TEMATİK LİSELER
(Tematik Mesleki ve Teknik Anadolu Liseleri)
Dünyada sermayenin sınırları ortadan kalkmıştır. Günümüz ekonomi anlayışında rekabet artık dünya çapındadır. Bu ise sektörleri oldukça zorlayan bir durumdur. Çünkü dünya çapında ithalat ve ihracat hacmi bulunan sektörlerin rakiplerinden geri kalmama, pazarda söz sahibi olabilme ya da bulunduğu yerini koruyabilme gibi zorunlulukları ve mücadeleleri vardır. Onun içindir ki, üretim teknolojilerini sürekli yenilemek ve güncellemek durumundadırlar. Teknolojiyi güncellerken bir yandan da güncel teknolojiyi kullanabilecek kalifiye iş gücü kapasitesine çokça ihtiyaç duyarlar. Peki, yetişmiş iş gücü kapasitesini üretecek olan nedir? Elbette eğitim sistemi...
Dünkü yazımda STEM eğitiminden ve sektörlerin bu eğitimle sağlanacak yetişmiş insan gücüne olan ihtiyacından bahsetmiş, TÜSİAD'ın PwC ile ortak STEM eğitimi raporundan söz etmiştim. Zira artık sektörler, dünya ile yarışabilmeleri ve pazarda söz sahibi olabilmelerinin gerekli yeter şartının teknolojiye ayak uydurmak ve teknolojiyi kullanabilen insan gücü ihtiyacını karşılayabilmek olduğunu anlamışlardır. O nedenledir ki, eğitim sistemiyle olan ilgileri günceldir.
Ortada olan durum şudur; bir tarafta endüstrinin kalifiye iş gücü ihtiyacı bir tarafta işsizlik... Burada çarpıcı ve gözle görünür bir çelişki söz konusudur. Bu çelişkinin temel nedeninin ise eğitim sistem ve süreçleri olduğu ortadadır. Nedenlerinin niçinlerinin detayına fazlaca girmek istemiyorum zira o başlı başına başka bir yazının konusu olabilir. Burada söylemek istediğim kısaca dijital teknoloji, dijital üretim ve dijital kültür çağında eğitim sistemlerinin de kendisini yeniden gözden geçirmesi ve revize etmesi gerektiğidir.
STEM Eğitimi ile ilgili yazımda sektörlerin de artık eğitimde elini taşın altına koymaları gerektiğini anladıklarından söz etmiştim. Eğer amacına uygun bir şekilde yapılandırılır ve geliştirilirse güzel bir proje olduğunu düşündüğüm "Tematik Lise" projesi sektör ve eğitimin ortaklaştığı bir eğitim uygulamasıdır. Burada işletmelerin ellerini taşın altına koydukları nokta, bu okulların orta ve büyük ölçekli işletmeler ile bunların temsilcisi kurum ve kuruluşlarla en az 10 yıl süreli iş birliği protokolleri yapacak olmalarıdır. Bu protokollerin içeriği, öğrencilerin işletmede beceri eğitimi ve stajı, mezuniyet sonrası istihdamı, öğretmenlerin mesleki gelişimleri, eğitim ortamlarının iyileştirilmesi gibi konular olacaktır.
Tematik liseler hangi illerde ve tema alanları ne olacak?
Milli Eğitim Bakanlığının açıklamasına göre Türkiye genelinde 16 Tematik Lise proje okulu olarak eğitim verecek. Yine Millî Eğitim Bakanlığının belirlediği 16 tematik lisenin uzmanlık alanları ve bulundukları iller şöyle olacak;
- Motorlu araç teknolojileri, Adana Seyhan Şehit Bora Süelkan Motorlu Araçlar Teknolojisi Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi (Adana Seyhan)
- Kimya teknolojisi, Mehmet Rüştü Uzel Kimya Teknolojisi Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi (Ankara Yenimahalle)
- Uçak bakım, Aksu Uçak Bakım Teknolojisi Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Bakanlık (Antalya Aksu)
- Mobilya ve iç mekan tasarımı, Hacı Sevim Yıldız Mobilya ve İç Mekan Tasarımı Teknolojisi Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi (Bursa İnegöl)
- Elektrik-elektronik teknolojisi, Erzurum Yakutiye Elektrik-Elektronik Teknolojisi Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi (Erzurum Yakutiye)
- Denizcilik, Çeşme Ulusoy Denizcilik Teknolojisi Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi (İzmir Çeşme)
- Makine teknolojisi, Huğlu Makine Teknolojisi Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi (Konya Beyşehir)
- Motorlu araçlar teknolojisi, Sakarya Ticaret ve Sanayi Odası Motorlu Araçlar Teknolojisi Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi (Sakarya Arifiye)
- Biyomedikal cihaz teknolojileri, Biyomedikal Cihaz Teknolojileri Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi (Samsun Tekkeköy)
- Bilişim teknolojileri, Sivas Bilişim Teknolojileri Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi (Sivas Merkez)
- Plastik teknolojisi, Küçükçekmece PAGEV Plastik Teknolojisi Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi (İstanbul Küçükçekmece)
- Ayakkabı ve Saraciye Teknolojisi, TASEV Ayakkabı ve Saraciye Teknolojisi Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi (İstanbul Küçükçekmece)
- Kuyumculuk teknolojisi, Küçükçekmece Kuyumculuk Teknolojisi Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi (İstanbul Küçükçekmece)
- Metal teknolojisi, Pendik Halil Kaya Gedik Metal Teknolojisi Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi (İstanbul Pendik)
- Seramik ve cam teknolojisi, Pendik Nuh Kuşçulu Seramik ve Cam Teknolojisi Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi (İstanbul Pendik)
- Tekstil, Zeytinburnu TRİSAD Tekstil Teknolojisi Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi (İstanbul Zeytinburnu)
Öğrenci Kayıt koşulları
Tematik mesleki ve teknik Anadolu liselerine başvuru koşulları, kontenjanı, tercih ve yerleştirme takvimi MEB Ortaöğretim Kurumlarına Geçiş Uygulaması Tercih ve Yerleştirme e-Kılavuzu´nda ilan edilecek. Öğrencilerin kayıt işlemleri, e-Kılavuz doğrultusunda okul müdürlüğünce gerçekleştirilecek. Öğrencinin alanın gerektirdiği bilgi, beceri ve yeteneğe sahip olup olmadığını belirlemek için okul yönetim kurulu tarafından özel yetenek, mülakat, mülakat ve beden yeterliliği, genel yetenek test bataryası, mesleki beceri performans testi yöntemlerinden bir ya da birkaçı uygulanacak. Bu kapsamdaki değerlendirme 500 puan üzerinden yapılacak. Öğrenciler, değerlendirme puanının yüzde 30´u ile TEOG puanının yüzde 70´inin toplamıyla bulunacak puana göre sıralanacak. Bu puana göre kontenjan kadar öğrenci asıl listede ilan edilecek. Diğer öğrencilere yedek sıra numarası verilecek.
Tematik Liselerin Yönetimi
Tematik liselerin diğer okullarınkinden yönetimi oldukça farklı. Tematik liselerde, okul yönetim kurulları oluşturulacak. Bu kurullar, okul müdürü, bir müdür yardımcısı, protokol imzalayan tarafın temsilcisi, zümre başkanları, alan şefi, okul aile birliği başkanı ve okul öğrenci meclisi başkanından oluşacak. Sekretaryası okul müdürlüğünce yürütülecek. Bu kurullar, yılda en az iki defa okul müdürünün başkanlığında, tüm üyelerin katılımıyla toplanacak. Kararlar oy çokluğuyla alınacak. Okul yönetim kurulu, okula atanacak öğretmenleri belirlemek üzere, okulun bulunduğu ilde görev yapan ve zorunlu çalışma yükümlülüğünü tamamlamış veya bu yükümlülükten muaf tutulan öğretmenler arasından, bunun mümkün olmaması halinde il dışından, okulun norm ihtiyacının üç katı kadar adayı belirleyerek MEB Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğüne teklifte bulunacak.
Sonuç
Eğitim sistemi açısından oldukça heyecan verici bir uygulama olduğu açık. Öğrencileri dört duvarın içinde sıralara oturtarak yalıtılmış bir şekilde öğrenmelerini ve yeteneklerini gelişmelerini beklemek su katılmamış bir hayal. Tematik liselerle öğrencileri endüstri ile üretim ile buluşturmak, kuru bilginin yeşermesini sağlamak gibi bir şey. Yaşayarak ve üreterek öğrenmelerini ve yeteneklerini geliştirmelerini sağlamak gerçekten denenmesi gereken proje olmaktan da öte yaygınlaştırılması yöntem olmalıdır.
Bunun yanında Tematik Liselerin yönetiminin de gayet demokratik ve katılımcı olduğunu da belirtmeden geçemeyeceğim. Sanki bana, bir zamanlar Müdürlüğünü yaptığım Bilim ve Sanat Merkezlerinin yönetim yapısını ve öğrenci seçim süreçlerini anımsattı. Oradaki "merkez yönetim kurulu" burada "okul yönetim kurulu" olarak, yeniden okul temasına uygun olarak şekillendirilmiş. Öğrenci seçiminde ise zeka ve yetenek testlerinin yerini ise özel yetenek, mülakat ve beden yeterliliği, genel yetenek test bataryası ve mesleki beceri performans testi gibi ölçme araçları almış.
Sözü fazla uzatmadan ifade etmek gerekirse, ihtiyaçtan doğan ve hatta büyükçe bir boşluğu doldurmayı hedefleyen Tematik Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinin sadece proje aşamasında kalmaması geliştirilmesi, yaygınlaştırılması ve teşvik edilmesi ve hatta diğer Mesleki Teknik Anadolu Liseleriyle entegrasyonunun sağlanması gerekmektedir. Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinin de en az Fen Liseleri kadar değerli ve önemli olduğu gerçeği toplumda ve öğrencilerin zihinlerinde yeşertilmelidir.
Hüseyin ÖZKAN
Eğitim Bilim Uzmanı