çevrimiçi 33 oturum düzenlendi. Yunus Emre, Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Prof. Dr. Aziz Sancar, Prof. Dr. Oktay Sinanoğlu, Prof. Dr. Cahit Arf, Mennan Aksoy, Mimar Sinan, Fergani Oturumu, Piri Reis, Piri Reis anısına gerçekleşen oturumlarda, 91 Sözlü bildiri sunuldu. Kongremize 13 ülkeden 300 bilim insanı katılarak destek oldu. Kongrede yapılan oturumlarda Mühendislik ve Fen bilimlerindeki son gelişmelerin ele alındığı çevrimiçi panellere de yer verildi.

Kongrenin kapanış oturumunda ise düzenleme kurulunda yer alan bilim insanlarının katılımıyla bir değerlendirme toplantısı yapıldı. Değerlendirme toplantısının ardından Kongre Başkanı Prof. Dr. Seyhan Fırat tarafından sonuç bildirgesi kamuoyuna açıklandı.

Buna göre; Türk Devletleri Bilim Konseyinin kurulmasının istendiği bildiride, ortaokul düzeyinden üniversite düzeyine tüm öncelikli alanlarda çeşitli kapsamda kitaplar yazılması ve/veya yabancı dillerden Türkçeye çevrilmesi de önerildi.  Türk Dili ortak alfabesine geçişin sağlanmasının gerekli olduğunun vurgulandığı bildiride, "Toplam AR-GE harcamalarının en az %5’i ortak projelere ayrılmalıdır. Bu amaçla AB Çerçeve programları benzeri bir yapılanma oluşturulabilir" denildi.

Sonuç bildirgesinde şu ifadelere yer verildi:

3. Uluslararası Türk Dünyası Mühendislik ve Fen Bilimleri Kongresi

Sonuç Bildirgesi

Uluslararası Türk Dünyası Mühendislik ve Fen Bilimleri Kongresi, çoğu gelişmekte olan ülke statüsündeki Türk Dünyası ülkelerinin sosyal ve kültürel alandaki işbirliğini mühendislik ve fen bilimlerine yönelik alanlara da taşıma gayretinin bir yansımasıdır. Bu tür kongre ve organizasyonlar Türk Dünyası’nı oluşturan ülke ve toplulukların bilim ve teknolojiyi oluşturan bilgiyi paylaşabilmeleri açısından önemlidir. Bu bağlamda, katılım sağlanan ülke sayısı dikkate alındığında, Covid-19 kısıtları altında çevrim içi düzenlenen 3’üncü kongremizin, ilk ikisinde olduğu üzere Türk Dünyası’nı oluşturan ülkeler ve akraba topluluklar arasındaki kültüre dayalı gönül köprülerini sağlamlaştırmaya yönelik hedeflerine başarıyla ulaştığı ifade edilebilir.

Diğer taraftan, Covid-19 sürecinde bilimsel ve teknolojik gelişimin durmadığı, hatta salgının yayılımının önlenmesi üzerine yapılan çalışmalarla beraber artarak devam ettiğini gözlemlemiş bulunmaktayız. Bu gelişmeler arasında özellikle aşı çalışmalarının tüm insanlık için ayrı bir önemi olmuştur. Salgının yayılımının önlenmesinde Türk bilim insanları da gerekli misyonu üstlenmiş ve çok değerli katkılar sunmuştur. İnsanlık bu değerlerimize hak ettikleri onuru yaşatmıştır.

Covid-19 salgın sürecinde olduğu gibi bundan sonrada, Türk Dünyasının insanlığa sağladığı katkılar asla durmayacak ve süreklilik arz ederek devam edecektir. Türk Dünyasının bilime ve insanlığa sunduğu katkılar devam ederken daha güçlü bir Türk Dünyası idealinin gerçekleşmesinde, aşağıda belirttiğimiz hususların Türk Dünyasını oluşturan tüm ülkeler tarafından dikkate alınmasının faydalı olacağı öngörülmektedir:

Türk Devletleri Bilim Konseyi kurulmalıdır. 

Bilim ve Teknolojinin tüm alanlarında ortak Türkçe terminoloji oluşturulmalıdır.

Küresel Covid-19 salgınında yerli aşı çalışmaları titizlikle tamamlanıp dışa bağımlılık asgari seviyeye düşürülmelidir.

Ortaokul düzeyinden üniversite düzeyine tüm öncelikli alanlarda çeşitli kapsamda (popüler, ders, bilimsel monografi) kitaplar yazılmalı ve/veya yabancı dillerden Türkçeye çevrilmelidir.

Gelişmiş ülkelerin AR-GE altyapıları irdelenerek Türk Dünyası için bir strateji belirlenmelidir.

Türkiye ve Türk Cumhuriyetleri Gayrı Safi Milli Hasılalarının (GSMH) 2023 yılından itibaren en az %3’nü AR-GE’ye ayırmalıdır.

Bilim ve Teknoloji ile ilgili metinlerin Türk lehçeleri arasında bilgisayar ortamında otomatik çevrilmesi için programlar geliştirilmelidir.

AR-GE’nin hukuksal altyapısı gelişmiş ülkeler düzeyine ulaştırılmalıdır.

Toplam AR-GE harcamalarının en az %5’i ortak projelere ayrılmalıdır. Bu amaçla AB Çerçeve programları benzeri bir yapılanma oluşturulabilir.

Bilişim çalışmaları, “stratejik araştırma alanı” olarak belirlenerek bu konuda Türk Dünyası arasında ortak çalışma havzaları oluşturulmalıdır.

Türk Dünyasında teknoloji geliştirme alanları oluşturularak araştırmacıların bu alanlarda ortak çalışmalar yapmasına olanak sağlayacak çalışmalar yapılmalıdır.

Araştırmacıları Endüstri 5.0 çalışmalarına teşvik eden düzenlemeler yapılmalıdır. Bu konuda Türk Dünyasında ortak çalışma alanları oluşturulmalıdır.

Türk Dünyası Bakanlığı kurulmalıdır.

Türk Dünyası Üniversitesi ve Bilimler Akademisi kurulmalıdır.

Türk Dili ortak alfabesine geçişin sağlanması gerekmektedir.

Türk Dünyası Bilim Ödülleri verilmelidir.

Türk Dünyası Mühendislik ve Fen Bilimleri Endeksi kurulmalıdır

Türk Dünyası Araştırma ve Gençlik Merkezi kurularak ortak proje yapma kapasiteleriyle işbirlikleri artırılmalıdır.

Tekrar ifade etmek gerekirse, Türkiye’nin 21. yy’da Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün dile getirdiği muasır medeniyetler seviyesi üzerine çıkmak için 3. Uluslararası Türk Dünyası Mühendislik ve Fen Bilimleri Kongresi ve benzeri kongre faaliyetlerinin devam etmesi büyük önem arz etmektedir. Bölgesinde ve dünyada güçlü bir Türkiye ve Türk Dünyası idealinin yolu, bilime gereken önemin verilmesinden geçmektedir.

Son olarak, 3. Uluslararası Türk Dünyası Mühendislik ve Fen Bilimleri Kongresi, Türk Eğitim–Sen ve Uluslararası Avrasya Eğitim Sendikaları Birliği’ne, Genel Başkan Sayın Talip Geylan’a, Genel Başkan yardımcılarına, Düzenleme Kuruluna, Davetli Konuşmacılarımıza, Bilim insanlarımıza, Katılımcılara, salonlarda görev alan öğrencilerimize teşekkür ederiz.

Cumhuriyetimizin kuruluşunun 100. yılında 2023’de 4. Uluslararası Türk Dünyası Mühendislik ve Fen Bilimleri Kongresi’nde görüşmek üzere.

Prof. Dr. Seyhan FIRAT

Kongre Başkanı

(Kongre Düzenleme Kurulu Adına)