Bu köşeyi takip edenler, öğretmen istihdam strateji ile kamu personel istihdam stratejisinin çıkarılması gerektiğini ifade ettiğimi hatırlayacaklardır. Nihayet 6 haziran 2017 tarihli Resmi Gazete'de Öğretmen Strateji Belgesi (2017-2023) yayımlanarak yürürlüğe girdi. Darısı Kamu Personel İstihdam Strateji'ne diyelim. Öğretmen Strateji Belgesi'nde, belirtilen amaçlar ve bu amaçlarla ilişkili hedeflerin gerçekleştirilmesine yönelik olarak 35 eylem belirlenmiştir. Bu belgede öğretmenlere yönelik nimet ve külfetlerden bahsedeceğiz.

Atama sayısı sınırlı ama bir milyon mezun öğretmen olmayı bekliyor

Belgeye göre tedbir alınmazsa atama bekleyenlerin hayal kırıklığı artacaktır. Çünkü, ÖSYM'nin verilerine göre 2013 yılında Öğretmenlik Alan Bilgisi testine 142.644 öğretmen adayı katılırken, bu sayı 2014 yılında 209.774'e, 2015 yılında 283.583'e, 2016 yılında ise 311.759'a ulaşmıştır. Alan bilgisi testi uygulanmayan öğretmenlik alanları da dikkate alındığında 2014 yılında yapılan KPSS'ye öğretmen olarak atanabilmek amacıyla toplam 312.688 kişi, 2015 yılında 415.508 kişi, 2016 yılında ise 455.119 kişi katılmıştır.

2014 yılında 50.990, 2015 yılında 52.736 ve 2016 yılında da toplam 49.015 kişi öğretmenliğe atanmıştır. Buna karşın KPSS'ye başvurmuş ancak öğretmen olarak atanamamış olan üniversite mezunlarının sayısı 2016 yılı itibarıyla toplam 438.134 kişidir. Bu mezunlar dışında YÖK'ün verilerine göre 2016 yılı itibarıyla öğretmen olabilmek amacıyla hali hazırda yalnızca eğitim ve eğitim bilimleri fakültelerinde okuyanların sayısı 228.279'dur. Öğretmenlik alanlarına kaynak teşkil eden diğer programlar ve pedagojik formasyon kurslarına devam eden mezun öğrenciler de dikkate alındığında öğretmen olarak atanmayı amaçlayanların sayısı bir milyonu aşmaktadır

Öğretmenlik mesleğine en uygun adaylar seçilecek

Öğretmen adaylarının sadece akademik başarıları değil kişisel özellikleri de öğretmenlik mesleğindeki performanslarını önemli ölçüde etkilemekte olduğundan öğretmenlik mesleğine seçme işlemleri, çok aşamalı ve ölçütleri belirlenmiş olarak yeniden tasarlanacak. Bu doğrultuda öğretmenliğe seçilecek adayların sahip olunması gereken temel yeterliklerin değerlendirilebildiği ve yalnızca yazılı sınav değil, alternatif değerlendirme yöntemlerinin de kullanıldığı bir seçme sisteminin oluşturulması öngörülüyor. Mesleğe girişte adayların psikomotor ve duyuşsal becerilerini de göz önüne alan, öğretmen yeterlikleri çerçevesinde seçme sınavları ile lisans başarısı, ürün seçki dosyası, öğretmenlik uygulaması değerlendirmesi, mülakat vb. çoklu veri kaynağına dayalı değerlendirmeyi esas alan bir istihdam sistemi oluşturulacaktır. Uygulamada yer alan sözlü uygulamasının devam edeceğini ifade edebiliriz.

Yine mesleğe giriş sürecinde; en uygun adayların seçilmesi için çoktan seçmeli eleme ve sıralamaya dayalı giriş sınavları yanında çoklu veri kaynağına dayalı değerlendirmeyi temel alan, danışman öğretmen eşliğinde mesleğe hazırlama ve işbaşında deneme imkanı sağlayan istihdam sistemlerinin geliştirilmesi öngörülüyor.

Öğretmenlere performans değerlendirme sistemi getirilecek

Bütün öğretmenler için zorunlu bir performans değerlendirme sistemi geliştirilecektir. İstihdam edilen tüm öğretmenler, her dört yılda bir öğretmen yeterlikleri çerçevesinde yapılacak olan sınava tabi tutularak bu sınav sonuçlarını öğretmenlerin gelişim ihtiyaçlarının belirlenmesi ve buna yönelik tedbirlerin alınması, kariyer gelişimi, terfi, hizmet puanının hesaplanması vb. alanlarda bir kriter olarak kullanılması sağlanacaktır.

Öğretmenlerin yeterliklerin belirlenmesi yalnızca kişisel ve mesleki gelişim faaliyetlerine yön vermek açısından değil, hizmet öncesi süreçte öğretmen yetiştiren kurumlara öğrenci alımı ve bu kurumlardaki yetiştirme sürecinde, adaylık sürecinde, öğretmenin performansının değerlendirilmesinde, öğretmen ödüllendirilmesinde ve kariyer basamaklarında yükselmelerde kullanılacak temel bir kaynak olması açısından da oldukça önemlidir.

Öğretmenlerin gelişim ihtiyaçlarının objektif biçimde ortaya konulması ve sürekli mesleki gelişim konusunda teşvik edilmelerinin sağlanabilmesi için öz değerlendirmenin yanısıra okul müdürü, meslektaş, öğrenci ve veli gibi öğretmene en doğru ve objektif geri bildirim sağlayabilecek kimselerinde değerlendirmeye katıldığı, çoklu veri kaynağına dayanan ve öğretmen yeterliklerinin temel alındığı bir performans değerlendirme sisteminin oluşturulması önemli bir gerekliliktir. Söz konusu performans değerlendirme sonuçları kariyer basamaklarında ve görevde yükselme, yurtdışında görevlendirme, ödüllendirme ve bireysel mesleki gelişim çalışmalarının planlanması gibi alanlarda objektif ve somut bir kriter olarak dikkate alınacaktır.

Öğretmenlerin kariyer ve ödüllendirme sistemi geliştirilecek

Kariyer basamaklarının yeniden oluşturulması sağlanacaktır. Öğretmenlerin, mesleği ve alanına ilişkin gönüllü faaliyetleri ile okul dışı çalışmaları, yapılacak sınavlar, Öğretmen Akademilerinde alınacak eğitimler ve öğrenci başarıları gibi çeşitli ölçütlerin dikkate alındığı, bütçe imkanları doğrultusunda ve yükselmelerin belirli bir süreliğine gerçekleştiği bir kariyer sistemi oluşturulacaktır.

Öğretmenlere zorunlu rotasyon getirilecek

Kurumlar ve bölgeler arası farklılıklara göre iyileştirici tedbirler alınacak ve eğitim öğretim kurumlarının mevcut şartları açısından yeniden değerlendirilerek sınıflandırılması yapılacaktır. Yani eğitim öğretim kurumlarını bölgesel, çevresel ve kurumsal özellikleri açısından kapsamlı olarak belirlenmiş kriterler çerçevesinde yeniden değerlendirilecek ve sınıflandırılacaktır. Yeniden sınıflandırma neticesinde belirlenmiş dezavantajlı kurumlarda görev yapmaya ilişkin özendirici tedbirlerin alınması sağlanacaktır. Yani öğretmenlere, görev yapılan eğitim kurumunun öncelik ve özelliklerine göre istihdam koşulları, hizmet puanı, yer değiştirmeler ile yurt dışı eğitim ve görevlerde öncelik, konut desteği/lojman vb. özendirici imkanlar oluşturulacaktır.

Sözleşmeli öğretmenlik uygulamasına yönelik mevcut yapının, yeni ihtiyaçlar doğrultusunda

güncellenmesi ve geliştirilmesi sağlanacaktır. Bu bağlamda 652 sayılı KHK'nin ek dördüncü maddesinde yer alan hükümlere göre işlerlik kazandırılan sözleşmeli öğretmenliğe ilişkin model yeni ihtiyaçlar doğrultusunda sürekli olarak geliştirilecektir. Yani sözleşmeli öğretmenlik geliştirilerek devam edecektir.

Yer değiştirmelere ilişkin yeni bir model oluşturulması, rotasyon sisteminin işlevsel ve aktif hale getirilmesi sağlanacak, aynı eğitim kurumunda kesintisiz, uzun süre görev yapmış olan öğretmenlere mesleki deneyimlerini taşıyabilmeleri ve geliştirebilmeleri amacı ile hizmet gerekleri ve kamu yararı göz önünde bulundurularak okul/kurum değişiklikleri yapmak üzere bir model oluşturulacaktır. Yani öğretmenlerin yer değiştirmelerine ilişkin, zorunlu rotasyonu da içeren kapsamlı ve özendirici bir modelin ortaya konularak özellikle kimi merkez okullara göre imkanlar açısından nispeten yetersiz çevrelerde bulunan eğitim kurumlarına yönelik ek iyileştirici tedbirler alınacaktır.

Sonuç olarak, uzun yıllardır üzerinde çalışılan Öğretmen Strateji Belgesi'nin oldukça önemli olduğunu ifade etmekle birlikte maalesef çok fazla açılım sağlayamadığını ve istenen düzeyde yeni bir şeyler ihtiva etmediğini ifade etmek isterim. Belgede yer alan bazı ifadeleri dikkate aldığımızda sanki Maliye Bakanlığı'ndan ve Devlet Personel Başkanlığı'ndan yeterli destek alınmadığını, yine engelli öğretmene hiç yer verilmediğini belirtmek isterim. Belge, öğretmenler açısından nimet külfet dengesi açısından külfet ağırlıklı olmuş diyebiliriz.

Ahmet Ünlü - YeniŞafak