Hizmet - personel - ücret ilişkisi sağlıklı bir şekilde kurulacak

Planda; Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçiş sonrasında kamu personel sisteminin modern kamu yönetimi anlayışına ve ülkemizin ihtiyaçlarına uygun olarak yapılandırılmasının önemini korumakta olduğu ve kamu hizmetleri ile personel sayı ve yapısının analiz edilmesinin mevcut insan kaynaklarının etkin bir şekilde kullanılması ile hizmet - personel - ücret ilişkisinin sağlıklı bir şekilde kurulması ihtiyacının kamu personel sisteminde göze çarpan sorunlar olduğu ifade edilmiştir.

Yine planda, kamu personeli kayıt sisteminin tek bir veritabanında toplanması amacına yönelik alt yapı çalışmalarının tamamlanmış olduğundan bahsedilerek bu kapsamda halihazırda kamuda çalışanlara ilişkin kadro, yurtdışı eğitim ve engelli istihdamı gibi veri ve bilgilere ulaşılabildiği ifade edilmiştir.

Ayrıca, kamu kurum ve kuruluşlarında etkili bir insan kaynakları planlaması yapabilmek amacıyla yürütülmekte olan kamu personeli bilgi sistemi çalışmasının tamamlanacağı ifade edilmiştir.

Kamu personel verilerini kanunen tutmakla görevli bir kurum olan Devlet Personel Başkanlığı'nın kısa bir süre sonra ortadan kalkacağı düşünüldüğünde ortaya nasıl bir manzara çıkacağını doğrusu merak ediyoruz. Bu kurumdaki veritabanının devam mı ettirileceği yoksa başka bir sistem mi kurulacağı bilinmiyor. Doğrusu bu kurumun ıslahından ziyade kaldırılmaya çalışılmasını bu kurumu zaman zaman eleştirin birisi olarak anlamakta zorlandığımızı ifade etmek isteriz. Bütün eleştirilerimize rağmen ciddi bir birikime sahip bir kurumu bir kalemde yerle bir etmek düz mantıkla herkesin anlayacağı bir şey değildir.

Daha önce bu köşede kamu personel sayılarını net olarak bilmediğimizi ve eldeki verilerin gerçeği yansıtmadığını ifade etmiştik. Devlet Personel Başkanlığı, Maliye ve Hazine Bakanlığı ile Sosyal Güvenlik Kurumu verilerinin birbirinden oldukça farklı olduğunu ifade ederek bu sorunun çözülmesi gerektiğinin üzerinde durmuştuk. Bu bağlamda kamu personel sayılarının dahi net olarak bilinmediği bir kamu yönetiminin sağlıklı bir yapı sergilediğini iddia etmek mümkün değildir. Bu sorunun çözümü için de kurulacak Web Servisler aracılığıyla çok basitçe ve emek harcanmadan kamu personel sayıları tespit edilebilecekken hala bu sistemlerin bugüne kadar kurulamaması düşündürücüdür.

Ölçemediğiniz bir sistemi sağlıklı analiz etmek ve çözüm üretmek mümkün değildir. Planda bu konuya değinilmesinin oldukça önemli olduğunu ifade etmek isteriz.

Kamu personelinin performans ölçümü yapılacak

Kamu personelinin performansının ölçülmesinde nesnel ve açık standartların geliştirilmesinin öneminden bahsedilerek kamu sektöründe işe alımdan emekliliğe kadar bütün süreçlerde hizmet kalitesi ve personel verimliliğinin yükseltilmesinin amaçlandığı ifade edilmiştir.

Yine hizmet içi eğitim uygulamalarının yaygınlaştırılması suretiyle kamu personelin bilgi ve beceri düzeyi arttırılarak kamu insan kaynakları süreçlerinde liyakatin temel alınacaktır. Ayrıca, bu konuda uygun kurumlardan başlanarak etkin çalışma biçimlerinin yaygınlaştırılması ve işlevsel bir performans değerlendirme sisteminin geliştirilmesinin hedeflenmekte olduğu ifade edilmiştir.

Çalışanla çalışmayan arasındaki farkın ortaya konulması için kamu personelinin performansının ölçülmesi ve performansın ücretle desteklenmesi kadar rasyonel bir şey yoktur. Ancak, hem dünya uygulamaları hem de Türkiye uygulamaları hiç de göründüğü gibi değildir. Bu kavramı daha önce hazırlanan ve çok ciddi tartışmalar çıkaran "Kamu Personeli Kanun Tasarısı Taslağı'nda" da görüyoruz. Ancak, daha önce kamu kesiminde yapılan benzer uygulamalar fiyaskoyla sonuçlanmış ve kurumların çalışma barışını bozmaktan öte bir sonuç doğurmamıştır.

Planda yer verilen "kamu insan kaynakları süreçlerinde liyakatin temel alınacağı" ifadesi belki de planın en önemli unsurudur. Daha önceki yazılarımızda da ifade ettiğimiz üzere kamu kesiminde liyakatin örselenmesi ve işportacı yöneticilerin köşe başlarını tutma yarışı sistemi ciddi bir bozulmaya götürmüştür. Bu çerçevede planı önemli kılan unsur, liyakatin öneminin kavranılmasıdır.

Kamu personeline esnek çalışma sistemi getirilecek

Planda, kamu kurum ve kuruluşlarında etkili bir insan kaynakları planlaması yapılabilmek için esnek çalışma modelleri geliştirileceğinden bahsedilmiştir.

Esnek çalışma kamu yönetiminde yıllardan beridir üzerinde çalışma yapılan bir konudur. Özellikle kamuda çalışan işçi statüsündeki kadın çalışanların çocuklarına bakmak için esnek çalışması uygulamaya geçmiştir. Ancak, memur ve diğer statüdekiler için henüz uygulamaya geçilmemiştir. Uygulamanın çok sağlıklı işlediği söylenemez.

İnsan kaynakları yönetim sistemi kurulacak

Kamu kurum ve kuruluşlarında personel sisteminin işe alımından emeklilik sonrasına kadar ki süreçleri kapsayan bir insan kaynakları yönetimi anlayışıyla ele alınarak bir model geliştirileceği ifade edilmiştir.

Bu süreçte etkinlik ve verimlilik analizini de içeren yeni bir sistem oluşturularak verimlilik ve başarı ödüllendirilecek kamuda performansı da dikkate alan bir değerlendirme sistemi teşkil etmek amacıyla yönetmelik hazırlanacaktır. Bu sistemde hizmet - personel - ücret ilişkisinin sağlıklı bir şekilde kurulması sağlanmaya çalışılacaktır.

Bu ifadeler kamu kesiminde ilk defa kullanılan özgün ifadeler değildir. Önemli olan, kamu kesimi incelenerek bu zamana kadar yapılan uygulamaların başarısı analiz edilmeden yapılacak düzenlemelerin başarı şansının olmayacağının bilinmesidir. Yani yeterli analiz yapılmadan işletilecek süreçlerin başarısızlığın tekrarı için ilave kamu kaynağı harcanmasına sebebiyet verilecektir. Dikkatli bir göz, gök kubbenin altında uygulamaya konulmamış bir sistemin olmadığını görecektir. Önemli olan, gören erdemli gözlerin bulunmasından geçmekte olduğunun bilinmesinden geçtiğinin kavranması olsa gerektir. Özetin özeti ise "Emanet", "Ehliyet" ve "Liyakat" üçlüsünü merkeze oturtmayan hiçbir planın başarı şansı yoktur.

Ahmet Ünlü - YeniŞafak