OECD Yetişkin Becerileri Araştırması
Şimdiye kadar hep örgün eğitim öğrencilerinin yeteneklerinin değerlendirildiği PISA sınavlarının sonuçları üzerinde duruldu. PISA'nın gölgesinde kalan başka bir değerlendirme sonucu vardı ki, bir o kadar da önemliydi. Hatta belki de PISA başarısızlığının temel nedenini ortaya koymaktaydı. Öyle ya; çocukları yönlendiren, örnek olan, bilerek ya da bilmeyerek destek veya engel olan o yetişkinler değiller midir? Armut dibine düşmez mi? PIAAC, Yetişkin Becerileri Araştırması Türkiye sonuçları basında ve kamuoyunda yeterince tartışılmadı. Konunun önemine binaen, bu yazıda PIAAC hakkında bilgi vermek, bunun için de TEDMEM in konuyla ilgili yayınından alıntılar yaparak konuyu gündeme getirmek istiyorum.
OECD'nin Yetişkin Becerileri Araştırması olan PIAAC, 16-65 yaş aralığındaki yetişkinlerin “temel bilgi işleme becerilerinin” genel durumunu ortaya koymayı hedefleyen bir araştırmadır. Bu amaçla değerlendirilen beceri alanları ise "sözel beceriler", "sayısal beceriler" ve "teknoloji yoğun ortamlarda problem çözme becerileridir".
Sözel beceriler; bilgi ve potansiyelini geliştirmesi, yaşam amaçlarına ulaşması ve topluma katılım sağlaması için gereken; yazılı metinleri anlama, değerlendirme ve kullanma becerileridir.
Sayısal beceriler; Bireyin hayatında karşılaşabileceği matematikle ilgili durumları yönetebilmesi ve üstesinden gelebilmesi için matematiksel bilgi ve fikirlere ulaşma, onları kullanma ve yorumlama becerileridir.
Teknoloji yoğun ortamlarda problem çözme becerisi; Bilgiye ulaşmak ve ulaşılan bilgiyi değerlendirmek, diğer bireylerle iletişim kurmak ve uygulamalı süreçlerde bulunmak amacıyla dijital teknoloji, iletişim araçları ve ağlarını kullanma becerileridir.
Yukarıdaki başlıklar altında yapılan araştırmada ulaşılan bulgular nelerdir?
Bir bakalım...
1. Yetişkin Becerileri Taramasına katılan diğer ülkelerle karşılaştırıldığında Türkiye sözel beceriler, sayısal beceriler ve teknoloji yoğun ortamlarda problem çözme becerileri alanlarının her üçünde de OECD ortalamasının altında bir yeterlik göstermektedir.
2. Yaş grupları itibariyle yeterlikler değerlendirildiğinde, OECD ortalaması ile Türkiye arasındaki farkın en düşük olduğu yaş grubu 16-24 yaş grubudur.
3. Yetişkin Becerileri Taramasına katılan diğer ülkelerle karşılaştırıldığında Türkiye’de eğitim düzeyi ile yeterlik düzeyi arasındaki ilişki, araştırmaya katılan diğer ülkelerdeki eğitim düzeyi ile yeterlik düzeyi arasındaki ilişkiden daha düşük düzeydedir.
4. Türkiye’de genel olarak cinsiyete göre yeterlik düzeyinde kadın nüfusun aleyhine OECD ortalamasının oldukça üzerinde bir farklılık olmakla birlikte, bu farkın teknoloji yoğun ortamlarda problem çözme becerileri alanında yaşla birlikte daha da arttığı görülmektedir.
5. OECD ülkelerinde yeterlik düzeyi ile istihdam edilebilirlik veya iş piyasasındaki statü arasında pozitif bir ilişki görülmesine karşın, Türkiye’de daha yüksek beceri ve eğitim düzeyi istihdam edilebilirlik ile ilişkili gözükmemektedir. Ancak Türkiye’de eğitim düzeyinin artması ile işgücü ücreti ilişkisi OECD ülkelerine göre daha yüksektir. Eğitim düzeyinde 3-4 yıllık bir artış işgücü ücretlerinde yaklaşık %20’lik bir artışa karşılık gelmektedir.
6. İşgücünün bir saatte ürettiği gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) ile yeterlik düzeyi arasında oldukça güçlü bir pozitif ilişki olduğu görülmektedir. İşgücünün bir saatte ürettiği gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) ile yeterlik düzeyi arasında oldukça güçlü bir pozitif ilişki olduğu görülmektedir.
7. Araştırmaya katılan ülkelerde genel olarak sözel becerilerde yeterlik düzeyi ile güven, politik etkinlik, gönüllülük çalışmalarına katılım ve kişinin kendi algısına göre sağlık durumu gibi ekonomik olmayan sonuçlar arasında güçlü bir pozitif ilişki görülmektedir. Oysa Türkiye’de sözel becerilerde yeterlik düzeyi arttıkça diğer insanlara güven, politik etkinlik düzeyi, gönüllülük çalışmalarına katılımda OECD ülkeleri ile aynı ölçüde bir artış görülmemektedir.
Sonuç
PISA ve PIAAC bulguları üzerinde yapılan analizler ve değerlendirmeler temel becerilerde yeterlik düzeyinin ülkelerin ekonomik ve toplumsal kalkınmasının ve uzun dönemde refah düzeyinin güçlü bir belirleyicisi olduğunu göstermektedir
Türkiye’nin yetişkin nüfusunun mevcut yeterlik düzeyinde önemli ölçüde iyileştirmeler sağlanmadan verimlilik düzeyinin artırılmasına yönelik olarak alınabilecek ekonomik ve yönetsel önlemlerin etkileri sınırlı kalacaktır.
PIAAC bulguları dikkate alındığında Türkiye’de eğitimcilerin, eğitim bürokrasisinin ve siyasetin birinci önceliğinin temel becerileri geliştirmek olması gereği tartışma götürmez bir olgu olarak görülmektedir.
Türkiye’de yetişkin nüfusun sözel beceriler, sayısal beceriler ve teknoloji yoğun ortamlarda problem çözme becerileri alanlarının her üçünde de OECD ortalamasının altında bir yeterlik göstermesinin de ötesinde kadın nüfus açısından durum daha olumsuz gözükmektedir
Bulgulara göre, nüfusun kayda değer bir kısmının en temel düzeyde okuma yazma, okuduğunu anlama ile sayıları anlama ve sayısal işlem yapma becerilerinden yoksun olmakla birlikte; temel becerilere üst düzeyde sahip olan nüfus OECD ülkeleri ile kıyaslandığında alarm verici bir şekilde düşük orandadır.
Vasat bir eğitim ve vasat nitelikte yeterliliklere sahip bir insan gücü ile refah düzeyi ancak bir noktaya kadar artırılabilir
Öneriler
OECD’nin Yetişkin Yeterliklerinin Uluslararası Değerlendirilmesi Programı (Programme for the International Assessment of Adult Competencies; PIAAC) kapsamında yer alan ve iki tur şeklinde gerçekleştirilen yetişkin becerileri anketinin sonuçları 33 ülkede 216.250 yetişkinden elde edilen verileri kapsamaktadır. Türkiye’den de 5277 katılımcının yer aldığı araştırma sonuçları özellikle ülkemiz için üzerinde dikkatle durulması gereken politika alanlarına işaret etmektedir.
1. Örgün eğitim çağındaki nüfusun tamamının temel beceri alanlarında yeterlik düzeyini yükseltmek için örgün eğitim düzeyinde neler yapılabilir? Hangi yöntemlerle, stratejilerle ve kaynaklarla çalışmalıyız?
2. İş gücünün verimliliğinin artırılmasını; yönetim, organizasyon, girişimcilik ve yenilikçilik kapasitesinin geliştirilmesini sağlayacak üst düzey yeterliklere sahip nüfusun toplam nüfus içindeki oranının artırılması için örgün eğitim düzeyinde neler yapabiliriz? Hangi yöntemlerle, stratejilerle ve kaynaklarla çalışmalıyız? Önceliklerimiz neler olmalıdır?
3. Türkiye’nin nüfus yapısında piramidin alt katmanlarındaki yoğunluk dikkate alındığında, 5-15 yıllık bir perspektif içinde göreceli olarak genç bir yetişkin nüfusun temel beceri alanlarında yeterlilikleri nasıl geliştirilebilir?
Kaynak; TEDMEM. (2016). OECD Yetişkin Becerileri Araştırması: Türkiye ile İlgili Sonuçlar. Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları.