Eğitim-Bir-Sen, üniversite çalışanlarının sorunlarını mercek altına aldı. Kapsamlı bir saha çalışmasının sonucunda, “Akademik yükselme kriterleri”, “Koruma ve güvenlik görevlilerinin sorunları ve çözüm önerileri”, “Akademik teşvik uygulaması”, “Üniversite idari personelinin üniversiteler arası yer değişikliği sorunu ve çözüm önerileri”, “Akademik personelin istihdamı ve iş güvencesi” başlıklı beş konuda odak analiz serisi hazırlandı.
Amaç, yükseköğretim sisteminde yaşanan sorunları tespit ederek, uygulanabilir ve gerçekçi çözümler sunmak olan çalışmaya ilişkin açıklama şöyle:
Akademisyenlerden idari personele, güvenlik görevlilerinden diğer çalışanlara kadar tüm yükseköğretim çalışanlarının huzurlu bir çalışma ortamına kavuşması, üniversitelerin çağın gerekliliklerine uygun birer irfan yuvasına dönüşmesini sağlayacaktır.
Bu çalışmanın, yükseköğretim çalışanlarının sorunlarına ışık tutmasını ve sistemin niteliğini artıracak adımların atılmasına vesile olmasını temenni ediyoruz.
Odak analiz serimizin satır başları şöyle:
Akademik yükselme kriterleri
Akademik kariyer süreçlerinde yaşanan belirsizlikler ve adaletsizlikler, akademisyenlerin motivasyonunu düşürmekte ve akademik üretkenliği olumsuz etkilemektedir. Bu çalışmada, özellikle doçentlik kriterleri ve atama süreçlerindeki sorunlara odaklanılmıştır. Mevcut sistemde, yayın sayısına dayalı bir değerlendirme yapılması, yayınların niteliği yerine niceliğinin ön planda tutulmasına neden olmaktadır. Ayrıca, sosyal bilimler gibi alanlarda çeyreklik dergi sınıfındaki dergi kriterlerinin dayatılması, akademisyenlerin yüksek maliyetli yurt dışı dergilere yönelmesine ve bilgi ile sermayenin yurt dışına kaymasına yol açmaktadır. Çalışmamızda, nitelikli yayınların teşvik edilmesi, ulusal dergilerin güçlendirilmesi ve atama süreçlerinde daha şeffaf ve liyakat esaslı bir sistemin oluşturulması önerilmektedir.
Koruma ve güvenlik görevlilerinin sorunları ve çözüm önerileri
Kamu kurumlarında görev yapan koruma ve güvenlik görevlilerinin görev tanımları, yetki alanları ve özlük hakları konusunda yaşadığı sorunlar, bu çalışmada detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Özellikle bu personelin fiili hizmet süresi zammından (yıpranma payı) yararlanamaması, görev sırasında karşılaştıkları risklere rağmen hak ettikleri desteği alamamaları ciddi bir sorun teşkil etmektedir.
Üniformalarında yer alan “özel” ibaresinin neden olduğu statü karmaşıklığı da çalışmamızda ele alınmış; güvenlik görevlilerinin “kamu koruma ve güvenlik” statüsüne alınması, nöbet ve fazla mesai ücretlerinin adil bir şekilde düzenlenmesi, eğitim süreçlerinin geliştirilmesi ve kimlik yenileme masraflarının kurumlarca karşılanması gibi çözüm önerileri sunulmuştur.
Akademik teşvik uygulaması
Akademik teşvik sistemi, bilimsel üretimi artırmayı hedeflese de mevcut hâliyle birçok sorun barındırmaktadır. Bu çalışmamızda, teşvik kriterlerinin karmaşıklığı, üniversiteler arasında uygulama farklılıkları ve teşviklerin nitelikten ziyade niceliğe odaklanması gibi konular ele alınmıştır. Özellikle, düşük kaliteli dergilerde yapılan yayınların teşvik edilmesi, akademik etik sorunlarına yol açmaktadır. Bu çalışmamızda, teşvik sisteminin daha adil ve nitelik odaklı bir yapıya dönüştürülmesi gerektiği vurgulanmış; ayrıca, lisansüstü eğitim, tez danışmanlıkları, topluma yönelik etkinlikler ve ders geliştirme gibi faaliyetlerin teşvik kapsamına alınması önerilmiştir. Teşvik ödemelerinin güncel ekonomik şartlara uygun hâle getirilmesi ve akademik jüri görevlerinin teşvik puanlamasına dâhil edilmesi gerektiği de ifade edilmektedir.
Üniversite idari personelinin üniversiteler arası yer değişikliği sorunu ve çözüm önerileri
Üniversitelerde görev yapan idari personelin, üniversiteler arası yer değişikliği taleplerinde karşılaştığı zorluklar, bu çalışmamızda detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Mevcut sistemde, muvafakat şartı nedeniyle birçok personel, haklı mazeretlerine rağmen yer değişikliği yapamamaktadır. Çalışmamızda, YÖK tarafından merkezî bir yer değişikliği sisteminin oluşturulması, puanlama esaslı bir değerlendirme mekanizmasının geliştirilmesi ve aile bütünlüğü gibi mazeretlere öncelik verilmesi önerilmiştir. Bunun yanı sıra geçici görevlendirme süreçlerinin daha esnek hâle getirilmesi ve idari personelin kariyer planlamasına yönelik desteklerin artırılması gerektiği vurgulanmıştır.
Akademik personelin istihdamı ve iş güvencesi
Akademik personelin istihdamı ve iş güvencesi, yükseköğretim sisteminin sürdürülebilirliği açısından kritik bir öneme sahiptir. Ancak, özellikle 50/d statüsünde çalışan araştırma görevlilerinin iş güvencesinin olmaması, akademik kariyerin başlangıcında ciddi bir belirsizlik oluşturmaktadır. Çalışmamızda, 50/d statüsünün kaldırılarak, tüm araştırma görevlilerinin 33/a kadrosuna geçirilmesi önerilmektedir. Ayrıca, doktorasını tamamlayan araştırma görevlilerinin öğretim üyeliğine geçiş süreçlerinin kolaylaştırılması; akademik personelin sözleşme sürelerinin uzatılması, liyakat esaslı bir istihdam sisteminin oluşturulması ve akademisyenlerin mali haklarının iyileştirilmesi gerektiği dile getirilmiştir.