Danıştay İkinci Dairesinin 2010/2779 Esas Sayılı, 2010/2883 Esas Sayılı ve 2010/2863 Esas Sayılı Kararlarında;
Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmenlerinin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği’nin “Özür durumuna bağlı yer değiştirmeler” başlıklı 35. maddesi 4. fıkrasındaki;“Bu Yönetmeliğin 14 ve 15 inci maddeleri kapsamında öğretmenliğe atananların, özür durumundan yer değiştirme isteğinde bulunabilmesi için son olarak atandıkları görev yerlerinde en az bir yıl süreyle görev yapmış olmaları gerekir” hükümleri; öğretmenlerin özür durumundan yer değiştirme isteminde bulunabilmeleri için öğretmenlikte adaylıklarının kaldırılmış olması koşulu ile sağlık durum özründen dolayı yapılacak yer değiştirmelerin zamana bağlı olmaksızın yapılacağı yolundaki düzenleme göz önüne alındığında, Yönetmeliğin 14. maddesi kapsamında açıktan ve kurumlar arası yeniden atama kapsamında (adaylıkları kaldırılmış olması nedeniyle) öğretmen olarak atananların sağlık durumu özründen dolayı yer değiştirme isteğinde bulunabilmeleri için son olarak atandıkları görev yerlerinde en az bir yıl süreyle görev yapmaları koşuluna tabi tutulmalarında hukuka ve mevzuata uyarlık görülmediğinden yürütmesi durdurulmuştur.
“Genel ve özel hayatı etkileyen nedenlere bağlı yer değiştirmeler” başlıklı 39. maddesi 9. fıkrasındaki; “Görevli olduğu yerleşim yeri dışında bir ortaöğretim kurumunu merkezi sınavla kazanan çocuğu bulunan öğretmenler, çocuğunun öğrenim göreceği yerde çocuğunun yatılı öğrenim görme imkânı yoksa buralarda alanlarında ihtiyaç bulunması ve gerekli diğer şartları taşımaları kaydıyla kesin kaydını yaptırdığı yıl ile sınırlı olmak üzere yer değiştirme isteğinde bulunabilirler. Bunlardan zorunlu çalışma yükümlüsü olanlar istemeleri hâlinde öncelikle yer değiştirmek istedikleri ildeki zorunlu çalışma yükümlülüğü öngörülen eğitim kurumlarına atanırlar” hükümlerindeki, “kesin kaydını yaptırdığı yıl ile sınırlı olmak üzere” ibaresi; davalı idarece, dava konusu düzenlemenin Başbakanlığın 3.7.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2009/12 sayılı Genelgesine paralel bir düzenleme olduğu ileri sürülmüşse de; anılan Genelgede görevli olduğu yerleşim yeri dışından bir ortaöğretim kurumun merkezi sınavla kazanan çocuğu bulunan öğretmenlerin, çocuğunun kesin kaydını yaptırdığı yılla sınırlı olmak üzere yer değiştirme istediğinde bulunabileceğine ilişkin bir sınırlama olmadığı gibi, bu sınırlamanın da hukuken geçerli bir neden dayanmadığı anlaşıldığından, Yönetmeliğin 39/9 maddesinde geçen “kesin kaydını yaptırdığı yıl ile sınırlı olmak üzere” ibaresinde hukuka uyarlık görülmemiştir.” ifadesine yer vermek suretiyle yürütmesi durdurulmuştur.
“Genel ve özel hayatı etkileyen nedenlere bağlı yer değiştirmeler” başlıklı 39. maddesi, 2. fıkrasındaki; “Öğretmenler, görev yaptıkları yerde özel hayatında açıkça tehlike oluşturan olay nedeniyle Cumhuriyet Savcılığına yaptığı başvuru sonucunda soruşturma açılması halinde o ilin en üst mülki amirinin uygun görüşle teklifi doğrultusunda özel hayatını etkileyen nedenlere bağlı olarak yer değiştirme isteğinde bulunabilirler.” hükümlerindeki, “Cumhuriyet Savcılığına yaptığı başvuru sonucunda soruşturma açılması halinde” ibaresinin, öğretmenlerin görev yaptıkları yerde özel hayatında açıkça tehlike oluşturan olay nedeniyle özel hayatını etkileyen nedenlere bağlı yer değiştirme isteğinde bulunması için Cumhuriyet savcılığına yaptığı başvuru sonucunda soruşturma açılması zorunluluğu bu madde kapsamında yapılacak yer değiştirmeleri ciddi biçimde zorlaştıracağı ve her olayın adli makamlara yansıtılması zorunluluğu getirdiği gerekçesiyle yürütmesi durdurulmuştur.
“Alan değişikliğine bağlı yer değiştirmeler” başlıklı 44.maddesi, 4.fıkrasındaki; “Talim ve Terbiye Kurulu kararlarıyla dersi ya da alanı kaldırılan öğretmenler, mezuniyetleri itibarıyla atanabilecekleri alana ya da aylık karşılığı okutacakları dersler bölümünde belirtilen derslerin öğretmenliğine isteklerine bakılmaksızın alan değişikliği yoluyla atanırlar.” hükümlerindeki “isteklerine bakılmaksızın” ibaresinin, Talim ve Terbiye Kurulu kararlarıyla dersi ya da alanı kaldırılan, ancak, mezun olunan yüksek öğretim programı itibariyle birden fazla alan öğretmenliğine atanma hakkı bulunmayanların istekleri aranmaksızın atanabileceği açık olmakla birlikte dava konusu yönetmeliğin 41. ve 44. maddelerinde belirtilen kurallar çerçevesinde Talim ve Terbiye Kurulu kararıyla dersi ya da alanı kaldırılan ancak mezun olduğu yüksek öğretim programı itibariyle birden fazla alana atanabilme hakkı bulunan öğretmenlerin öncelikle atanabileceği bu alanlardaki gereksinimler göz ününde bulundurulmak ve tercihleri de dikkate alınmak suretiyle bir düzenleme yapılması gerektiğinden yürütmesi durdurulmuştur.
Eğitim Bir Sen tarafından 2010 Öğretmenlerin Yer Değiştirme Kılavuzu hakkında Danıştay İkinci Daire’sinde açılan davada, Danıştay İkinci Dairesi 2010/2892 Esas sayılı kararı ile aşağıdaki maddelerin hükümlerini durdurmuştur.
1-2010 Öğretmenlerin Yer Değiştirme Kılavuzu’nun, “3. Genel Açıklamalar” başlığı altında, “3.1. Yer değiştirme suretiyle atamalarda öğretmenlerin tercihlerine yansıtılacak eğitim kurumları; mevcut öğretmenlerle ya da yükseköğrenimlilerce ihtiyacın karşılanabilirliği dikkate alınarak öğretmen ihtiyacı bulunan eğitim kurumları arasından il millî eğitim müdürlüklerince belirlenmektedir” hükümlerinde yer alan “yükseköğrenimlilerce” ibaresi, Kılavuzun dayanağı olan ve 6.5.2010 tarih ve 27573 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmenlerin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği’nin 45/2 maddesinde yer alan bu ifade, 30.7.2010 tarih ve 27657 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelikle değiştirilerek “yükseköğrenimlilerce” sözcüğünün maddeden çıkarılması nedeniyle üst normlara aykırı hale gelen ve uygulama olanağı kalmadığı anlaşıldığından yürütmesi durdurulmuştur.
2–2010 Öğretmenlerin Yer Değiştirme Kılavuzu’nun, “A. İsteğe Bağlı Yer Değiştirmeler” bölümünün “Başvuruda Dikkat Edilecek Hususlar” başlıklı 2. maddesi, “Aylıksız izinli olarak, asker öğretmenlik dâhil askerlikte geçirilen süreler ile eğitim öğretim kurumları dışındaki kurumlarda geçirilen geçici süreler il içinde yer değiştirmeye esas olan iki, iller arasında üç yıllık sürenin hesabında dikkate alınmayacaktır” hükümlerindeki, “dahil” ibaresi, 2010 yılı Öğretmenlerin Yer Değiştirme Kılavuzu’nun dayanağı olan ve 6.5.2010 tarih ve 27573 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmenlerin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği’nde, asker öğretmenlikte geçen sürenin, il içi ya da iller arası yer değiştirmeye esas olan sürelerin hesabında dikkate alınmayacağı yolunda bir kurala yer verilmemiştir. Bununla birlikte, Yönetmeliğin 31. maddesinin 2. fıkrasında, Bakanlık kadrolarında öğretmen olarak görevli iken askerlik hizmetini yapmak üzere aylıksız izne ayrılanlardan askerlik hizmetini temel askerlik eğitiminden sonra zorunlu çalışma yükümlülüğü öngörülen hizmet alanlarındaki eğitim kurumlarında öğretmen olarak yerine getirenlerin askerli sürelerinin zorunlu çalışma süresinden sayılacağı, 48. maddesinin 10. fıkrasında askerlikte geçirilen sürelerin hizmet puanı hesabında dikkate alınacağı, Yönetmeliğin 14. maddesinin 4. fıkrasında da askerliğini Bakanlığa bağlı eğitim kurumlarında öğretmen olarak yerine getirenlerin, açıktan ve kurumlar arası yeniden atamaya esas hizmet süresinin hesabında dikkate alınacağı kurala bağlanmıştır.
1076 sayılı Yasa’nın Ek 7. maddesi ile 1111 sayılı Yasa’nın Ek 4. maddesi uyarınca Bakanlık kadrolarında öğretmen olarak görev yapmakta iken silâhaltına alınanlardan askerliğini asker öğretmen olarak yapması kararlaştırılan ve temel askerlik eğitimini takiben Milli Eğitim Bakanlığı emrine verilen asker öğretmenlerin fiilen öğretmenlik yapması ve Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmenlerin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği’nin 14/4, 31/2 ve 48/10 maddeleri de göz önüne alındığında, asker öğretmenlikte geçen sürelerin il içi ya da iller arası yer değiştirmeye esas sürelerin hesabında dikkate alınması gerektiği sonucuna ulaşıldığından, anılan düzenlemede askerliğini öğretmen olarak yapanlar açısında hukuka uyarlık görülmediğinden yürütmesi durdurulmuştur.
Ahmet Kandemir
Memurlar.net Öğretmenler Bölüm Sorumlusu