Bilindiği üzere üniversiteler, YÖK'ün 31.07.2008 tarih ve 26953 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan yönetmeliğine göre, bünyelerindeki Öğretim Görevlisikadrolarına atama yapmaktadır. Bu yönetmelik küçük değişikliklerle halen yürürlüktedir. Üniversitelerin ilan ettiği 1 Öğretim Görevlisi kadrolarına yerleşmek için başvuran adaylar, öncelikle 10 kişilik ön değerlendirme listesine girmek zorundadırlar. Daha sonra ilgili birimin oluşturduğu jüri, bu 10 kişi için giriş sınavı düzenlemekte ve bu sınavdan alınan puanlara ek olarak ALES puanı, mezuniyet ortalaması ve dil puanı da hesaba katılarak 1 kişiyi ilgili kadroya atamaktadır. Bu hesaplamanın detayları bahsedilen yönetmelikte mevcuttur. Buraya kadar sistem matematiksel olarak çalıştığı için bir sorun yoktur. Ancak özel şartlar dikkate alındığında çok ciddi problemler göze çarpmaktadır. İlgili yönetmeliğin Öğretim Görevlisi kadrosuna ilişkin özel şartları şöyledir:
a) Lisans düzeyinde eğitim yapılan birimlere (rektörlüğe bağlı bölümler dahil) başvuracak öğretim görevlisi adaylarında en az yüksek lisans mezunu veya lisans mezunu olmak şartıyla en az alanında beş yıl tecrübeli olmak,
b) Güzel Sanatlar Fakülteleri, Eğitim Fakültelerinin Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümleri, Konservatuarlar ile ön lisans düzeyinde eğitim yapılan birimlere başvuracak öğretim görevlisi adaylarında en az lisans mezunu olmak ve belgelendirmek kaydıyla alanları ile ilgili iki yıl tecrübeli olmak.
Alanında Yüksek Lisans yapmış bir aday için deneyim söz konusu değildir. Ancak Yüksek Lisansı olmayan bir aday, alanında en az iki yıl ya da beş yıl tecrübe sahibi olmalıdır. Yönetmeliğe göre tecrübenin belgelendirilmesi gerekmektedir. Peki, adaylar hangi belgelerle bu tecrübelerini ispatlamaktadır? Bu noktada Emekli Sandığı ve SSK hizmet dökümleri devreye girmektedir. İşte asıl problem burada başlamaktadır. Jüri üyeleri herhangi bir adayın dökümünü incelerken sadece çalıştığı gün sayısına bakmaktadır. Yapılan işin niteliğine dikkat etmemektedir. Yani adayın kendi alanında mı yoksa başka bir alanda mı tecrübe sahibi olduğu gözden kaçmaktadır. Hadiseyi somutlaştırmak için bir-iki örnek verelim: Bir Öğretim Görevlisi kadrosu için Makina Mühendisliği lisans mezunu olmak ve alanında iki yıl tecrübe sahibi olmak şartları verilir. X adayı Makine Mühendisliği lisans mezunudur fakat aday kendi alanında iş bulamamış ve bir temizlik şirketinde müstahdem olarak iki yıl sigortalı çalışmıştır. Diğer şartları da taşıyan aday, bu kadroya başvurmuş ve SSK dökümünü belgelerine eklemiştir. Adayın evraklarını inceleyen jürinin, bu kişinin temizlik hizmetlerinde çalıştığını tespit etmesi mümkün değildir. Çünkü hizmet dökümünde yapılan işin niteliği yer almaz. Dolayısıyla jüri, kendi alanında tecrübesi olmayan bu adayın başvurusunu kabul etmiş olur ve başarılı olması durumunda adayı ilgili kadroya atar. Bu da ciddi haksızlıklara ve hukuksuzluklara sebep olur.
Emekli Sandığı kayıtlarıyla ilgili olarak da örnek verilebilir. İlan edilen kadronun şartlarında Matematik Öğretmenliği lisans mezunu olmak ve alanında iki yıl deneyimi olmak yer alır. X adayı Milli Eğitim Bakanlığında Santral Memuru olarak çalışır. Aday kadroya başvururken jüri üyelerine, ilgili Bakanlıkta iki yıl çalıştığına dair resmi bir belge verir. Ancak bu belgede yaptığı işin niteliğine yer verilmez. Bu aday da başarılı olması durumunda ilgili kadroya atanır. Burada da haksızlık ve hukuksuzluk söz konusudur.
Yukarıdaki duruma gerçek hayattan örnek vermek hiç de zor değildir. Bu metni okuyan ve jürilerde bulunan kişiler, hatalarını anlamada ve hatırlamada zorlanmayacaklardır. Problemin çözümü ise yapılan işin niteliğini tespit etmektir. Jüri üyeleri, adayın yaptığı işin niteliğini tespit etmek için ilgili kurumlardan bilgi almak zorundadır. Aksi takdirde kişilerin fark edemediği ya da suistimal ettiği bu husus, yüzlerce adayı mağdur etmeye devam edecektir.
Mustafa YİĞİTOĞLU