Oruçla ilgili merak edilenler

Oruç, İslam’ın en önemli farzlarındna biri olarak her yıl özellikle Ramazan Ayı’nda tüm Müslümanlar tarafından topluca tutuluyor. Oruç ne demektir, ne zaman farz oldu, niçin tutulmalıdır? Peygamberimiz iftarda hangi duaları okurdu?

Orucunu bozduğu görülen kişi uyarılmalı mı? Oruç hangi durumlarda bozulur, hangi durumlarda bozulmaz? Hangi durumlarda bozulduğu halde kefaret değil sadece kaza gerekir? Daha onlarca sorunun cevabı.

Oruç ne demektir? Oruç, Arapça’da “Savm” kelimesi ile dile getirilir ve “bir şeyden uzak durmak, kişinin kendisini engellemesi” demektir. Terim anlamı ise, “tan yerinin ağarmasından güneşin batma vaktine kadar, bir gaye uğruna bilinçli bir şekilde yeme, içme ve cinsel ilişkiden uzak durup nefsi dizginlemek” demektir.

Oruç ne zaman farz oldu? Oruç da İslam’ın pek çok farzı gibi ilk dönemlerde değil, Peygamberimizin Medine’ye göç etmesinden sonra farz kılındı. Oruç tam olarak Hicret’in ikinci yılının Şaban ayına rastlamıştır.

Oruç niçin tutulmalıdır? Oruç, herhangi bir menfaat amacı ile değil, yalnızca Allah’ın bir emri olduğu için tutulmalıdır. Orucun ruhsal ve bedensel birçok faydası bulunmasına rağmen, oruç tutmanın temel sebebi bunlar değildir. Oruç, yalnızca Allah’ın emrini yerine getirmek ve onun rızasını kazanmak amacı ile tutulmalıdır.

Önce Akşam namazı mı kılınmalı yoksa iftar yemeği mi yenilmeli? Akşam vaktinin girdiği kesin olarak biliniyorsa öncelikle hafif şeylerle, hurma, su ya da zeytin gibi gıdalarla oruç açılmalıdır. Hatta yemek hazır olduğu halde namaz kılmanın mekruh olduğu bile bazı rivayetlerde dile getirilmiştir. Önce iftar yemeği yenilmeli, sonra namaz kılınmalı.

Oruç tutmak kimlere farzdır? İslamın farzları belli kişilere sorumluluk yüklerken onların bazı şartları sağlıyor olmasına önem verir. Oruç ibadeti de de mükellef olmak için bazı şartları gerektirir. Orucun farz olması için kişinin Müslüman olması gerekir. İkinci koşul ise ergenlik çağına girmiş olmak ve kişinin akli sağlığının yerinde olmasıdır.

Sağlık koşulları el verymeyenler de orucu tutmalı mı? Oruç ibadetinden mükellef olmanın bir başka koşulu da sağlık açısından oruç tutmaya engel herhangi bir sorunun olmamasıdır. Ayrıca yolculuk halind olanlar da oruç tutmak zorunda değildir. Ancak bu kimseler yine de oruç tutmak isterlerse tuttukları oruç geçerlidir.

Hamile kadınlar oruç tutmak zorunda mıdır? Hamile olmak, adet döneminde olmak veya emzikli olmak oruç farzının ertelenmesi imkanını verir. Bu durumda olan kadınlar oruçtan muaf tutulmuştur. Ancak bu mazeretleri geçtikten sonra tutamadıkları gün saysısı kadar oruç tutmalıdırlar.

Hangi durumlarda oruç tutmak farz değildir? Yolculuk durmunda oruç tutmak farz değildir. Ancak yolcu yine de oruç tutmak isterse orucu geçerlidir. Sefer halindeyken oruç tutmayan kişi yolculuğu bitince orucunu kaza etmek zorundadır. Hastalık ve hamilelik durumunda da oruç tutmak farz değildir.

Aşırı açlık ve susuzluk durmunda oruç farz mıdır? Aşırı açlık veya susuzluk durmunda, kişinin ruh ve beden sağlığı tehlikedeyse, ya da bu hususta doktor raporu varsa kişi oruçtan muaf tutulur. Kişi, sağlığına kavuştuğunda tutatamadığı günler kadar orucunu tutup kaza etmelidir.

Oruç tutmak engelleniyorsa farz durmu devam eder mi? Zorla oruç tutturulmama hali, islamda “ikrah” olarak adlandırılır. Yani kişiye birileri tarafından zorla oruç tutturulmaması halinde kişi orucu tutmayabilir. Örneğin, “Oruç tutarsan seni öldürürüm” gibi bir tehditle karşı karşıya olunan durumlarda oruç tutmak farz değildir.

Orucu bozmayan haller nelerdir? Unutmak orucun bozulmadığı hallerin başında gelir. Bir kimse oruçlu olduğunu unuttuğu için yiyip içmişse, ya da cinsel ilişkide bulunmuşsa orucu bozulmaz. Ancak, oruçlu olduğunu hatırlar hatırlamaz yeme içmeyi kesmesi gerekir.

Orucunu bozduğu görülen kişi uyarılmalı mı? Birisinin oruç zamanında yiyip içtiği görülürse, eğer yiyip içen kişi zayıf, güçsüz veya ihtiyarsa onu uyarmamak daha uygundur. Ancak, yiyip içen kişi güçlü ve sağlığı yerinde ise ona orucu hatırlatmak daha doğru olur.

Eşinin elini tutmak orucu bozar mı? Uyku halinde ihtilam olmak orucu bozmaz. Ayrıca bir kimsenin kendi eşinin elini tutması, okşaması veya öpmesi de orucu bozmaz. Bu durummlarda meni gelmediği sürece oruç bozulmaz. Ağza gelen balgamı yutmak, kulağa su kaçması ve istek dışı boğaza sigara dumanı gibi keyif veren şeylerin kaçması da orucu bozmaz.

Kan aldırmak orucu bozar mı? Kan aldırmak orucu bozmaz. Ayrıca, kendiliğinden gelen kusuntu, yine kendiliğinden geriye gitse, ağız dolusu bile olsa orucu bozmaz. Kusma isteğiyle ağza getirilen az miktardaki kusmuk ise kendiliğinden içeri gitse orucu bozmaz. Fakat miktarı ağız dolusu ise orucu bozar.

Peygambermiz iftarda hangi duayı okuyordu? İftarda dua etmek Peygamber Efendimiz’in sünnetidir. Peygamberimiz iftarlarda pekçok dua okuyor olmasına rağmen en sık okuduğu dualardan ilki, “Susuzluk gitti, damarlar ıslandı ve inşaallah mükâfat gerçekleşti”, ikincisi ise, “Yanınızda oruçlular iftar etsin, yemeğinizi iyi insanlar yesin ve melekler size dua etsin” şeklindeydi.

Aşı ve iğneler orucu bozar mı? Önemli hastalığı olanlar, zaten oruçlarını bozabilirler. Bunlara oruçlu halde yapılan iğne ile oruçları bozulur. Sağlık durumları düzeldiğinde oruçlarını kaza ederler. Bu gibi kimselerin mümkünse iğneyi geciktirerek iftardan sonra yaptırmaları daha iyidir. Vücuda dışardan kan almak, ilâç almak gibidir. Orucu bozar. Fakat kan vermek orucu bozmaz.

Hangi durumlarda oruç bozulduğu halde yalnız kaza gerekir? Kaza kelimesi, oruç bağlamında tutulamayan günün tekrarlanması demektir. Yani kişi, tutamadığı gün kadar tekrar tutar. Taş, toprak, çiğ pirinç, çiğ hamur, un gibi insanların normalde yemediği şeyleri yemek orucu bozar ve sadece kazayı gerektirir.

Yağmur yutmak orucu bozar mı? Arka yola fitil koymak, ilaç akıtmak. Burna ilaç çekmek. Kulağın içine yağ damlatmak. Boğaza huni ile bir şey akıtmak. Karında veya başta bulunan herhangi bir yaraya sürülen ilacın vücuttan içeri nüfuz etmesi. Boğaza kaçan yağmur, kar veya doluyu istemeyerek yutmak. Bu durumlarda da sadece kaza gerekir.

İftar oldu zannıyla orucu açmak cezayı gerektirir mi? Kendi isteğiyle dışarı kusmak. Bu kusma ağız dolusundan az da olsa orucu bozar. Ağız dolusu kendiliğinden gelen veya isteyerek getirilen kusmuğu mideye çevirmek. Sahur vakti geçtiği halde, geçmedi zannıyla sahur yemek. Güneş battı, iftar oldu zannıyla oruç bozmak. Bu durumlarda da orucun tekrarı gerekir.

El ile meni getirmek orucu bozar mı? El ile meni getirmek (istimna - mastürbasyon) ve kan yutmak orucu bozar. Ramazan orucunu tutmaya niyet etmeden gündüz yiyip içmek de sadece kazayı gerektirir. Kefaret icab etmez. Çünkü kefaret oruç tutmamanın değil, tutulan orucu bozmanın cezasıdır. Fakat böyle bir şey günahtır. Tevbe etmek gerekir.