Kriz resmen bitti

Türkiye, 2009'un son çeyreğinde yüzde 6 büyüdü. Otoritelere göre beklentilerin çok üzerinde gerçekleşen bu rakam, krizin bittiğinin en açık göstergesi.



Türkiye ekonomisinde yeniden bahar havası esmeye başladı. 2009'un dördüncü çeyrek büyüme rakamları beklentileri aşarak yüzde 6 olarak gerçekleşti. Gündemin 'anayasa değişikliği' tartışmalarına kilitlendiği bir ortamda gelen bu güzel haber, herkesin yüzünü güldürdü. Otoriteler, tahminlerin çok üzerinde çıkan büyüme rakamlarını krizin aşıldığının en somut göstergesi olarak yorumladı.
2001 yılından itibaren güçlü bir büyüme trendine giren Türkiye ekonomisi, 2008'in son çeyreğinde baş gösteren küresel krizle birlikte küçülme dönemine girmişti. Dört çeyrek süren küçülmenin ardından dün, ekonominin yeniden rayına girdiğini gösteren büyüme rakamları geldi. Türkiye İstatistik Kurumu, ekonominin 2009'un son çeyreğinde yüzde 6 büyüdüğünü, yılın tamamında ise yüzde 4,7 küçüldüğünü açıkladı. Gelen bu olumlu veriler, 2009 için yüzde 6 civarında öngörülen küçülme rakamını aşağıya çekti. Son çeyrek büyümesinde imalat sanayii (yüzde 12) ve toptan perakende ticareti (yüzde 10) lokomotif rolü oynadı. İnşaat sektörü ise yüzde 6 daraldı. Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, büyüme rakamlarının beklentilere göre çok daha olumlu olduğunu söyledi.

2008'in ortalarından itibaren etkisini gösteren küresel finans krizi, kısa sürede Türkiye'yi de etkisi altına almıştı. 27 çeyrek üst üste büyüyen ekonomi, kriz nedeniyle 2008'in son çeyreğinde yüzde 7 küçülme göstermişti. Ekonomideki küçülme, 2009'un birinci çeyreğinde yüzde 14,5, ikinci çeyrekte yüzde 7,7, üçüncü çeyrekte ise yüzde 2,9 olarak devam etti. 2009'un son çeyreğinde ise yeniden büyüme müjdesi geldi. Piyasaların yüzde 4 civarında olmasını beklediği büyüme, İstatistik Kurumu'nun verilerine göre yüzde 6 oldu. Türkiye ekonomisi 2001 yılındaki yüzde 9,5 oranındaki küçülmenin ardından büyüme trendine girmişti. 2002'de yüzde 7,9, 2003'te yüzde 5,9, 2004'te yüzde 9,9, 2005'te yüzde 7,6, 2006'da yüzde 6, 2007'de ise yüzde 4,7 büyüme gösterdi. 2008 yılının son çeyreğinde yüzde 7'lik daralmaya karşın yıl bazında 0,7'lik büyüme gerçekleşmişti. Yüzde 6'lık büyüme, Türkiye ekonomisinin 2009 yılında yaşayacağı küçülme tahminlerinde de yanılmaya yol açtı. Orta vadeli programda yıllık bazda yüzde 6 küçülme öngörülürken daralma yüzde 4,7'de kaldı. Bu durum ekonomi yönetiminde büyük sevince sebep oldu. Son çeyrekteki büyüme rakamlarının beklentilerin üzerine çıkması, piyasalara da moral oldu. TÜİK'in açıklamaları, milli gelir beklentilerinin de tahminleri aştığını ortaya koydu. Buna göre 8 bin 456 dolar olacağı tahmin edilen milli gelir, 8 bin 590 olarak gerçekleşti. Kişi başına milli gelirin 10 bin 436 dolar olduğu 2008'e göre ise ciddi bir gerileme yaşandı. Öte yandan geçen yıl gayri safi yurtiçi hasıla cari fiyatlarla 617 milyar 611 milyon dolara (953 milyar 974 milyon lira) düştü. Söz konusu rakam, 2008 yılında 742 milyar 94 milyon dolar (950 milyar 534 milyon lira) düzeyindeydi.

Yıl geneli sektörel bazda incelendiğinde geçen yıl en fazla daralma inşaatta oldu. İnşaattaki yüzde 16,3'lük daralmayı, yüzde 10,4 ile toptan ve perakende ticaret takip etti. Yılın tamamında madencilik yüzde 6,7, imalat sanayii yüzde 7,2, elektrik, gaz, sıcak su üretimi ve dağıtımı yüzde 3,5, ulaştırma, depolama ve haberleşme yüzde 7,1 küçüldü. 2009'da en yüksek büyüme ise yüzde 10,8 ile balıkçılıkta meydana geldi. Büyüme, tarımda yüzde 3,3, oteller ve lokantalarda yüzde 3,9, mali aracı kuruluşların faaliyetlerinde yüzde 8,5, konut sahipliğinde yüzde 4,1, gayrimenkul, kiralama ve iş faaliyetlerinde yüzde 4,5, eğitimde yüzde 2, sağlık işleri ve sosyal hizmetlerde yüzde 3,2 oldu.

Son çeyreğe bakıldığında ise inşaat ve diğer sosyal, toplumsal ve kişisel hizmet faaliyetleri olarak tanımlanan sektör dışında tüm alanlarda büyüme yaşandı. Yıllık bazda yüzde 16,3 olan inşaattaki küçülme de yüzde 6,6'ya geriledi. Dördüncü çeyrekte en yüksek büyüme ise yüzde 13,1 ile balıkçılıkta görüldü. Diğer sektörlerin büyüme hızları ise şöyle: Tarım yüzde 1,5, madencilik yüzde 3,5, imalat sanayii yüzde 12,8, elektrik, gaz, buhar ve sıcak su üretimi ve dağıtımı yüzde 1,5, toptan ve perakende ticaret yüzde 10,3, oteller ve lokantalar yüzde 5,5, ulaştırma, depolama ve haberleşme yüzde 3,6, mali aracı kuruluşların faaliyetleri yüzde 8,1, gayrimenkul, kiralama ve iş faaliyetleri yüzde 10, dolaylı ölçülen mali aracılık hizmetleri yüzde 11,5.

Büyüme rakamları revize edildi




Bu arada TÜİK, daha önce açıkladığı büyüme rakamlarına ilişkin çeşitli revizyonlara gitti. 2008'in birinci döneminde yüzde 7,2 açıklanan büyüme rakamı yüzde 7,0'ye, ikinci dönem yüzde 2,8'den yüzde 2,6'ya, üçüncü dönem yüzde 1,0'den yüzde 0,9'a çekildi. Dördüncü dönemde yüzde 6,5 olarak açıklanan küçülme, yüzde 7,0'ye revize edildi. 2008'in tamamında kaydedilen büyüme hızı rakamı ise yüzde 0,9'dan yüzde 0,7'ye çekildi. 2009 yılı birinci döneminde daha önce yüzde 14,7 olarak açıklanan daralma, yüzde 14,5, ikinci dönemdeki daralma yüzde 7,9 iken yüzde 7,7, üçüncü dönemdeki daralma yüzde 3,3 iken yüzde 2,9'a revize edildi.

zaman