TÜRKİYE Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu’nun (TÜBİTAK) tersine beyin göçü projelerinin başında bulunan Prof. Dr. Ömer Anlağan, Türkiye’nin yurtdışına kaptırdığı beyinlerini geri kazanması için kolları sıvadı. Türk beyinlerini geri getirmek için 3 bin liranın üzerinde maaş ve araştırma fırsatları yaratan Anlağan, Türkiye’yi bir araştırma devi haline getirmeyi hedefliyor. Türkiye’nin, Ar-Ge çalışmalarıyla borç alan değil, yurtdışına borç veren bir ülke haline geleceğini söyleyen Anlağan “Dünya da Türkiye’deki değişimin farkında. Artık dünya ‘Ya Türkiye alıp başını giderse’ korkusu yaşıyor” dedi. İşte TÜBİTAK Başkan Yardımcısı Prof.  Anlağan’dan değişen yeni Türkiye’nin zirve öyküsü...

- 1980’lerde süper beyinlerimizi kaybettik. Sizce bunun nedenleri nelerdi?

O yıllarda burs verenlerle ya da babalarının parasıyla çocuklar yurtdışına gittiler. Yurtdışında önlerine son teknoloji imkanlar ve laboratuarlar sunuldu. Sonra Türkiye’ye döndüklerinde ise bir üniversiteye gittiler ve laboratuar diye önlerine kapısı dahi açılmamış odalar çıktı.  Bu nedenle onları suçlamayamayız.

- Türkiye’de şu an ne kadar araştırmacı var ve hedeflenen nedir?

Tam zamanlı çalışan 70 bin, genele vurduğumuzda 150 bin araştırmacımız var. 2013 hedefimiz 150 bin tam zamanlı eşdeğer çalışan araştırmacı.

- Gelişmiş ülkelerle karşılaştırdığımız da nasıl bir yerdeyiz?

Bizim nüfusumuz 70-80 milyon arası, Almanya’nın nüfusu da 80-90 milyon arası. Bizim bugün 70 bin araştırmacımız var, Almanya’da ise bu sayı 500 binin üzerinde. Daha gidilecek çok yol var. Adam yetiştirmeye devam edeceğiz. Yurtdışına gitmiş insanları da geri getirmenin yolunu bulacağız.

- Türkiye kaybettiği beyinleri geri kazanabilir mi?

Milli Eğitim Bakanlığı her yıl bin öğrenciye yurtdışında master imkanı sunuyor. Ama ‘Adamımız yurtdışına kaçıyor’ diye endişe etmeye gerek yok. Bütün mesele geri dönenlere cazip ortamı hazırlamak. Biz artık yurtdışındaki beyinlerimize “Türkiye eski Türkiye değil. Dönmeye niyetliyseniz destek vereceğiz” diyoruz.

- Desteği nasıl veriyorsunuz?

Öncelikle ‘üniversitelerimizde çalışın’ teklifi sunuyoruz. Ancak üniversitelerimizde kadro bulmaları zaman alıyor. Biz TÜBİTAK olarak bu sürede araştırmacılarımız üniversitelerde çalışırken onlara destek oluyoruz ve ayda 3 bin 250 TL ödüyoruz.

- Kadroya alındıklarında aynı maaşları alamayacaklar ama...

Evet, fakat TÜBİTAK’daki projelere de katılabilirler, araştırma desteği alabilirler. Proje desteğini alındığında verilen paralardan bin TL’sini maaşına ilave edebiliyorlar. Ayrıca, özel sektörde de  araştırma birimleri var. Doktorasını almış biri TÜBİTAK kariyer programına kendini kabul edilirse, 5 yılda 100 bin TL civarında para veriyor. Buradan bin TL maaşını alıyor geri kalanıyla araştırmasına yatırım yapıyor. Kod adıyla uyguladığımız öğretim üyeleri için araştırma destek projeleri de var. Bu desteklere de başvururlarsa yılda 100 bin TL’nin üzerinde 3 yıllık bir çalışma için 450 bin TL’ye kadar proje teklifi yapabiliyorsunuz. 

Bilim ve teknolojiye uzun vadeli yatırım yapılmalı 

- Bu araştırmacılarımızın Türkiye’ye katkısı ne olacak?

‘Türkiye’nin ileri teknoloji üretim ihracatı ne kadar arttı’ gibi göstergelere bakacağız. Ama bilim ve teknolojiye yatırım uzun vadeli yatırımdır. 5-10 sene sonra baktığınızda yatırımın sonucunu görürsünüz. İhracatın artışı bu çalışmaların iyi sonuç verdiğinin en önemli göstergesi. Türkiye ithal ettiğinden daha fazla ihraç etsin istiyoruz. İleride en büyük gösterge ithalat ve ihracat arasındaki makasın daralması ve bunun terse çevrilip, pozitif değer bırakması. O zaman dünyanın önde gelen ülkesi oluruz. Kimseden borç almak durumunda olmayan, başkalarına borç veren ülke oluruz. Gelirimiz harcamamızdan fazla olan ülke konumuna dönüşürüz.

star