Öğretmen Strateji Belgesi İle Ne Hedefleniyor?
Stratejik planlama
Kuruluşun kendisine ve ulaşmayı arzu ettiği duruma ilişkin tanımlarının, bu duruma ulaşmada izleyeceği aşamaları ve bu aşamaların sonuçlarını izlemedeki temel ölçütlerinin belirlenmesidir.
Yani stratejik planlama, kuruluşun önüne belirli bir zaman dilimini de öngörerek, bir yada birden fazla hedef koymasıdır.
Stratejik planlama yönetmelikten farklıdır. Yönetmelik, yerine getirilmesi zorunlu hükümleri içerir, stratejik planlama ise daha esnektir. Kuruluş stratejik planlamada belirtilen hedefe ulaşmaya çalışılır, ancak belirlenen zaman diliminde öngörülemeyen nedenlerle gerçekleştirilemeyen hedefler söz konusu olabilir.
Milli Eğitim Bakanlığı "Öğretmen Strateji Belgesi" 9 Haziran 2017 tarihli ve 30091 sayılı Resmi gazetede yayınlanmıştır. Strateji belgesi 2017-2023 yıllarını kapsamaktadır. Hedeflere ulaşmak için yapılacak uygulamalar da bu yıl aralığına göre dağıtılmıştır.
Sunuş kısmında Öğretmen Strateji Belgesinin gerekçesi, Milli Eğitim Bakanı tarafından kısaca şöyle açıklanmaktadır:
"... Bakanlığımız bir çok alanda önemli reformlara ve atılımlara imza atmaktadır. Ancak Uluslararası tecrübeler dünyada eğitimle ilgili reform çabalarının uygulamaya geçirilmesinde kritik faktörün öğretmen olduğunu göstermektedir.Bütün ülkelerde eğitimle ilgili değişim çabalarının uygulamaya geçirilmesinde anahtar rolün öğretmende olduğu, öğretmenlerin içselleştirmediği ve benimsemediği hiç bir reform girişiminin başarılı olmadığı, sınıf ortamına yansımadığı görülmektedir..."
Bu cümlelerden de anlaşıldığı gibi strateji belgesinin ile asıl hedeflenenin, Bakanlıkça uygulamaya geçirilen veya geliştirilmesi düşünülen düzenlemelere uygun öğretmen yetiştirmektir. Sistemde hali hazırda var olan öğretmenlerin de bu minvalde değişim ve dönüşümünün sağlanması belgede yer alan stratejilerin ana hedefleri arasında yer almaktadır.
Bunun için amaçlar ve bu amaçlarla ilintili hedefler belirlenmiştir. Bu hedefler şöyle sıralanabilir;
* Öğretmen yetiştirmeye yönelik programlarda eğitimleri iyileştirmek,
* Üniversite mezunları arasından öğretmenlik mesleğine en uygun olanlarını seçmek,
* Öğretmenlerin gelişim ihtiyaçlarını tespit için periyodik olarak yapılacak bir performans değerlendirme sistemini hayata geçirmek,
* Adaylık sürecinden itibaren öğretmenlerin kişisel mesleki gelişim faaliyetlerini arttırmak,
* Öğretmenlik mesleğinin statüsünü güçlendirmek,
* Öğretmenlerin çalışma şartlarını iyileştirmek,
* Kurumlar ve bölgeler arasında farklılıklara göre iyileştirici tedbirler almak,
* Kariyer ve ödüllendirme sistemini geliştirmek.
Bu hedeflere ulaşmak için 2017-2023 yıllarına yayılmış uygulama planını inceleyecek olursak;
* Öğretmen yetiştirmeye yönelik programları uygulama ağırlıklı yapılandırmak,
* Öğretmen yetiştirmede belirli alanlarda program tercihleri fakülteye girişten sonra yapılabilecek bir sistem oluşturmak,
* Öğretmen mesleğine uygun olmadığı komisyonca tespit edilen eğitim fakültesi öğrencilerine diğer fakülte ve bölümlere geçiş imkanlarının sağlanması,
* Mesleğe girişte adayların psikomotor ve duyuşsal becerilerini de göz önüne alan öğretmen yeterlilikleri çerçevesinde seçme sınavları ile lisans başarısı, ürün seçki dosyası, öğretmenlik uygulaması, değerlendirmesi, mülakat vb. çoklu veri kaynağına dayalı değerlendirmeyi esas alan bir istihdam sistemi oluşturmak,
* Aday öğretmenlik için asgari bir sınav başarısı belirlenmesi,
* Bütün öğretmenler için zorunlu performans değerlendirme sisteminin oluşturulması,
* Bütün öğretmenlerin her dört yılda bir öğretmen yeterlilikleri çerçevesinde yapılacak sınava tabi tutulması,
* Öğretmen Akademileri aracılığıyla yetişkin eğitimi alanında sertifika ve mesleki gelişim programlarının açılması ve teşvik etmek,
* Öğretmenlerin uluslararası eğitim çalışmalarına katılma oranının arttırılması,
* Öğretmenlerin çalışmalarını kolaylaştırıcı ve bireysel çalışmalar yapabilme mekan sağlama ve fiziki alanlar oluşturma,
* Öğretmenlere görev yapılan eğitim kurumunun öncelik ve özelliklerine göre istihdam koşulları, hizmet puanları, yer değiştirmeler ve yurt dışı görevlendirmelerde öncelik konut desteği, gibi özendirici imkanlar oluşturma,
* Sözleşmeli öğretmenlik uygulamasına yönelik mevcut yapının yeni ihtiyaçlar doğrultusunda güncellenmesi ve geliştirilmesi,
* Yer değiştirmelere ilişkin yeni bir model oluşturulması, rotasyon sisteminin işlevsel ve aktif hale getirilmesi,
* Öğretmenlerin mesleği ve alanına ilişkin, gönüllü faaliyetleri ile okul dışı çalışmaları, yapılacak sınavlar, öğretmen akademilerinde alınacak eğitimler ve öğrenci başarıları gibi çeşitli ölçütlerin dikkate alındığı bütçe imkanları doğrultusunda belirli bir süreliğine yükselmesini sağlayacak bir kariyer sistemi kurmak.
Tahlil ve Münakaşa
Öğretmen Strateji Belgesinde bir çok hedef olmasına rağmen kamuoyunda en çok konuşulacak olan ve manşetlere yerleşecek olan hedefler şunlar olacaktır.
* Öğretmenlerin dört yılda bir sınava tabi tutulmaları
* Rotasyon
* Kariyer planlama
* Performans değerlendirme
* Öğretmen seçimi ve istihdam
* Sözleşmeli öğretmenlik
Ağırlıklı olarak bu hedefler doğrultusunda okullarda tartışılmaya başlanan Öğretmen Strateji belgesinde yer alan hedeflerden duyulan tedirginlik cümleleri şunlardır.
Elbette stratejik hedeflerin hukuki düzenlemeleri ve detayları daha sonradan planlanacaktır. Ancak şu anki yapısıyla Strateji belgesi bir muğlaklık içermektedir.
Örneğin;
* Rotasyon nasıl ve hangi ölçütlerle yapılacak?
* Öğretmelerin her dört yılda bir yeterliklerinin ölçüleceği sınavın ölçeceği yeterlilikler neler olacak? Bu sınavda başarısız olan öğretmen ne olacak?
* Performans değerlendirme ölçütleri neler olacak soyut kavramlar mı ölçülecek yoksa objektif kriterler belirlenecek mi?
* Performans ve sınav başarısına odaklanan öğretmen asıl işi olan öğretenlikten uzaklaşma tehlikesi var mı?
* Performans değerlendirme ile çalışanların birbirini değerlendirdiği bir kurumda iş barışı sağlanabilecek mi?
* İş güvencesi tarihe mi karışıyor?
* Bölgesel olarak okullar belirlenirken nelere dikkat edilecek?
* Sözleşmeli öğretmenlik istihdamın ana unsuru mu olacak?
* Öğretmen istihdamında çoklu değerlendirme kaynakları ve mülakatta adalet duygusu nasıl tesis edilebilecek?
* Öğretmen yetiştiren fakültelerde öğrencinin öğretmenlik mesleğine uyum sağlayamayacağı kanısının oluşma ölçütleri neler olacak? Bu öğrencilerin farklı bölümlere geçişleri nasıl sağlanacak? Bu bölüm ve fakülteler hangileri olacak?
* Bir meslek grubunun kendi arasındaki yaşayacağı rekabet duygusunun çalışanın huzur mutluluk ve verimliliğine etkileri neler olabilir?
* Kariyer planlama basamakları neler olacak? Basamaklar arsındaki geçişler nasıl sağlanacak?
Bu sorular elbette zaman içinde stratejik hedeflere ulaşmada uygulama basamakları oluştukça netleşecektir. Ancak şu an bu soruların zihinlerde oluşması gayet normal gibi görünüyor.
Sonuç
Daha önce de yazdığım gibi Bakanlığın seminer dönemlerinde eğitim felsefesi yelpazesinin her kesiminden seçtiği kitaplarla öğretmelerin mesleki ve kültürel gelişimin sağlamaya çalışması ne kadar doğru ise sistemsel olarak mesleğin genel gelişimin sağlanması için çeşitli tedbirleri alınması da o derece doğrudur. Öğretmelerin yetişmesi ve akademik ve kültürel olarak gelişmesi, genel olarak toplumun gelişmesi anlamına gelir. O nedenle Bakanlığın bu tür gelişimsel önlemleri alması gereklidir ve beklenir. Ancak yukarıda belirtilen soruların cevaplarının objektif, bilimsel, adaletli ve öğretmeni de gözeten bir yerden verilmesi gerekmektedir.