Bir işyerinde hizmet akdine dayalı olarak SSK'lı çalışanlar için emekli maaşından kesinti yapılmıyor, işyerinden aldıkları ücret üzerinden Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ödeniyor. Bu primler hizmet birleştirmesinde dikkate alınmıyor. Destek primi emeklilik sonrası kamuda çalışmaya devam eden memurun aylığından kesiliyor. 15 yıl 3600 prim gününü doldurup yaşını bekleyenler kıdem tazminatını talep edebilir. Emeklilikten sonra çalışanların destek primi, azalan emekli aylığına çözüm konusunda merak edilen soruların yanıtları şöyle:
1- Emekli aylığı bağlandıktan sonra çalışmaya devam edersem gelirim düşer mi?
Emekli olduktan sonra emekli aylığı alarak kendi adına, özel sektör ve kamuda çalışılabilir. Emeklilikle ilgili koşulları yerine getirip aylık bağlananların tekrar hizmet akdine tabi çalışmaları durumundan işverenden, kamuda çalışmaya devam halinde doğrudan aylığından kesilen prime SGDP deniyor.
2- Emeklilik sonrası çalışmaya devam ettiğimde emekli aylığım düşer mi?
Destek primi emekli olduktan sonra aylık bağlananların yaşlılık aylığı kesilmeden yapılan kesintiye deniyor. İşçi statüsünde (SSK) işverene bağlı çalışandan kesinti yapılıyor. Destek primi hem çalışan hem de işverenden yapılır. Emekli yeniden çalışmaya başladığında prim kesintisi için işlemleri çalıştığı işyeri yapıyor. Kurum SGK'ya bildirim yaparak, kesintileri aktarıyor.
3- Destek primi kimlerden kesilmiyor?
Emekli olup kendi adına, hesabına tarımsal faaliyette bulunanlar, kendi hesabına bağımsız çalışanlar ya da memur olup emeklilik sonrası kendi namına çalışanların aylıkları kesilmiyor. Bunlar hakkında destek primi hükümleri uygulanmıyor.
4- Kimler destek primi kapsamında yer alıyor?
Emeklilik sonrası kimlerin hem aylık alıp hem de destek primi ödeyerek çalışabileceği sosyal güvenlik sistemine katılım durumuna göre değişiyor. Sosyal güvenlik reformunun yapıldığı 2008 öncesinde sistemdekilerle daha sonra sisteme girecekler arasında ayırım bulunuyor. Bu tarihten sonra emekli olup çalışmaya başlayan yaşlılık aylığı olanlardan SSK, Bağ-Kur statüsünde yeniden çalışmaya başlayanların aylıkları işe başlanan tarihi takip eden ödeme döneminde kesiliyor. Reform sonrası SSK'lı olanlar yönünden destek primi ödeyerek çalışma imkanı bulunmuyor. Reform sonrası işe girenlerden Bağ-Kur sigortalılarından kesintiye 2016'da son verildi. Emeklilik sonrası ticari faaliyette bulunanların aylıklarında kesinti yapılmıyor. Emekli olduktan sonra memur olanların yaşlılık aylığı ise aylıktan kesiliyor.
5- Destek primi ödemenin emekliliğe bir katkısı var mı?
Destek primi uygulaması emekli olanların tecrübe, deneyiminden yararlanmak, istihdam piyasasında kalmaları amacıyla uygulanıyor. Destek primi ödenmesinin emekliliğe bir etkisi bulunmuyor. Destek primi ödenen süreler sigortalılık süresinden, primler prim ödeme gün sayısından sayılmıyor. Toptan olarak ödenmesi, iade edilmesi, hizmet birleştirmesinde dikkate alınması söz konusu olmuyor.
6- Emekli çalışanlar işi bıraktığında kesintiler iade edilir mi?
Kamuda çalışmaya devam eden memurların emekli aylıkları kesildiğinden çalışma bittiğinde aylıklar yeniden düzenleniyor. İşçi olarak çalışanların aylıklarından bir kesinti yapılmıyor, prim kesintilerinin iadesi söz konusu değil.
7- Emekli yeniden çalışmaya başladığında prim kesintisi için işlemleri kendi mi yapacak?
Hayır, çalıştığı kurum SGK'ya bildirim yapacak ve kesintileri yapıp SGK'ya aktaracak.
8- Kesinti emeklilik sonrası kamuda çalışmaya devam eden bütün memurları kapsıyor mu?
Cumhurbaşkanlığına seçilenler, Bakanlar Kurulu üyeliğine atananlar, yasama organı üyeleri, yaş haddini aşmamış kaydıyla eğitim kurumlarında ücretli çalışanlar, vakıf üniversitelerinde görev alanlar, askeri öğrenci eğitimlerine katılan emekli subay, astsubaylar aylıkları kesilmeden kamu idarelerinde görev alabiliyor.
9- SSK'lı çalışanlardan emeklilik sonrası çalışmaya devam edenlerden ne kadar kesinti yapılıyor?
SSK'lı olarak çalışanlardan emeklilik öncesi çalışmasındaki gibi yüzde 7.5 işçi payı, yüzde 22.5 ve yüzde 2 kısa vadeli sigorta kolu için olmak üzere toplam yüzde 32 kesinti yapılıyor.
10- Emeklilik bekleyen kıdem tazminatını alabilir mi?
15 yıl 3600 gün sayısını doldurup yaşını bekleyenler sosyal güvenlik müdürlüğünden "Kıdem tazminatı alabilir" yazısıyla işverenden kıdemini talep edebilir.
11- SGDP ödenen SSK'lılara iş kazası durumunda yardım yapılır mı?
4A sigortalılarına iş kazası ve meslek hastalığı halinde (geçici iş göremezlik ödeneği, sürekli iş göremezlik geliri) yardım yapılıyor. Hastalık ve analık hallerinde kendilerine geçi iş göremezlik ödemesi yapılır, emzirme ödeneği ise aylık aldıklarından sebeple ödenir. Emekli olup çalışan engelli vatandaşlardan da destek primi kesintisi yapılıyor.
12- Yurtdışına giden işçilerden destek primi kesintisi yapılıyor mu?
Türkiye ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurtdışındaki işyerinde çalıştırılmak üzere görülen emekli aylığı alan Türk işçilerden destek primi kesilmiyor. İşveren tarafından kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası primi ödeniyor.
13- Banka sandıklarından emekli olanlardan kesinti yapılıyor mu?
Banka sandıklarından emekli olanlar hakkında SGK'ya devredilinceye kadar sandık mevzuatı doğrultusunda işlem yapılmakla beraber sandık emeklilerinin kendi hesabına çalışmaları durumunda aylıklarından destek primi kesilerek Kurum'a bildiriliyor.
HAZAL ATEŞ - Sabah