BETÜL KOTAN
Jenga oyunun bilir misiniz? Düzgün kesilmiş tahta parçalarını önce güzelce bir kule şeklinde dizersiniz. Sonra sırayla alttan çektiğiniz bir tahtayı üste koyarsınız. Amaç kuleyi, alttan aldığınız tahtalarla yükseltebildiğiniz kadar yükseltmektir. Tıpkı jenga oyunundaki gibi, ÖSYM’de de aslolan ‘dengeler’dir. Hiçbir hatayı kabul etmez, hiçbir hata uzun süre gizli kalmaz, mutlaka kendini gösterir.
2010 KPSS sorularının sınav öncesinde sızdığının ortaya çıkmasıyla birlikte ÖSYM’ye duyulan güven birdenbire yerle bir oldu. ÖSYM’nin kaldıramayacağı kadar yükü sırtında taşıdığı, yetersiz kadro ve maaşla çalıştığı, güveni zedelemeye hevesli art niyetliler bulunduğu birden unutuldu ve yönetim değişirse, sorunlar kökten çözülecek sanıldı. Kurumun 36 yıllık çalışanı eski ÖSYM Başkanı Prof. Dr. Ünal Yarımağan’ın istifası, onunla birlikte çalışan Yürütme Kurulu’nun gidişi, bütün müdür, müdür yardımcılarının görevden alınması, insanların içini rahatlattı. Oysa kuleyi 36 yıl boyunca ayakta tutan, deneyimlerdi. Deneyimliler, bulunduğu yerlerden çekilince, sistem çöktü. ÖSYM’ye gelen yeni yönetim geçmiş yılların deneyimine sahip olmadıkları için zincirleme hatalara neden oldular.
Değişen dengeler
ÖSYM’de değişen dengeleri göstermek amacıyla eski yönetimle, yeni yönetimi karşı karşıya getirdik. ÖSYM’nin yeni yönetimi şöyle:
Prof. Dr. Ali Demir (Başkan): Makine Mühendisi. 1982 yılında İTÜ Makine Mühendisliği Bölümü’nden mezun olan Demir, aynı bölümde yüksek lisansını tamamladı ve daha sonra İngiltere’deki Loughborough teknoloji üniversitesinde doktorasını yaptı. İTÜ’de Tekstil Mühendisliği Anabilim Dalı öğretim üyeleri arasında yer alıyor
Prof. Dr. Ömer Pekşen (Başkan Yardımcısı): 1982’de İTÜ Matematik Mühendisliği Bölümü’nden mezun. Southampton University’den Geometri dalında 1989’da doktora ünvanı aldı. Karadeniz Teknik Üniversitesi öğretim üyesiydi.
Prof. Dr. Ercan Öztemel (Başkan Yardımcısı): Marmara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü öğretim üyelerindendi. Sakarya Üniversitesi’nde bir dönem rektör danışmanlığı yaptı.
Prof. Dr. Ensar Gül (Yönetim Kurulu Üyesi) (YÖK’ün önerdiği akademisyen)
Prof. Dr. Ömer Demir (Yönetim Kurulu Üyesi YÖK temsilcisi)
Hüseyin Çalık (Yönetim Kurulu Üyesi MEB temsilcisi)
Mehmet Tekinarslan (Yönetim Kurulu Üyesi Devlet Planlama Başkanlığı temsilcisi olacağı belirtiliyor, ancak henüz yazışmaları tamamlanmadı)
Turay Karadere (Genel Sekreter)
Gülderen Özdemir (Özel Kalem)
KPSS skandalının ardından başlatılan soruşturmada pek çok isim görevden alınmıştı. Bunun üzerine Prof. Dr. Ünal Yarımağan, Başkanlık görevinden istifa etmişti. Aynı gün, Prof. Dr. Ali Demir, Başkan vekili olarak göreve başlamıştı. Aynı süreçte, ÖSYM’nin üst yönetiminin, müdürlerinin tamamı, üniversitelerde soru hazırlayan hocalarla, müdür yardımcılarının da büyük kısmı değişmişti.
Eski ekip
ÖSYM’nin yasadan önceki yapısında Yönetim Kurulu yoktu, Başkan ile birlikte 5 kişiden oluşan bir Yürütme Kurulu vardı. Yarımağan, dönemindeki yönetim şöyleydi:
Prof. Ünal Yarımağan (Başkan):ÖSYM’nin kurulduğu 1974 tarihinden 2010 yılına kadar tam 36 yıl boyunca ÖSYM’de çalıştı, 2004’ten itibaren 6 yıl boyunca da Başkanlık görevini üstlendi. Elektronik yüksek mühendisliği diploması sahibi olan Yarımağan, bilişim sistemleri dalında doçentlik, bilgisayar bilimleri anabilim dalında da profesörlük unvanı aldı.
Prof. Petek Aşkar (Yürütme Kurulu Üyesi)
Prof. Cengiz Erol (Yürütme Kurulu üyesi)
Prof. Abdullah Çavuşoğlu (Yürütme Kurulu Üyesi)
Prof. Reşat Kasap (Yürütme Kurulu Üyesi)
Mehmet Altunay (Genel Sekreter)/ Işıl Çıngı (Özel Kalem Müdürü)
ÖSYM’nin yaptığı sınavlar
Yükseköğretime Geçiş Sınavı
Lisan Yerleştirme Sınavları
Yabancı Dil Sınavı
Yabancı Uyruklu Öğrenci Sınavı
Dikey Geçiş Sınavı
Yurt dışında Çalışanların Çocukları İçin Yükseköğretime Giriş Sınavı
Akademik Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı
Yükseköğretim Kurulu Seviye Tespit Sınavı
Üniversitelerarası Kurul Yabancı Dil Sınavı
Kamu Personel Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavı
Tıpta Uzmanlık Eğitimi Giriş Sınavı (yılda iki kez)
TSK Askeri Liseler Sınavı (ALS)
Öğretmenlik Kariyer Basamaklarında Yükselme Sınavı
Türk Cumhuriyetleri Sınavı (TCS)
Kamu Personel Seçme Sınavı (KPSS)
Türkiye’de sınavların tarihi
1960’lı yıllara gelinceye kadar lise mezunları az olduğundan pek çok fakülte, kendisine başvuran bu mezunları sınavsız kabul ediyordu. 1960’larda her üniversite kendi sınavını yapmaya başladı. 1974’te, üniversiteye giriş sınavlarının Üniversitelerarası Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezini kurdu. 1981’de bu kurum ÖSYM adını aldı. 1974 ve 1975’te aynı gün sabah ve öğleden sonra birer olmak üzere iki oturumda, 1976-1980 yıllarında aynı günde ve bir oturumda uygulandı.
1981’den itibaren iki basamaklı sınav yapılmaya başlandı. 1999’da iki basamaklı sınav ÖSS adı altında tek basamaklı haline getirildi. 1996’da katsayı sınırı konuldu. Bu dönemlerde
defalarca sınav sistemi ve yasası değişti. 2010’da uygulanan son değişiklikle ise sınav tekrar 2 aşamalı yapıldı.
Skandal merkezinin yönetim şeması
Yükseköğretim Kurumu (YÖK)
17 Nisan 2011’e kadar ÖSYM’nin kanunu yoktu ve YÖK’e bağlı bir kuruluştu. ÖSYM Başkanı, YÖK Başkanı’nca atanıyordu. Yeni yasayla ‘YÖK ile ilgili kurum’ tanımı yapıldı.
ÖSYM Başkanı
Devlet üniversitesinde görev yapan profesörlerden YÖK’ün önereceği üç aday arasından müşterek kararnameyle 4 yıllığına atanıyor. Süresi dolan başkan, bir defaya mahsus yeniden atanabiliyor. Başkan, görev süresince kadrosunda bulunduğu üniversitede ücretsiz izinli sayılıyor. Görev süresi dolmadan görevine son verilemiyor. Atanmak için gerekli şartları taşımadığının tespit edilmesi veya görevini yerine getiremeyeceğinin Yükseköğretim Genel Kurulu kararıyla tespit edilmesi hâlinde atandığı usule göre görevden alınabiliyor.
ÖSYM Başkan Yardımcıları
Başkan en az biri devlet üniversitelerinde görevli öğretim üyeleri arasından olmak üzere, kendi görev süresiyle sınırlı olmak üzere iki başkan yardımcısı atıyor. Başkan yardımcılarında, en az dört yıllık yükseköğrenim mezunu olma ve en az on yıllık memuriyetinin bulunması şartları aranıyor. Bugün ÖSYM’nin başkan yardımcısı olarak Prof. Dr. Ömer Pekşen ve Prof. Dr. Ercan Öztemel görev yapıyor.
ÖSYM Başkanlığı Yönetim Kurulu
Başkan ve başkan yardımcıları dâhil yedi üyeden oluşuyor. Yönetim kurulunun, başkan ve başkan yardımcıları dışındaki üyeleri; MEB’den genel müdür düzeyinde temsilci, YÖK Yürütme Kurulu’ndan bir temsilci, Devlet Personel Başkanlığından başkan yardımcısı düzeyinde bir temsilci ve devlet üniversitelerindeki öğretim üyelerinden YÖK’ün seçtiği birer temsilciden oluşuyor. Soruların hazırlanması ve sınavların düzenlenmesi için komisyonları burası belirliyor.
Başkanlık teşkilatı hizmet birimleri
Soru Hazırlama ve Geliştirme Daire Başkanlığı
Sınav Hizmetleri Daire Başkanlığı
Yabancı Dil Sınavları Daire Başkanlığı
Bilgi Güvenliği ve Yönetim Daire Başkanlığı
Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı
Hukuk Müşavirliği / İnsan Kaynakları Hizmetleri Başkanlığı
Radikal