5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nda Orta Vadeli Program'ın Cumhurbaşkanlığı tarafından hazırlanacağı ifade edilmiştir. Cumhurbaşkanlığı tarafından hazırlanan Orta Vadeli Program, 20 Eylül 2018 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. Bu programda kamu personeline ilişkin birçok konuya yer verildiğini görüyoruz. Bu yazımızda programda kamu personeline yönelik düzenlemeleri açıklamaya çalışacağız.
Programda öğretmenlere ve okul yöneticiliğine yönelik neler var?
Programda öğretmenlere yönelik olarak şu hususlara yer verilmiştir; eğitimde adaletin sağlanması amacıyla; öğrenciler, okullar ve bölgeler arasında mali kaynak, öğretmen ve yönetici niteliği, eğitim donanımı ve kazanımlar açısından oluşan farklılıkların azaltılması için okulu merkeze alan bir sistem yaklaşımı benimsenecek, okul yöneticiliği güçlendirilecek, eğitim kalite endeksi oluşturulacak, deneyimsiz öğretmenler desteklenecek ve dezavantajlı okullara pozitif ayrımcılık yapılacaktır.
Eğitimde artan kaynakların, öğretmen sayısının ve gelişen fiziki imkanların en verimli şekilde öğrenci kazanımlarına dönüşmesini destelemek üzere "Milli Eğitim Bakanlığı Yönetim Bilgi Sistemi" (MEYÖBİS) projesi ile veriye dayalı karar destek sistemleri güçlendirilerek yönetim kapasitesi ve etkililiği artırılacaktır.
Daha önceki programda öğretmenlere yönelik çok fazla bilgiye ve açıklamaya yer verilmişti. Bu programda 2017 yılında açıklanan programın aksi çok az bilgiye yer verilmiştir. Programda daha çok ekonomik açıklamalar ön plana çıkarılmıştır.
Yönetimde liyakate odaklanılacak
Daha önceki yazılarımızda en fazla üzerinde durduğumuz konulalar arasında liyakatsiz yöneticilerle başarılı sonuç alınamayacağıdır. Bu çerçevede programda; ekonomi yönetimi ile ilgili kurumların yeniden yapılandırılacağı, liyakat ve performans odaklı insan kaynağı yönetimiyle kurumlara güvenin artırılacağı, hızlı karar alan, piyasaların ve özel sektörün önünden giden ve özel sektörün önünü açan bir yönetim anlayışının benimseneceği, finansal istikrarı ve güvenliği esas alan yeni bir finansal mimari oluşturulacağı ifade edilmektedir.
Ayrıca, YEP'teki makroekonomik hedefleri destekleyecek ve sürdürülebilir kılacak nitelikli insan gücü ve güçlü toplum hedefi ile ilgili proje ve programların hayata geçirileceği ifadelerini görüyoruz.
Yıllar sonra norm kadro çalışmalarından bahsedilmiştir
Yaklaşık olarak 2000 yılında kamuda bir bütün olarak başlatılan norm kadro çalışmaları kamu kurumlarının yeniden yapılandırılması gerekçesiyle durdurulmuş, bir daha da raftan indirilmemişti. Programda norm kadro çalışmalarına prensip olarak başlanacağının ifade edilmesi oldukça önemlidir. Bu çerçevede programda; "Kamu sektöründe çalışanlar için yetenek ölçümü, tekrar yerleştirme ve norm kadro çalışmaları yapılacak, kamu sektörü insan kaynağının ödül ve performans sistemleri vasıtasıyla etkin yönetimi sağlanacaktır" ifadesine yer verilmiştir.
Kamu kesiminde yetenek ölçümünden bahsedilmesi oldukça önemlidir. Ancak, bunun nasıl yapılacağını ise ileriki zamanda hep birlikte göreceğiz. Yetenek ölçümünün oldukça izafi olduğu dikkate alındığında ne demek istediğimiz daha iyi anlaşılacaktır.
Yine programda kamu sektörü insan kaynağının ödül ve performans sistemleri vasıtasıyla etkin yönetiminden bahsedilmesi oldukça önemlidir. Unutulmamalıdır ki kamu yönetiminde performans sistemi kurulması hem zor hem de işletilmesi sıkıntılıdır. Performans sistemi nitelikli yönetim kadrosuyla paralel gitmesi gereken bir süreçtir. Ayrıca, yıllardan beridir kamu yönetiminde performans yönetimi sistemi uygulanacağı ifade edilmesine rağmen hayata geçirilememiştir.
Sağlıkta performansa dayalı ödemeye devam
Programda; kamu hastanelerinde, klinik kalite, vatandaş memnuniyeti, operasyonel etkinlik ve verimlilik alanlarında gösterilen performansın sistematik biçimde takip edileceği ve sağlık personelinin teşvik mekanizmasının parçası haline getirileceği ifade edilmiştir.
Ayrıca, vatandaş memnuniyeti sonuçlarının kurumların ve sağlık çalışanlarının performans değerlendirmelerine dahil edileceği ifade edilmiştir. Şu an sağlıkta uygulanan performans sisteminin ciddi bir şekilde elden geçirilmesi gerekiyor.
Kamuda esnek çalışma sistemine geçilecek
Programda, kamu kurumlarının ve çalışanların ihtiyaç ve tercihleri uyumlaştırılarak hizmetin özelliğine göre uygulanacak esnek çalışma modelleri ile çalışanların iş yaşam dengesini kurarak aile ve sosyal yaşamlarına, kurs ve eğitim programlarına daha fazla vakit ayırabilmelerinin sağlanacağından bahsedilerek kamu kurumlarının esnek çalışma ile iş tatmini ve verimi yüksek işgücüne sahip olmalarının sağlanacağı ifade edilmektedir.
Esnek çalışma sistemi oldukça geniş bir kavramdır. Ancak, işçi statüsündeki bayan kamu personelinin yarı zamanlı çalışması hayata geçirilmesine rağmen bayan memurların yarı zamanlı çalışmasının dahi şuana kadar çıkarılamayışı üzerinde düşünülmesi gerekmektedir.
Kamu personelinin makam araçlarına sınırlama getirilecek
Yıllardan beridir bu konuyu yazmamıza rağmen konunun hala cek ve cak'lı kelimelerle ifade edilmesi üzüntü vericidir. Ancak, zararın neresinden dönülürse kardır mantığından bakmak zorunda olduğumuz düşünüldüğünde zoraki de olsa sevinmek durumunda olduğumuzu ifade etmek isteriz. Bu çerçevede programda; kamu hizmeti sunumuyla doğrudan ilişkisi olmayan makam aracı, lojman ve sosyal tesislere yönelik harcamaların sınırlandırılacağı ifade ediliyor.
Bu ifadelerden nasıl bir anlam çıkaracağımızı doğrusu anlayamadık. Çünkü, kamu hizmeti sunumuyla doğrudan ilişkisi olmayan makam aracı bulmak oldukça zordur. Açıkça mevzuat düzenlemesine rağmen mevzuata aykırı bir şekilde makam aracı kullananların olduğu bir ortamda bu ifadelerle hiçbir sonuç alınamayacağını düşünüyoruz. Şuana kadar makam araçları sorununun çoktan çözülmesi gerekiyordu. Yani programa girmeden bu işin sonuçlanması gerekiyordu.
Kıdem tazminatı reformu yapılacak
Yıllardan beridir kıdem tazminatı üzerindeki tartışma bitmemiştir. Programda; sosyal tarafların mutabakatıyla kıdem tazminatı reformu gerçekleştirileceği ifade edilmesine rağmen reformun nasıl yapılacağına ilişkin ipuçları verilmemiştir. Ancak, şimdiden işçi sendikaları rahatsızlıklarını ifade etmeye başlamıştır. Programın ülkemiz için hayırlar getirmesini temenni ediyoruz.
Ahmet Ünlü - YeniŞafak