Yükseköğretim Kurulu tarafından dünyadaki yükseköğretimin planlayıcıları, politikacılar ve iş dünyasını yönetenler ile paralel olarak, 21. yüzyılın yetişecek bireylerini hazırlamak amacıyla yoğun ve entegre çalışmaların yürütülmesine devam edilmektedir.
Ayrıca, yine YÖK tarafından günümüzde tüm mesleklerde sunulan “dijital çağ okuryazarlığı, temel, bilimsel ve ekonomik teknoloji okuryazarlığı, dijital medya ve ortamların kullanılması, etkili iletişim, heterojen gruplarla etkileşim, büyük resim içinde davranabilme, esneklik ve uyum” gibi ana beceri ve kavramlar özellikle takip ediliyor.
Bu bağlamda olmak üzere, yükseköğretim tarihinde ilk kez Yükseköğretim Kurulunca, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Sayın Fuat Oktay’ın katılımıyla “Geleceğin Meslekleri, Mesleklerin Geleceği” başlıklı bir kongre gerçekleştirildi.
Kongreye YÖK Başkanı Prof. Dr. M. A. Yekta Saraç’ın yanı sıra TÜSİAD Başkanı Simone Kaslowski, MÜSÎAD Başkanı Abdurrahman Kaan, TOBB Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu, Prof. Dr. Acar Baltaş ile YÖK Üyeleri, tüm üniversite rektörleri, ilgili akademisyenler, iş dünyası temsilcileri ve meslek profesyonelleri katıldı.
Akademi ve iş dünyasının temsilcilerinin buluştuğu kongrede gelecekte ne gibi yeni mesleklerle karşılaşılabileceğinin yanı sıra günümüzdeki mevcut mesleklerin gelecekte nasıl şekilleneceği konuları tartışıldı.
İlk olarak YÖK Yürütme Kurulu Üyesi Prof. Dr. Naci Gündoğan'ın kongreye ilişkin bilgilendirme konuşmasının ardından YÖK Başkanı Prof. Dr. M. A. Yekta Saraç ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay açılış konuşmalarını gerçekleştirdi.
YÖK Başkanı Saraç bu kongrenin amacının yükseköğretimde gelecekte öne çıkacak yetkinlikler ve mesleki eğilimlere dair kavramları ve tartışmaları gözden geçirmek ve bu bağlamda, yükseköğretimde bu bilgileri ve yetkinlikleri edindirebilmek için etkin yapısal sistemleri ortaya koymak olduğunu dile getirerek konuşmasına başladı.
Türk Yükseköğretim Sistemi’ne ilişkin bazı sayısal verilerden ve Yükseköğretim Kurulunun yürüttüğü kapsamlı çalışmalardan bahseden Başkan Saraç, iş dünyasının bugün neredeyse tüm alanlarda farklı bir teknolojik altyapı kullandığını ve geleneksel iş tanımlarının ötesindeki istihdam pozisyonlarına eleman aradığının altını çizdi.
İş dünyasının yatırımlarını sürdürmek ve geliştirmek için farklı donanımlara sahip işgücüne ihtiyaç duyulduğunu sözlerine ekleyen Saraç, farklı düzeyler ve yeteneklerdeki işgücünün dönüşüm süreçlerine uyumunun istendiğine dikkat çekti.
- Yükseköğretimde statik sistemden dinamik bir sisteme geçilmesi şart
Bugün geleceğin meslekleri ile ilgili yol haritasını belirleme sürecinde, geniş kapsamlı ve katılımlı ilk toplantıyı gerçekleştirdiklerini söyleyen YÖK Başkanı Saraç, geleceğin meslekleri ve iş dünyasının yeni ihtiyaçları, yükseköğretimde de alışık olduğumuz statik bir sistemden daha dinamik sistemlere geçilmesini zorunlu kılmakta olduğunu vurguladı.
YÖK Başkanı Saraç konuşmasına şu şekilde devam etti:
“Dünya Ekonomik Forumu'nun 2018 yılı İşlerin Geleceği Raporu'na göre: yüksek hızlı mobil internet, yapay zeka, bulut teknolojileri ve büyük veri analizlerinin adaptasyonunun iş dünyasını hızlı, derinden ve yaygın olarak etkilediği net olarak ortaya konulmuştur. Eğitimin, iş dünyasının, hükümetlerin ve sosyal alanın bu gelmekte olan büyük dönüşümden nasıl etkileneceğini ciddi bir biçimde ve titizlikle çalışmamız gerekmektedir... Bu alandaki akademik çalışmalar, otomasyon teknolojilerinin, en çok etkilendiği üç alanın küreselleşme, dijitalleşme ve ekonominin çok geniş anlamda merkezileşmeden uzaklaşması (ekonomik atomizasyon) olduğunu ifade etmektedirler.
Çünkü ekonomideki bu dağılım KOBİ sektöründe önemli bir gelişmeye yol açmıştır. Bu durum bize otomasyon ve yapay zekanın toplumun her kesiminde kullanılabildiğini göstermektedir. Bütün bu gerekçelerle biz de meslek yüksekokullarımızda bilişim teknolojilerini (IT) ders olarak vermeye kararlıyız.
Yeni öngörüler, robotlar ve yapay zekanın 2020'deki harcamalarının 188 milyar dolar karşılığında olacağını, dünya ölçeğinde sadece yapay zeka marketlerinin 2016'da 1.8 milyar dolar olan harcamalarının 2025'te 59 milyar dolara ulaşacağını bildirmektedirler. Doğrusu bu yeni gelişmeler karşısında heyecanlanmalı mıyız, yoksa endişelenmeli miyiz henüz kestiremiyoruz. Ama gerçek anlamda biliyoruz ki üniversitelerimiz bu alanlarda her açıdan hazırlıklı olmalıdır.”
- 16 üniversitede dijital dönüşüm eğitimi
Dünyada şu andaki işlerin %90'ının bilişim teknolojileri (IT) yetenekleri gerektirdiğine dikkat çeken Saraç, “Dijital dönüşüm tüm Avrupa ülkelerinde son on yılda 2 milyon yeni iş sahası yarattı. 2005'ten bu yana ülkeler arası veri aktarımı 45 kat arttı, yani alışveriş veri ile gerçekleşiyor. Bütün bu gelişmeler bize gösteriyor ki geleceğin meslekleri bilgisayar bilimleri üzerinde domine edilmektedir. Bu alanda ortaöğretimden itibaren teknik bilginin elde edilmesi kadar elde edilen kapasitenin kullanılabilmesi de önem taşımaktadır. YÖK yapısal değişim projelerinde bu yıl 16 üniversitede dijital dönüşüm eğitimi verdi. 36 bin 2 öğrenci ve 3 bin 112 öğretim elamanı bu eğitimi aldı.” ifadelerinde bulundu.
Bilgi toplumundan Endüstri 4.0'ın yarattığı otomasyona ve robotik dünyaya geçilirken, yeni teknolojiler oluşturulurken ciddi dalgalanmalara hazır olunması gerektiğini vurgulayan Başkan Saraç, bu hızlı ve güçlü geçişler karşısında yükseköğretim politikalarını hızla yenilemeleri gerektiğini ve yetişen gençlerin kariyer yollarında referans çerçevesinin milli, bakış açısının ise evrensel olmasına önem vermeleri gerektiğini belirtti.
- “Geleceğin Meslekleri” ile ilgili yeni programlar yolda
YÖK olarak sürekli yeni ve yenilikçi girişimler ve düzenlemelerin devam ettiğini hatırlatan Başkan Saraç, ana projelere ilaveten yükseköğretim tarihinde ilk kez bu sene üniversite kontenjanlarının, ilgili bakanlık, kamu kurumları ve özel sektörün de katılımı ile birlikte kararlaştırıldığını ifade etti.
Lisans ve önlisans programlarında bütün başlıklarda ciddi bir iyileşme sağlandığının altını çizen YÖK Başkanı Saraç, üniversitelerde eğitim programları yapılırken bu yıl Araştırma Üniversitelerinin dışında 7 üniversitede “Dijital Medya ve Pazarlama”, “Üç Boyutlu Modelleme”, “Yapay Zeka Mühendisliği”, “Yazılım Geliştirme” gibi alanlarda lisans ve önlisans programlarının açıldığını katılımcılar ile paylaştı. YÖK Başkanı Saraç, bu toplantı ve öğleden sonraki alanlara özgü çalıştaylar vesilesiyle geleceğin meslekleri ile ilgili yeni programların önümüzdeki ilk sene içerisinde sisteme kazandırılacağını hedeflediklerini sözlerine ekledi.
Daha önce ülkemizde kapsamlı olarak çalışılmamış robotik, büyük veri, nanoteknoloji, biyo genetik gibi birçok alanda 4200 öğrencinin doktora çalışmalarını sürdürdüğünü ve yakın dönemde önemli sayıda mezun verileceğini ifade eden Başkan Saraç, bu mezunların yeni dünyanın bilimsel ve teknolojik dönüşümüne hakim olarak akademide ve farklı sektörlerde hizmet vereceğinin önemine değindi.
- “Değişime ayak uydurmak yerine değişimi yönetmeliyiz”
Değişime ayak uydurmak zorundayız cümlesinin kendilerine uymadığını ifade eden Saraç, “Şartlar bizi mecbur bırakmadan değişim ve gelişim programımızı kendimiz yapmalıyız ve değişimi yönetmeliyiz. Başkan olduğumuzun akabinde söylediğim ve sürekli de tekrarladığım gibi, sistemi tedrici olarak fakat daimi tekamül esaslı yenilememiz gerekliliğini bir kez daha burada ifade ediyorum.” diye konuştu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın işaret ettiği “büyük, güçlü ve bağımsız Türkiye”nin geleceği için YÖK olarak üniversitelerimiz ile birlikte üzerlerine düşen görevi yerine getirmek için çalıştıklarını sözlerine ekleyen YÖK Başkanı Saraç, bu toplantı aracılığyla üniversite ve iş dünyası arasındaki bağların daha da güçleneceğini belirterek konuşmasını tamamladı.
YÖK Başkanı Prof. Dr. M. A. Yekta Saraç’ın konuşmasının metni için tıklayınız.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay ise, ülkelerin en önemli zenginliğinin, sürdürülebilir kalkınmaya öncülük eden insan kaynağı olduğunun önemine değinerek konuşmasına başladı.
Sürdürülebilir kalkınma ve gelişimi sağlayacak toplum yapısını oluşturmanın, bunun için gerekli altyapı ve eğitim olanaklarını şekillendirmenin, içinde bulunulan dijital dönüşüm çağında tüm karar alıcıların öncelikleri arasında olduğunun altını çizen Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, robotik sistemler, otomasyon, yapay zeka ve biyoteknoloji gibi alanlardaki gelişmelerin bambaşka bir geleceğe kapı araladığına dikkat çekti.
Hayatın her parçasına, her anına etki eden bu dönüşümün, çalışma hayatında ve meslekler üzerinde de etkisini gösterdiğini söyleyen Oktay, mobil internet, bulut teknolojisi, insansız araçlar, nanoteknoloji ve 3D yazıcıların iş dünyasındaki kullanım yoğunluğunun artmasıyla pek çok meslek yok olurken ya da dönüşürken, ortaya yepyeni mesleklerin çıktığını sözlerine ekledi.
- Son 10 yılda çalışma hayatına 2 milyon yeni iş kolu
Avrupa Birliği Komisyonu tarafından geçtiğimiz nisan ayında yayınlanan rapora göre dijitalleşmenin son 10 yılda çalışma hayatına 2 milyon yeni iş kolu katılmasını sağladığını hatırlatan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, çalışma hayatına yansıyan bu dönüşümün; vatandaşların, iş insanlarının ve karar alıcıların proaktif şekilde uyum sağlamalarını gerektiren dinamik bir süreç olduğunu vurguladı.
Yaşanan gelişmelere sabit ve önceden belirlenmiş eğitim programlarıyla uyum sağlamanın mümkün olmadığının altını çizen Oktay, bu nedenle okul öncesi dönemden başlayarak yükseköğretim ve hayat boyu öğrenmeye kadar eğitimin muhtevasının, dönüşen dünya ile uyum içinde olması gerektiğinin önemine değindi.
YÖK öncülüğünde gerçekleştirilen Kongre ve çalıştaylar sonucunda oluşacak çıktıların, Türkiye'de mesleklerin geleceğine projeksiyon sunması açısından önem taşıdığına dikkat çeken Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Kongre'nin yükseköğretim sistemimizi değişen ve dönüşen dünyanın yeni meslekleriyle tanıştıracağına yürekten inandığını ifade etti.
- 11. Eylem Planı’nda “Geleceğin Meslekleri”ne öncelik tanındı
11. Kalkınma Planı'nda mesleklerin geleceği öncelenerek nitelikli insan kaynağının eğitimi ve yenilikçi alanlarda istihdamının teşvik edilmesinin vurgulandığını sözlerine ekleyen Oktay, “Kalkınma Planı kapsamında milli teknoloji hamlemiz için ihtiyaç duyulan işgücü profilinin belirlenmesi ve bu ihtiyaca dönük ortaöğretim ve yükseköğretim programlarında güncelleme yapılması eylem planları arasında yer almıştır. Aynı zamanda teorinin yanında pratik bilgi ve tecrübelerin artırılması için de staj programlarıyla iş dünyasının eğitime entegre edilmesi çalışmaları sürdürülmektedir. 11. Kalkınma Planı'nın yanı sıra, dünyayı yakından izleyen ve beşeri sermayenin gelişmesine öncelik veren politikalar oluşturmak, Milli Teknoloji Hamlesi seferberliğinin altı temel bileşeni arasındadır.” ifadelerinde bulundu.
Stratejik hedefler doğrultusunda yükseköğretim programlarında hiç vakit kaybetmeden güncelleme çalışmalarına başlayan Yükseköğretim Kurulu Başkanlığına ve yeni bölümleri hızlı şekilde akademik programlarına dâhil eden üniversitelere teşekkürlerini sunan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, konuşmasını tamamladı.
Açılış konuşmalarının ardından Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay'a YÖK Başkanı Saraç tarafından, klasik manada bir şiiri anlayabilmek için gerekli olan bütün edebî bilgileri ihtiva eden ve Türk Dil Kurumu tarafından 2019 yılında yayımlanan “Klasik Edebiyat Bilgisi” isimli eser takdim edildi.
Hediye takdiminin ardından Prof. Dr. Acar Baltaş’ın moderatörlüğünde TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, TÜSİAD Başkanı Simone Kaslowski ve MÜSÎAD Başkanı Abdurrahman Kaan tarafından etkileşimli şekilde gerçekleştirilen panel bölümü düzenlendi. Panelistler katılımcılardan gelen soruları cevaplandırdı.
Kongrenin öğleden sonraki bölümünde ise ilgili akademisyenler ve iş dünyasından temsilcilerin katılımlarıyla “Mühendislik ve Fen”, “Sağlık” ve “Sosyal Bilimler” olmak üzere eş zamanlı olarak üç ayrı alanda çalıştay düzenlendi.
Çalıştayların tamamlanmasının ardından hazırlanan çalıştay raporları, kongrenin bitiminde çalıştay temsilcileri tarafından, YÖK Yürütme Kuruluna bir rapor halinde sunuldu. YÖK tarafından konuya ilişkin atılacak adımlarda bu raporların dikkate alınacağı ifade edildi.