Kamu kurumunda çalışan memurların, mesai sonrasında veya hafta sonarına sarkan çalışmalarının karşılığı olarak ücret verilebilir mi?
Anayasa'nın 128'inci maddesi, memurların aylık ve ödeneklewrinin kanunla düzenleneceğini, mali ve sosyal haklara ilişkin olarak ise toplu sözleşme hükümlerinin saklı olduğunu belirtmiştir.
Diğer taraftan, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 99 uncu maddesinde, memurların haftalık çalışma sürelerinin genel olarak 40 saat olduğu, 100 üncü maddesinde de günlük çalışma saatlerinin merkezde Bakanlar Kurulunca illerde ise valiler tarafından belirleneceği öngörülmüş bulunmaktadır.
Devlet memurlarına hangi hallerde fazla çalışma yaptırılacağı ve fazla çalışma ücretinin nasıl belirleneceği ise 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 178 inci maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir:
" 99 ve 100 üncü maddeler hükümleri uyarınca tespit olunan günlük çalışma saatleri dışında;
a. Salgın hastalık ve tabii afet gibi olağanüstü hallerin olması (bu hallerin devamı süresince),
b. Fabrika, atelye, şantiye, işletme gibi yerlerde İş Kanununa tabi olarak işçi çalıştıran kurumlarca hizmetin gereği olarak işçi ile birlikte çalışma saatleri ve günü dışında çalışmanın zorunlu bulunması,hallerine münhasır olmak üzere, yaptırılacak fazla çalışmalar ücretle karşılanır.Yukarıda sayılan hallerde yaptırılacak fazla çalışmanın süresi ve saat başına ödenecek ücret Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenir."
Bu hükme göre, fazla çalışmalar ancak
1- Salgın hastalık ve tabii afetler gibi olağanüstü hallerin meydana gelmesi,
2- Fabrika, atelye, şantiye, işletme gibi yerlerde İş Kanununa tabi olarak işçi çalıştıran kurumlarca hizmetin gereği olarak işçi ile birlikte çalışma saatleri ve günü dışında çalışmanın zorunlu bulunması,
halinde ücretle karşılanabilmektedir.
Ücretle karşılanamayan fazla çalışmalar için aynı maddenin B bendinde şu hüküm yer almaktadır:
"Kurumlar gerektiği takdirde personelini günlük çalışma saatleri dışında fazla çalışma ücreti verilmeksizin çalıştırabilirler. Bu durumda personele yaptırılacak fazla çalışmanın her sekiz saati için bir gün hesabıyla izin verilir. Ancak, bu suretle verilecek iznin en çok on günlük kısmı yıllık izinle birleştirilerek yılı içinde kullandırılabilir. "
Bu hükme göre de fazla çalıştırılan personele her 8 saat için bir gün hesabıyla izin verilmesi gerekmektedir.
Diğer taraftan, yukarıda belirtilen haller dışında özel kanun, toplu sözleşme hükmü veya Bakanlar Kurulu kararıyla da fazla çalışma ödemesi verilebilmektedir. Bu konudaki detaylı bilgi için tıklayınız.
Özetleyecek olursak,
- salgın veya afet durumu yok ise,
- işçi ile birlikte çalışılması gereken bir fabrika, şantiye işi değilse,
- o kurumdaki çalışmaya dair özel bir toplu sözleşme hükmü veya Bakanlar Kurulu Kararı yok ise,
yapılacak fazla çalışmaya ücret verilmez. Sadece her 8 saat için 1 gün hesabıyla yıllık iznin dışında ayrıca izin verilir.
denilmek suretiyle, Devlet memurlarının fazla çalışma ücreti ödenmeksizin çalıştırılmaları hali ve bu durumda yapılacak iş ve işlemler düzenlenmiştir.
www.memurlar.net