MEB ilk kez öğretmenler için performans ölçmeye yönelik bir çalışma başlattı. Bu çalışmaya göre okul müdürleri tüm öğretmenleri değerlendirmeye tabi tutacaklar.
Değerlendirmelerin başlaması ile beraber bir çok sorun baş gösterdi.
Bu uygulama öğretmenlere; geçmişte memurlara uygulanan ve 2011 yılında kaldırılan sicil notunu hatırlattı.
Fark olarak sadece bu sistemde verilen puanı anında görebilmeleri olduğu söyleniyor.
Geçmişteki sicil puanları 3 sicil amiri tarafından doldurulurdu. İki sicil amir arasındaki puan farkı da 10 puandan fazla olamıyordu. Yani çoklu denetim mekanizması söz konusu idi.
Yeni uygulamada amaç yönetmelikte;
"MADDE 54 - (1) Bu Yönetmelik kapsamında, Bakanlığa bağlı her derece ve türden eğitim kurumunda görev yapan ve adaylık sürecini tamamlamış olan öğretmenlerin başarı, verimlilik ve gayretlerini ölçmek üzere her ders yılı sonunda, görev yaptığı eğitim kurumunun müdürü tarafından değerlendirmesi yapılır."
Şeklinde belirlenmişse de form içeriği incelendiğinde çok da amaca hizmet etmediği görülmektedir. Çünkü form içeriği başarı, verimlilik ve gayreti ölçmekten uzak, gerçeği değil mükemmelliği ya da kötülüğü ölçer nitelikte gibi durmaktadır.
Değerlendirme kriterleri 4 basamaklı;
Hiçbir zaman 0 puan
Nadiren 0,5 puan
Bazen 1 puan
Sıklıkla 1,5 puan
Her zaman 2 puan
Şeklinde puanlanıyor. Bu bile değerlendirmeyi sakata sokmaktadır.
Bu değerlendirme kriterleri esasen Aday öğretmenlere yönelik hazırlanmışken tüm öğretmenlere uygulanmaktadır.
Aday öğretmenlere uygulanırken Danışman öğretmen, Okul Müdürü ve Maarif müfettişi değerlendirme yapmaktadır. Öğretmenlere ise sadece okul müdürü.
Aday öğretmene değerlendirme yapılabilmesi için en az 2 ay çalışmış olma şartı varken öğretmenler için böyle bir kısıtlama yoktur.
Daha da önemlisi aday öğretmenler yönetmeliğin;
"Performans değerlendirme sonuçlarına itiraz
MADDE 17 - (1) Birinci, ikinci ve üçüncü performans değerlendirme sonucuna, sonucun aday öğretmene tebliğinden itibaren beş iş günü içerisinde il milli eğitim müdürlüğüne itiraz edilebilir.
Maddesine göre itiraz edebilirken öğretmenler için böyle bir düzenleme yok.
Aday öğretmenler için bu değerlendirmelerin anlamı adaylık süreci için gerekli olup ortalamada 50 puan almaları yeterli iken öğretmenler için bu değerlendirmelerin yönetmelikte yer alan
"(4) Bu değerlendirmeler öğretmenlere başarı belgesi verilmesinde dikkate alınır." Hükmü gereği bir anlam ifade etmekte iken bunun için bir puan belirlenmemiştir. (Başarı belgesi için bile puan kriteri nedir belli değildir.)
En önemli sorun da değerlendiricilerle ilgili yaşanmaktadır.
Değerlendiricilerin yani okul müdürlerinin belirlenme sürecindeki sakatlık ve tartışmalar buraya da yansımaktadır.
Bu yansımada da öğretmenler haksız değillerdir.
Bazı örneklere bakalım:
1- Bazı okul müdürleri form çoğaltıp öğretmene kendi kendinizi değerlendirin şeklinde bir uygulama yapmaktadırlar.
2- İstanbul Güngören'de G....... ilkokulunda okul müdürü değerlendirmesini yapmış ve Cuma günü öğretmenler sistemi açıp öğrenmişken ilerleyen saatlerde okul müdürünün bazı öğretmenlerin puanlarını 10-15 puan aşağı çektiği görülmüştür. Bunun üzerine öğretmenler ile okul müdürü arasında sert tartışmalar yaşanmış okul müdürünün "ben kimler tepki gösterecek diye deneme yapıyordum" şeklinde gayri ciddi cevabı ile karşılaşmışlardır.
3- Aynı okulda eğitime 47 yıl hizmet etmiş ve bu yıl Ağustos ayında yaş haddinden emekli olacak müdür yardımcısının da puanı 72 ye düşürülmüş ve "Türkçeyi kurallarına uygun akıcı ve anlaşılır biçimde konuşur." Şeklindeki bazı maddelere düşük puan verilmesi bir hayli tartışma konusu olmuştur.
İşte bu nedenlerle bu sistemin oturması pek de mümkün değildir. Uygulama her ne kadar sadece başarı belgesi için kullanılacaktır deniliyorsa da öğretmenler gelecekte başka amaçlar için de kullanılmasından haklı olarak endişelidirler.
Kaldı ki mevzuatta açıkça yer almaktadır ki amaç; "...Bakanlığa bağlı her derece ve türden eğitim kurumunda görev yapan ve adaylık sürecini tamamlamış olan öğretmenlerin başarı, verimlilik ve gayretlerini ölçmek" tir.
İtiraz mümkün mü?
Yönetmelikte itiraz hakkı düzenlenmiş olmasa da idarenin tüm uygulamalarına karşı itiraz ve yargı yolu açıktır. Öğretmenler dilekçe ile itiraz edebilirler ve olası olumsuz cevapta ya da 60 gün içerisinde hiç cevap verilmemesi halinde;
- Dilekçeye olumsuz cevap verilmişse cevabın tebliğ tarihi itibari ile 60 gün,
- 60 gün içerisinde hiç cevap verilmemişse 60 günden sonraki 60 gün içerisinde konuyu yargıya(idari mahkemeye) taşıyabilirler.
Daha önce müdürlük için yapılan değerlendirmeden de edindiğimiz tecrübeler göstermektedir ki olumsuz puan verilen kriterleri idarelerin ispatlaması gerekir. Aksi halde değerlendirme mahkemelerce iptal edilmektedir.
İtiraz dilekçesi yazılırken okul müdürlüğüne yazılması tabii ki mümkündür fakat yönetmeliğin ilgili maddesi;
"(3) Bu madde kapsamındaki değerlendirmelerin Bakanlıkça duyurulacak usul ve esaslar çerçevesinde, zamanında, nesnel ve tarafsız şekilde yürütülmesinden ilgili il milli eğitim müdürü sorumludur."
Şeklinde olduğundan bu yöndeki itirazların aslında İl Milli Eğitim Müdürü tarafından değerlendirilmesi gerekir. Mevzuat gereği okul idareleri çözümlemeye yetkili olmadıkları konularda verilen dilekçeleri 3 gün içerisinde çözümlemeye yetkili makama göndermek zorundadırlar.
Ümit ederiz ki bugünlerde okulları en çok meşgul eden performans değerlendirmesine ilişkin sakat durumlar görülür ve eğitim öğretim yılını başarı ile tamamlayan öğretmenlerin tatilde kafaları okulda ve yapılan yanlışlıklarda kalmaz.
Maksut BALMUK
www.memurlar.net