Devlet memuru olarak çalışmakta olan okuyucularımızdan çok sayıda sual gelmektedir.
Özellikle memurların şirket ortağı olmasının devlet memurları mevzuatına aykırı olup olmadığı, disiplin cezası gerektirip gerektirmediği hususlarında sorular yoğunlaşmaktadır. Bu yazımızı, memur okuyucularımızın sorularına ayırdık. Yöneltilen sorular Devlet Personel Başkanlığı ve Yargı Kararları doğrultusunda irdelenmiştir.
MEMURLAR TACİR OLAMAZ
Devlet Memurları Kanununda memurların Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamayacağı, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamayacakları, ticari mümessil veya ticari vekil veya kolektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamayacakları açıkça hükme bağlanmıştır.
Yine belirtilen kanunda memurların görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç olmak üzere mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamayacakları; gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir iş yerinde veya vakıf yükseköğretim kurumlarında çalışamayacakları belirtilmiştir.
EŞ VE ÇOCUKLARIN FAALİYETİNİ BİLDİRME ZORUNLULUĞU
Memurların üyesi oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulmuş yardım sandıklarının yönetim, denetim ve disiplin kurulları üyelikleri ile özel kanunlarda belirtilen görevler bu yasaklama dışında bulunmaktadır.
Eşleri, reşit olmayan veya mahcur olan çocukları, yasaklanan faaliyetlerde bulunan memurlar bu durumu 15 gün içinde bağlı oldukları kuruma bildirmekle yükümlü kılınmıştır.
SERMAYE ŞİRKETLERİNDE DURUM FARKLI
Türk Ticaret Kanununda; ticaret şirketleriyle, amacına varmak için ticari bir işletme işleten vakıflar, dernekler ve kendi kuruluş kanunları gereğince özel hukuk hükümlerine göre yönetilmek veya ticari şekilde işletilmek üzere devlet, il özel idaresi, belediye ve köy ile diğer kamu tüzel kişileri tarafından kurulan kurum ve kuruluşlarının tacir sayılacağı hükme bağlanmıştır.
Aynı Kanunda ticaret şirketlerinin; kolektif, komandit, anonim, limitet ve kooperatif şirketlerden ibaret olduğu, kolektif ile komandit şirketlerin şahıs? anonim, limitet ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin sermaye şirketi sayıldığı belirtilmiştir.
Bu hükümlerden anlaşılacağı üzere anonim ve limitet şirket tüzel kişi tacir sayılmakla birlikte sermaye hissedarları bu sıfatlarından dolayı tacir sayılmamaktadır.
MEMURLAR, AŞ VE LTD ŞİRKET ORTAĞI OLABİLİR
Konuyla ilgili Devlet Personel Başkanlığı 12/02/2014 tarihli ve 506 sayılı mütalaasında yukarıda açıklanan mevzuat hükümleri ile Türk Ticaret Kanununda; “Anonim şirkete ilişkin Türk Ticaret Kanununda anonim şirket, yönetim kurulu tarafından yönetilir ve temsil olunacağı, yönetim kurulu esas sözleşmeye konulacak bir hükümle, düzenleyeceği bir iç yönergeye göre, yönetimi, kısmen veya tamamen bir veya birkaç yönetim kurulu üyesine veya üçüncü kişiye devretmeye yetkili kılınabileceği, bu iç yönerge şirketin yönetimini düzenler? bunun için gerekli olan görevleri, tanımlar, yerlerini gösterir, özellikle kimin kime bağlı ve bilgi sunmakla yükümlü olduğunu belirler..." hükümlerine, limitet şirkete ilişkin olarak da aynı Kanunun 623'üncü maddesinin birinci fıkrasında "Şirketin yönetimi ve temsili şirket sözleşmesi ile düzenlenir. Şirketin sözleşmesi ile yönetimi ve temsili, müdür sıfatını taşıyan bir veya birden fazla ortağa veya tüm ortaklara ya da üçüncü kişilere verilebilir. En azından bir ortağın, şirketi yönetim hakkının ve temsil yetkisinin bulunması gerekir" hükümlerini birlikte değerlendirmesi neticesinde, anonim şirketin esas sözleşmesinde veya limitet şirketin şirket sözleşmesinde şirketi idare ve temsil edecek kişiler arasında sayılmamak ve bu şirketlerin yönetimi ile denetiminde de görev almamak kaydıyla 657 sayılı Kanuna tabi devlet memurunun anonim veya limitet şirket ortağı olmasında yasal açıdan bir sakınca olmadığı değerlendirmesinde bulunmuştur.
Diğer yandan Danıştay 12. Daire Başkanlığı da (2012/1749 E.2015/5577 K.) 27/10/2015 tarihli kararında; Kanuni temsilci sıfatını haiz olmadıkları sürece devlet memurlarının limitet şirket ortağı olabileceklerini hükme bağlamıştır.
Özetlemek gerekirse memurların, anonim şirket ile limitet şirketlerin yönetim ve denetim organlarında görev almamak şartıyla bu şirketlere ortak olmalarında yasal olarak bir sakınca olmadığı gibi disiplin cezasını da gerektirmemektedir.