Türkiye, 20 Temmuz 2016'dan itibaren ülke genelinde ilan edilen olağanüstü hale veda etmeye hazırlanıyor. Başlangıçta 3 ay süreceği ifade edilmesine karşın OHAL bugüne kadar yedi kez, üçer ay uzatıldı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın göreve devam etmesi halinde ilk işinin kaldırmak olacağını söylediği, muhalefetin de her fırsatta karşı çıktığı OHAL, son olarak Nisan 2018'de uzatıldı. 24 Haziran seçimlerinde sandıktan nasıl bir sonuç çıkarsa çıksın OHAL, 3 aylık uzatma süresinin dolacağı 19 Temmuz itibarıyla kendiliğinden kalkmış olacak.
15 Temmuz 2016'da Fetullahçı Terör Örgütü'nün darbe girişiminin ardından 20 Temmuz 2016'da ilan edilen OHAL, yaklaşık 2 yıldır devam ediyor. OHALsürecinde, 31 OHAL KHK'sı çıkarıldı. Hükümet, bu KHK'lar ile YAŞ kararlarında yetkinin Milli Savunma Bakanı'na devrinden harp akademileri ve askeri okulların kapatılmasına, kamu personelin ihracından, evlilik programları ve kış lastiği uygulamasına kadar zaman zaman tartışmalara yol açan pek çok konuda düzenleme yaptı.
İhraç kararnameleri dahil olmak üzere tüm KHK'lar, Meclis'te de görüşülerek kanunlaştırıldı. Bu nedenle OHAL'in sona ermesi, OHAL kapsamında çıkarılan KHK'lar ile hayata geçirilen düzenlemeleri geçersiz kılmayacak. Ancak hükümetin ve valilerin bu dönemde OHAL Kanunu kapsamında kullanabildikleri bazı yetkileri sona erecek. Bunlar arasında; belirli yerlerde yerleşimi yasaklama, belirli yerlere girişi ve buralardan çıkışı sınırlama, belli yerleşim yerlerini boşaltma, öğrenime ara verme, haberleşme araç ve gereçlerine geçici olarak el koyma, valilikler aracılığıyla kentlerin genelinde toplumsal eylem ve etkinlikleri yasaklama gibi yetkiler yer alıyor.
2 yıl içinde 31 KHK ile getirilen bazı düzenlemeler şöyle:
667 sayılı kararname (23 Temmuz 2016): 35 sağlık kurumu, bin 43 okul, pansiyon ve yurt, bin 229 vakıf ve dernek, 19 sendika, federasyon ve konfederasyon, 15 vakıf üniversitesi kapatıldı. 15 Temmuz şehit yakınlarına tazminat ve gazilere aylık bağlandı. OHAL KHK'ları kapsamında karar alan ve görevleri yerine getirenlere yargı zırhı getirildi. Gözaltı süresi uzatıldı.
668 sayılı KHK (27 Temmuz 2016): Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı İçişleri Bakanlığı'na bağlandı. Aralarında generallerin de bulunduğu bin 684 asker TSK'den ihraç edildi. Üç haber ajansı, 16 TV kanalı, 23 radyo kanalı, 45 gazete, 15 dergi, 29 yayınevi kapatıldı.
669 sayılı KHK (31 Temmuz 2016): Yüksek Askeri Şura'nın yapısı değiştirildi, sivil sayısı artırıldı. Genelkurmay Başkanı atanmak için kuvvet komutanlığı yapma şartı kaldırıldı. GATA başta olmak üzere askeri hastaneler Sağlık Bakanlığı'na devredildi. Harp okulları, askeri liseler ve astsubay hazırlama okulları kapatıldı. Milli Savunma Bakanlığı bünyesinde Milli Savunma Üniversitesi adıyla yeni bir üniversite kuruldu. TSK'dan 193, jandarmadan bin 196 kişi ihraç edildi.
670 sayılı KHK (17 Ağustos 2016): 2 bin 692 kamu personeli ihraç edildi. Kapatılan özel kurumlar ile vakıfların varlıkları Hazine'ye devredildi.
671 sayılı KHK (17 Ağustos 2016): Cezaevindeki 38 bin kişiyi etkileyecek şekilde 1 Temmuz 2016'ya kadar işlenen kimi suçlarda denetimli serbestlik süresi 1 yıldan 2 yıla çıkarıldı. Koşullu salıverme için cezanın üçte ikisini yatma şartı, "yarısı" olarak değiştirildi. Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı kapatıldı. Öğretim elemanı emeklilik yaşı 72'den 75'e yükseltildi. Herhangi bir nedenle TSK'dan ayrılan pilotlara geri dönme hakkı tanındı. 4 yıllık üniversitede pilotluk eğitimi almış ve 27 yaşını bitirmemiş kişilere Hava Kuvvetleri Komutanlığı'na pilot olmak için başvurma yolu açıldı.
7 KEZ UZATILDI
20 Temmuz'da Erdoğan başkanlığında toplanan Milli Güvenlik Kurulu ve Bakanlar Kurulu toplantısının ardından oHAL ilan edildi. 3 ay süreyle ilan edildiği duyurulan OHAL, Ekim 2016, Ocak 2017, Nisan 2017, Temmuz 2017, Ekim 2017, Ocak 2018, Nisan 2018 olmak üzere üçer aylık süreyle tam yedi kez uzatıldı.
Belediyelere kayyum atamasının yolu açıldı
672 sayılı KHK (1 Eylül 2016): Pekçok kamu kurum ve kuruluşundan 42 binin üzerinde çalışan ihraç edildi.
673 sayılı KHK (1 Eylül 2016): KİT'lerde terör örgütleriyle bağlantı gerekçesiyle sözleşmesi feshedilen personelin, başka kamu kurumunda istihdam edilmesi önlendi.
674 sayılı KHK (1 Eylül 2016): Dershane öğretmenlerine KPSS şartı olmadan sözleşmeli öğretmenlik hakkı verildi. Valilere illerinde çıkabilecek olaylarda gerektiğinde TSK'dan yararlanma imkanı getirildi. Terör bağlantısı nedeniyle belediye başkanlarının görevden alınıp, yerlerine kayyum atanabilmesinin yolu açıldı.
675 sayılı KHK (29 Ekim 2016): Çeşitli kamu kurumlarından 10 bin 131 kişi ihraç edildi. Önceki KHK'lar ile görevden alınan memurlardan 100'e yakını görevine iade edildi. 10 gazete, iki haber ajansı ve üç dergi kapatıldı.
676 sayılı KHK (29 Ekim 2016): Harp okullarına yeniden öğrenci alımı başlatıldı. Memuriyete girişte güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması zorunlu oldu. İçişleri Bakanlığı'na yurt dışı teşkilatı kurma yetkisi verildi. Rektör atamalarında üniversitelerdeki seçim sistemi kaldırıldı.
677 sayılı KHK (22 Kasım 2016): 15 binin üzerinde kamu çalışanı ihraç edildi, 157 memur görevine iade edildi. OHAL kapsamında cezaevinde bulunanların yapılan her türlü sınava girmesi yasaklandı.
678 sayılı KHK (22 Kasım 2016): 15 Temmuz şehitlerinin yakınları da askerlik muafiyeti kapsamına alındı. Otellere kayıtlarını anlık olarak genel kolluk güçlerine bildirme zorunluluğu getirildi. Bildirim kapsamına günübirlik ev kiralayanlar da dahil edildi.
679 sayılı KHK (6 Ocak 2017): 2 bin 687 emniyet çalışanı, 631 akademisyen meslekten ihraç edildi. 277 kamu görevlisi görevlerine iade edildi.
680 sayılı KHK (6 Ocak 2017): Kamu kurumlarından 367 kişi ihraç edildi, 124 kişi görevine iade edildi. Araç tescil hizmetleri noterliklere devredildi. Resmi Gazete'den yapılan "dön" ilanına rağmen 3 ay içinde yurda dönmeyen Türk vatandaşlarının, vatandaşlıktan çıkarılabilmesinin yolu açıldı. At yarışı, şans oyunları lisans hakkı 1/1/2018'den itibaren 49 yıl süreyle Türkiye Varlık Fonu'na verildi.
681 sayılı KHK (6 Ocak 2017): TSK İç Hizmet Kanunu'nda değişiklik yapıldı. Genelkurmay Başkanı'nın subayların sınıflandırılması, general kadrolarının belirlenmesi, görev süreleri gibi konulardaki yetkileri kısıtlandı. İlkokul mezunlarına erbaşlık yolu açıldı.
682 sayılı KHK (23 Ocak 2017): Emniyet, jandarma ve Sahil Güvenlik'te disiplinle ilgili düzenleme yapıldı.
683 sayılı KHK (23 Ocak 2017): 367 kişi kamu görevinden çıkarıldı, 124 kişi iade edildi. İki televizyon kanalı kapatıldı.
684 sayılı KHK (23 Ocak 2017): Gözaltı süresi 30 günden 7 güne düşürüldü, 7 gün daha uzatma hakkı verildi.
685 sayılı KHK (23 Ocak 2017): OHAL KHK'ları ile ilgili kararları incelemek üzere yedi kişilik Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu kuruldu.
686 sayılı KHK (7 Şubat 2017): 330 akademisyen ile çeşitli kamu kurumlarından, 4 bin 464 kişi kamu görevinden ihraç edildi. 17 memur görevlerine iade edildi. 242 emekli polis memurunun rütbeleri geri alındı.
Terör suçlusuna tek tip kıyafet
696 sayılı KHK (24.12.2017): Şeker Kurumu ile Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu (TAPDK) kapatıldı. Milli Savunma Bakanlığı'na bağlı çalışan Savunma Sanayi Müsteşarlığı, Cumhurbaşkanlığı'na bağlandı. Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar nedeniyle tutuklu veya hükümlü bulunanlara cezaevi dışında tek tip kıyafet zorunluluğu geldi. Kamudaki taşeron işçiler sürekli işçi kadrosuna getirildi. Kamu personeli gibi darbe girişimine karşı mücadele eden, terör olaylarının etkisiz kılınmasına destek olan sivillere de bu konularla ilgili yargı muafiyeti sağlandı.
697 sayılı KHK (12.01.2018): FETÖ'nün geliştirip kullandığı Mor Beyin yazılımı sonucu görevlerinden ihraç edilen 2 bin 168 kamu görevlisinden bin 823'ü görevlerine iade edildi.
KIŞ LASTİĞİ KHK'DA
687 sayılı KHK (9 Şubat 2017): Öğrenci etüt eğitim merkezlerinin en geç 29 Temmuz 2017 tarihi itibarıyla kapanması öngörüldü. Kış lastiği kullanımı zorunluluğuna ilişkin yaptırımlar yeniden düzenlendi.
688 sayılı KHK (29 Mart 2017): Toplam 416 kişi kamudaki görevlerine iade edildi.
689 yılı KHK (29 Nisan 2017): 3 bin 974 kişi kamu görevinden çıkarıldı, 235 kişi görevlerine iade edildi. 14 dernek, bir gazete, bir dergi, 18 vakıf, 13 sağlık kuruluşu kapatıldı.
690 sayılı KHK (29 Nisan 2017): Evlilik programları, mevzuata aykırı özellik taşıyan sağlığa zararlı ürünlere ilişkin programlar, izleyici ve dinleyicileri yanıltıcı ve/veya haksız kazanca neden olacak şekilde yarışma, çekiliş, lotarya ve benzeri adlar altında ödül ve ikramiye veren programlar yasaklandı.
691 sayılı KHK (22 Haziran 2017): Askerlik Kanunu'na eklenen madde ile FETÖ ile ilişkili polis yükümlülerden, yoklama kaçağı ve bakayaların Milli Savunma Bakanlığı'nca belirlenecek celp ve sevk esaslarına göre silah altına alınması kararlaştırıldı.
692 sayılı KHK (14 Temmuz 2017): Emniyet Genel Müdürlüğü'nden 2 bin 303 kişi, İçişleri Bakanlığı'ndan bin 486 kişi olmak üzere 7 bin 348 kişi ihraç edildi. Hakan Şükür ve Arif Erdem'e verilen madalyalar geri alındı. Bir dernek açıldı, 85 kişi göreve iade edildi.
693 ve 694 sayılı KHK'lar (25.08.2017): Milli Savunma Bakanlığı ile TSK'da görev yapan personele ilişkin istihbarat ve güvenlik soruşturması yürütme yetkisi MİT'e verildi. MİT Müsteşarı'nın tanıklığı Cumhurbaşkanı'nın iznine bağlandı. Cumhurbaşkanlığı bünyesinde Milli İstihbarat Koordinasyon Kurulu kuruldu. Kamu kurumlarından 928 kişi ihraç edildi, 57 kişi görevlerine iade edildi.
695 sayılı KHK (24.12.2017): 2 bin 766 kamu personeli ihraç edildi. 17 kurum kapatıldı, kapatılan bir vakıf açıldı. 22 subayın rütbesi söküldü.
Şebnem Hoşgör MİLLİYET