Bugünkü yazımızda memur, sözleşmeli ve memur emeklileri ile dul ve yetimlerinin en fazla merak ettikleri konuları soru ve cevaplarla 9 başlıkta açıklamaya çalışacağız.
1- Kanundan kaynaklı yetim aylığının kesilmesindeki gariplikler
Babam 7 yıllık devlet memuru iken vefat etti ve tarafıma kız yetim aylığı bağlandı. 4/b sözleşmeli memur olmam halinde yetim aylığım kesilir mi?
5510 sayılı Kanun hükümlerine göre çalışmaya başladığınız tarihi takip eden aybaşından itibaren aylığınız kesilir. Aynı durum Bağ-Kur kapsamındaki bir iş için de geçerlidir. Ancak, tarafınıza bağlanan yetim aylığı 5434 sayılı Kanun kapsamında olsaydı, yani babanızın hizmeti 10 yıldan fazla olsaydı bu durumda 4/a’ya (SSK) tabi çalışmanız nedeniyle, yetim aylığınız kesilmezdi.
Erkek yetimlere ise malul ve muhtaç olmaları halinde aylık bağlanır. Vefat etmiş olan kişinin hizmetinin 5 ila 10 yıl arasında olması halinde 4/a’lı (SSK) çalışan kız ve erkek yetimlere aylık bağlanamaz. Görüleceği üzere her şartı aynı olan ama aylık bağlanma süresi farklı olanlardan birisine yetim aylığı ödenirken diğerine ödenmiyor. Bu nedenle bu tür gariplikleri sona erdirmek için ciddi bir çalışma yapılması gerekmektedir.
2- Askerlik borçlanması sigortalılık başlangıç tarihini değiştirir mi?
Askerlik borçlanması yapılması halinde, sigortalılık başlangıç tarihinde herhangi bir değişiklik olur mu?
Askerlikte geçen hizmet süreleri, sigortalılığın başlangıç tarihinden önce ise sigortalılık başlangıç tarihi, borçlandırılan süre kadar geriye götürülmektedir. Askerlikte geçen hizmet süreleri, sigortalılığın başlangıç tarihinden sonra ise herhangi bir değişiklik olmayacaktır. Şunu da belirtmek gerekir ki askerlik tarihi sigorta başlangıç tarihi olarak kabul edilerek işlem yapılamaz. Daha açık ifadeyle askerlik süresi kadar sigorta başlangıç tarihi geriye çekilecektir.
3- Borçlanılan sürelerle 5 yıl olursa dul ve yetim maaşı bağlanır mı?
Eşim 4 yıllık devlet memuru iken vefat etti. Askerlik süresini borçlanarak 5 yıla tamamlarsam, bana dul aylığı bağlanır mı?
Bu süreyi borçlanarak 5 yılı tamamlamanız halinde size dul aylığı bağlanacaktır. SGK’ya gerekli belgelerle müracaat etmeniz yeterli olacaktır.
5510 sayılı Kanun ile dul ve yetim aylığı bağlanması için gerekli olan 10 yıllık süre 5 yıla düşürülmüş ve birçok kişi bu düzenleme neticesinde dul ve yetim maaşı alır hale gelmiştir.
Dolayısıyla bu sürenin borçlanılarak 5 yıla tamamlanması halinde vefat eden memurun dul ve yetimlerine aylık bağlanacaktır. SGK tarafından hazırlanmış matbu talep dilekçesi ile birlikte Kamu Görevlileri Emeklilik İşlemleri Daire Başkanlığı’na müracaat edilmesi halinde süreç başlatılacaktır. SGK’da müracaat edilmeden hiçbir süreç başlatılmamaktadır.
4- Kız çocukları hangi hallerde vefat eden babanın emekli ikramiyesini alabilir?
Devlet memuru iken vefat eden kişinin evli kız çocukları, emekli ikramiyesinden faydalanabilir mi?
Görev yaparken vefat eden kişiden dolayı emekli ikramiyesi ödenebilmesi için aylığa müstahak olan kişi olunması ve Emekli Sandığı mensubu olmakla beraber, bekar kız çocuklarına ödenmektedir. Ancak görev yaparken vefat eden kişinin evli kız çocuklarına emekli ikramiyesi ödenmemektedir.
5- Ölüm yardımı için nereye müracaat edilmelidir?
Eşim devlet memuru iken vefat etti. Ölüm yardımı için nereye başvurmam gerekir?
Görev yaparken vefat eden memurların ölüm yardımı kurumları tarafından ödenmektedir. Bunun için eşinizin son çalıştığı kuruma başvurmanız gerekmektedir.
6- Yetim aylığı için bekar veya dul olmak gerekmektedir
4/a (SSK) emeklisi bir bayan Emekli Sandığı emeklisi iken vefat eden babasından dolayı yetim aylığı alabilmesi için hangi şartları taşıması gerekir?
Her şeyden önce bekar veya dul olması gerekmektedir. Bu nedenle yetim aylığı alabilmek için evli iken boşanan veya bekarken nikahsız yaşayanlarla SGK karşı karşıya gelmektedir. Bu nedenle bu konuda kanuni düzenleme yapılması yerinde olacaktır.
Ayrıca, 5510 sayılı Kanun’a tabi olarak dul ve yetim aylığı almış olsaydınız, sadece tercih yapabilirdiniz. Yani hem eşinden hem de ana ve/veya babasından ölüm aylığına hak kazananlara, tercihine göre eşinden ya da ana ve/veya babasından aylık bağlanacaktır.
Yine 4/a'ya (SSK) tabi olarak çalışan bir kız Emekli Sandığı'ndan belirli şartlarda yetim aylığı alabilecektir. Bunun için vefat etmiş olan kişinin hizmetinin 10 yıldan fazla olması halinde 4/a’ya (SSK) tabi çalışan kız yetimlere, Emekli Sandığı Kanunu’na göre aylık bağlanabilir. Erkek yetimlere ise malul ve muhtaç olmaları halinde aylık bağlanır. Vefat etmiş olan kişinin hizmetinin 5 ila 10 yıl arasında olması halinde 4/a’lı (SSK) çalışan kız ve erkek yetimlere aylık bağlanamayacaktır.
7- Emekli Sandığı emeklisi bir bayanım, anne ve babamın maaşından yararlanabilir miyim?
Emekli Sandığı emeklisi bir bayanım. Ölen annem/babam da Emekli Sandığı emeklisi olduğu için her iki aylığı birlikte alabilir miyim?
Anne ve babanızdan dolayı her iki aylığı birlikte alamazsınız. Ancak yüksek olanı tercih edebilirsiniz. Bunun için de dul veya bekar olunması gerekmektedir. Görüleceği bu açıkladığımız hususlarla ilgili köklü değişikliklere ihtiyaç duyulmaktadır.
8- İsteğe bağlı sigortalı olmanın dul ve yetim aylığına olumsuz etkisi var mıdır?
Emekli Sandığı'ndan erkek veya kız yetim aylığı alanlardan isteğe bağlı sigortalı olanlar genel sağlık sigortası primi ödemek zorunda mıdır?
İsteğe bağlı sigortalı olunması dul veya yetim maaşının kesilmesine sebep olmaz. Ancak isteğe bağlı sigortalı olanların malullük, yaşlılık ve ölüm sigorta primi ile genel sağlık sigortası primi ödemeleri zorunludur.
9- Reddi miras yapanlar emekli maaşı alabilir mi?
Günlük hayatta reddi miras yapanlara sıklıkla rastlanılmaktadır. Ölen kişilerin aşırı borçlu olmaları genellikle bu yola başvurulmasına sebep olmaktadır. Buna göre Reddi Miras Davası açılarak mirasın reddedilmesi, dul ve yetim aylığı almaya engel bir durum değildir. Ancak mirastan iskat (men) edilme durumunda aylık bağlanamaz.