Kamu kurumlarında görev yapan memurlara yapılmayan bir ödemenin mahalli idarelerde görev yapan memurlara yapıldığını görüyoruz. Bu bağlamda mahalli idarelerde görev yapan personele ikramiye ödemesi yapılması hem Belediye Kanunu'nda, hem Büyükşehir Belediye Kanunu'nda hem de İl Özel İdaresi Kanunu'nda düzenlenmiştir. Her üç kanunda da farklı tutarlarda da olsa benzer düzenlemelere yer verildiğini görüyoruz. Ayrıca, mahalli idare personeline sosyal denge tazminatı ödemesi de yapılmaktadır. Aşağıda bu konuları detaylarıyla 2018 yılı verilerine göre açıklamaya çalışacağız.
Belediye personeline her defasında 2.714 TL ödenmektedir
Belediye Kanunu'nun 49'uncu maddesine göre, belediyelerdeki toplam memur sayısının yüzde onunu geçememek kaydıyla belediyede çalışan memurlara yılda iki defa ikramiye ödenebilmektedir. Bu ödemelerden gelir vergisi ve damga vergisi kesintisi yapılmaktadır.
Bu konuyla ilgili olarak 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun norm kadro ve personel istihdamı başlıklı 49'uncu maddesinde; ''....Sözleşmeli ve işçi statüsünde çalışanlar hariç belediye memurlarına, başarı durumlarına göre toplam memur sayısının yüzde onunu ve devlet memurlarına uygulanan aylık katsayının (25.000) gösterge rakamı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarı geçmemek üzere, hastalık ve yıllık izinleri dahil olmak üzere, çalıştıkları sürelerle orantılı olarak encümen kararıyla yılda en fazla iki kez ikramiye ödenebilir'' hükmüne yer verilmiştir.
Bu hüküm çerçevesinde belediye memurlarından başarılı olanlara encümen kararıyla yılda en fazla iki defayı geçmemek üzere her defasında 25.000 x 0,108550 = 2.714 TL tutarında ikramiye ödenmektedir. Maaş katsayısındaki artışlara göre ikramiye tutarı da artmaktadır.
Büyükşehir belediyesi personeline her defasında 3.908 TL ödenmektedir
5216 sayılı Kanun'un 22'nci maddesine göre, büyükşehir belediyelerinde çalışan başarılı memurlara her defasında 3.908 TL tutarında olmak üzere en fazla iki defa ikramiye ödenmektedir.
5216 sayılı Kanun'un personel istihdamı başlıklı 22'nci maddesinde; ''.....Sözleşmeli ve işçi statüsünde çalışanlar hariç belediye memurlarına, başarı durumlarına göre toplam memur sayısının % 10''unu ve devlet memurlarına uygulanan aylık katsayının (36.000) gösterge rakamı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarı geçmemek üzere hastalık ve yıllık izinleri dahil olmak üzere, çalıştıkları sürelerle orantılı olarak encümen kararıyla yılda en fazla iki kez ikramiye ödenebilir'' hükmüne yer verilmiştir.
Bu hüküm çerçevesinde büyükşehir belediyelerinde çalışan memurlardan başarılı olanlara encümen kararıyla yılda en fazla iki defayı geçmemek üzere her defasında 36.000 x 0,108550 =3.908 TL tutarında ikramiye ödenebilmektedir.
İl özel idaresi personeline her defasında 2.714 TL veya 3.908 TL ödenmektedir
5302 sayılı Kanunun 36'ncı maddesinde il özel idarelerinde çalışan başarılı memurlara her defasında 2.714 TL veya 3.908 TL tutarında olmak üzere yılda en fazla iki defa ikramiye ödenmektedir. Ödenecek ikramiyenin tutarının büyüklüğü büyükşehir belediyelerinin olduğu yerlere göre değişmektedir. Yani büyükşehir belediyelerinin olduğu yerdeki il özel idaresinde çalışan memurlara 3.908 TL ödenirken diğer yerlerdeki il özel idare memurlarına 2.714 TL ödeme yapılmaktadır.
5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu'nun 36'ncı maddesinde; ''...Sözleşmeli ve işçi statüsünde çalışanlar hariç olmak üzere il özel idaresi memurlarına, başarı durumlarına göre toplam memur sayısının %10''unu ve devlet memurlarına uygulanan aylık katsayısının 25000 gösterge rakamı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarı geçmemek üzere, çalıştıkları sürelerle (hastalık ve yıllık izinleri dahil) orantılı olarak, encümen kararı ile yılda en fazla iki kez ikramiye ödenebilir. Büyükşehir belediyelerinin olduğu yerlerde bu rakam 36000 olarak uygulanır'' hükmüne yer verilmiştir.
Bu hüküm çerçevesinde büyükşehir belediyelerinin olduğu yerlerdeki il özel idarelerinde çalışan memurlardan başarılı olanlara yılda en fazla iki defayı geçmemek üzere encümen kararıyla her defasında 36.000 x 0,108550 = 3.908 TL tutarında, diğer yerlerdeki memurlara ise 25.000 x 0,108550 = 2.714 TL tutarında ikramiye ödenmektedir.
İkramiye ödemesinde kriter var mıdır?
Her üç kanunda da çalışan memur sayısının ancak % 10'u kadarına ikramiye ödenebilmektedir. Bunun için ikramiye ödemesinin objektif kriterler dışında yapılması personelde büyük bir hayal kırıklığı oluşturacaktır. Bazı belediyelerin ikramiye ödemesinde objektif kriterler belirleyerek başarılı personeli tespit ettikleri görülmektedir. Birçok belediyede ise kanunen zorunlu olmadığı için böyle bir düzenleme bulunmamaktadır.
Genel bir düzenlemeyle bu konuda köklü bir çözüm getirilmesinin daha doğru olacağını düşünüyoruz. Yani her belediyenin ikramiye ödemesini objektif kriterler doğrultusunda ödemesi sağlanmalıdır. Bunun için de öncelikle yukarıda belirtmiş olduğumuz her üç Kanunda da bu konuyu objektif kriterlere bağlama yönünde bir düzenleme getirilmelidir. Aksi takdirde güzel bir uygulamanın kötüye kullanılmasının önüne geçilemez.
Diğer yandan 5302 sayılı Kanun zorunlu tutmamakla birlikte il özel idarelerinin genelinde İl Özel İdaresi Personelinin Performans ve Durum Değerlendirmesi Yönetmeliği çıkardığı ve bu yönetmelikler çerçevesinde de ikramiye ödemesi yaptığı görülmektedir. Başarının ödüllendirildiği ve hakkın hakim olduğu bir sistem dileğiyle.
2018 yılında mahalli idare personeline aylık ne kadar sosyal denge tazminatı ödenecek?
Sosyal denge tazminatından belediyeler, bağlı kuruluşları ve il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen ve 4688 sayılı Kanun hükümleri uyarınca kamu görevlisi tanımı kapsamına giren çalışanların tamamının yapılacak sözleşme hükümlerinden yararlandırılması gerekmektedir.
Buna göre, kurumlar tarafından yapılacak sosyal denge tazminatı ödemelerinde, kamu görevlileri arasında sendika üyesi olmalarına veya olmamalarına göre bir ayrıma gidilemeyecek, personelde belli bir sendikaya üye olma şartı aranmayacak ve söz konusu kurumlarda kamu görevlisi kapsamına giren tüm personelin (memur, 4/B, 4/C gibi) bu ödemeden yararlandırılması gerekecektir.
Bu çerçevede; belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine, 4688 sayılı Kanun'un 32'nci maddesinde yer alan usul ve esaslar çerçevesinde ödenebilecek sosyal denge tazminatı aylık tavan tutarı en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dahil) %100'üdür. Yani 9500 * 0,108550 = 1.031 TL'dir.
Sosyal denge tazminatı vergiden istisna tutulmadığı için hem % 15 gelir vergisi hem de 0,00759 oranında damga vergisi kesintisi yapılacaktır. Bu kesintiler yapıldıktan sonra ödenecek azami tazminat tutarı ise 868,52 TL olacaktır. Bu tazminatın verilmesi yönünde yapılabilecek sözleşmelerde, tavan tutarı aşmamak kaydıyla ödenebilecek tazminatın aylık tutarı, görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi kriterlere göre farklı olarak belirlenebilir.
Ahmet Ünlü - YeniŞafak