Koronavirüs (Covid-19): Salgına karşı hangi ülke, ne tür önlemler aldı?

11 Mart'ta Birleşmiş Milletler'e bağlı Dünya Sağlık Örgütü koronavirüsü "pandemi" (salgın) olarak sınıflandırdı.

İstatistik sitesi Worldometers'a göre 13 Mart Cuma günü itibarıyla dünya çapında koronavirüs görülenlerin sayısı 134 bini aştı, virüsün yol açtığı Covid-19 hastalığı yüzünden ölenlerin sayısı 5 bine yaklaştı.

Koronavirüsün dünyanın dört bir yanında yayılmaya devam etmesi, çok sayıda ülkeyi çeşitli önlemler almaya itti. Bu önlemlerin bir kısmı günlük hayatın akışını sekteye uğratacak seviyede. Virüsten en fazla etkilenen ülkelerin aldıkları önlemleri inceledik:

Çin

Koronavirüsün ortaya çıktığı ve açık ara farkla en fazla sayıda bulaştığı ülke olan Çin, başlangıçta yeterli önlemi almayarak hastalığın dünyaya yayılmasına yol açmakla suçlanıyordu.

Ocak ayından itibaren önlemler almaya başlayan Çin, Şubat'tan itibaren salgının yayılma hızını azaltmayı başardı.

Fakat bunun için ülkedeki günlük yaşamı büyük oranda değiştirmesi gerekti:

Virüsün ortaya çıktığı Hubei eyaletinde 60 milyon kişi karantinaya alındı.

İş yerleri, okullar, ibadethaneler, toplu taşıma sistemleri ve çok sayıda kurum kapatıldı.

Spor müsabakalarının da aralarında bulunduğu toplu etkinlikler iptal edildi.

Vuhan kentinde stadyumlar kitlesel karantina merkezlerine dönüştürüldü ve hızlıca çok sayıda hastane inşa edildi.

Her haneden belirli sayıda insanın yalnızca hayati ihtiyaçlarını satın alması için evlerini terk etmesine izin verildi.

Başkent Pekin'e dışardan gelenler bir süre karantina altında tutulmaya başlandı. 6 Mart itibarıyla bu sayının 827 bin olduğu açıklandı.

Şinhua ajansı, Çin'in karantina önlemlerini ihlal edenlerin üç ile yedi yıl arasında hapisle cezalandırılacağını bildirdi.

Koronavirüs haritası: Küresel dağılım

Veriler Johns Hopkins Üniversitesi'nin düzenli olarak açıkladığı vaka verileridir. Her ülke için en güncel verileri yansıtmayabilir.

Kaynak: Johns Hopkins Üniversitesi, yerel yetkililer

Son güncelleme: 14 Mart 2020 14:00 GMT+3

İnsanların hayatları bu önlemlerden etkilense de ülkedeki günlük yeni vaka ve ölüm sayıları önemli ölçüde azaldı.

Şubat başında günlük 4 bine yaklaşan vaka sayısı Mart'ta 100'ün altını gördü. Şubat ortasında günlük 100-150 arasında seyreden günlük ölüm sayısı da yüzde 90 düştü.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Genel Sekreteri Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Çin'deki sert önlemlerin işe yaradığını söylüyor:

"Bu, salgının azaltılabileceğini gösterdi. Ama yalnızca devlet mekanizmasının tamamının dahil olduğu kolektif, koordine edilmiş ve kapsamlı bir yaklaşımla."

Amerikan New York Times gazetesine konuşan Vanderbilt Üniversitesi'nden Dr. William Schaffner ise Çin'in yönteminin "dünyadaki en büyük kamu sağlığı deneyi" olduğunu düşünüyor. Schaffner'a göre Çin bu önlemlerle virüsün yayılmasını durduramayacak fakat yavaşlatması bile dünyaya önemli bir vakit kazandırıyor.

Bilim dergisi Science'a konuşan Georgetown Üniversitesi'nden küresel sağlık hukukçusu Lawrence Gostin ise pek çok ülkenin bu kadar sert önlemler almaktan çekinmek için geçerli nedenler olduğunu söylüyor.

İtalya

12 Mart itibarıyla Çin dışında en fazla koronavirüs vakasının görüldüğü ülke olan İtalya, kademeli bir şekilde koronavirüse karşı aldığı önlemleri artırdı.

Önce 11 kasabaya giriş çıkış yasaklandı ve bazı festivaller ertelendi, ardından 16 milyon kişinin yaşadığı İtalya'nın kuzey bölgeleri karantinaya alındı. Spor müsabakaları ertelendi ve karantina önlemleri bütün ülkeye yayıldı.

Seyahatler büyük oranda kısıtlandı.

Önlemlere rağmen İtalya'da vaka ve ölüm sayılarında artış sürüyor.

3 Mart tarihinde tüm ülkedeki vaka sayısı 2 bin 500 civarındaydı. 11 Mart'ta ise yalnızca o gün teşhis koyulan kişilerin sayısı 2 bin 300, toplam vaka sayısı 12 bin 400 oldu.

Hayatını kaybedenlerin sayısı da benzer bir hızla arttı.

Bunun üzerine 11 Mart Çarşamba akşamı Başbakan Giuseppe Conte tarafından açıklanan yeni tedbirlerle, o güne kadar kısıtlamalarla da olsa açık kalan mağazalar, restoran, bar, kafe gibi mekanların kapatılacağı duyuruldu.

Ancak temel kamu hizmeti veren kurum ve işletmeler açık kalabilecek. Bankalar, postaneler, fabrikalar ve toplu taşıma servisi işlemeye devam edecek.

Halktan, sağlık ve iş gerekçesiyle gerekli olmadıkça evlerinden çıkmamaları isteniyor.

Hükümet koronavirüsle mücadele amacıyla 25 milyar euro tahsis edildiğini açıkladı. 25 milyar euro'luk fonun bu tedbirlerden zarar gören ailelere, işletmelere ve sağlık sistemine destek amacıyla kullanılması öngörülüyor.

İş, sağlık, ya da gıda gibi temel ihtiyaçlar gerekçesiyle evden çıkanların, polis kontrolüyle karşılaşırlarsa bu gerekçelerini yazılı olarak bildirmeleri gerekiyor.

Gerekçesiz olarak ya da temel ihtiyaç sayılmayan nedenlerle dışarıda "yakalanan" kişilere cezalar kesilmeye başlandı.

İran

İran, İtalya ile birlikte virüsün uzak doğu dışında en hızlı yayıldığı ülkeler arasında yer aldı.

12 Mart itibarıyla hem ölüm hem de vaka sayısı açısından İtalya'nın ardından dünyada üçüncü sırada yer alıyor.

Ülkede vakaların artış hızında belirgin bir azalma trendi henüz görülmedi. Günlük ölüm sayılarındaki artış da 11 Mart itibarıyla sürüyor.

İran da Çin gibi gerekli önlemleri almakta geç kalmakla eleştirilmişti. Türkiye, İran'dan virüsün yayıldığı Kum şehrini karantina almasını talep etmiş, bu gerçekleşmeyince de sınırlarını kapamıştı.

Şiiler için kutsal kentlerden olan Kum'daki dini yapıları görmek için her yıl çok sayıda kişi bölgeye gidiyordu.

Bahreyn, Afganistan, Gürcistan, Irak, Kuveyt, Lübnan ve Umman, ülkelerindeki ilk vakaların İran'dan gelen kişilerden kaynaklandığını açıkladı.

İran Sağlık Bakan Yardımcısı İraj Harirçi, insanların evlerinde karantinaya girmeye zorlanmasını "Dünya Savaşı öncesi türden bir strateji" olarak adlandırdı.

Bundan kısa bir süre kendisi de koronavirüse yakalandı. Virüs ülkenin cumhurbaşkanı yardımcılarından birine ve Meclis'in yüzde 10'una yakınına denk gelen 24 milletvekiline de sıçradı. Milletvekillerden ikisi hayatını kaybetti. Meclis kapatıldı.

Ülkede yeterli sayıda koronavirüs test kitinin bulunmadığı, bu yüzden doktorların her şüpheli vakayı test edemediği belirtiliyor.

Hükümet virüsün yayılmasının önüne geçmek için okulları kapattı, insanlardan seyahat etmemelerini talep etti.

Cuma namazları iptal edildi, bazı bölgelere girenlerin vücut sıcaklıkları ölçülmeye başlandı.

Metanol içmenin koronavirüsü engellediği söylentileri üzerine bunu yapan 16 İranlı hayatını kaybetti.

İran'ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, Nevruz kutlamaları kapsamında yapacağı konuşmayı iptal ettiğini duyurdu.

Futbol müsabakalarının da iptal edildiği ülkede yaklaşan Nevruz'da insanların ailelerini ziyaret etmemesi tavsiye edildi.

Güney Kore

Çok sayıda vakanın görüldüğü diğer ülkelerden Güney Kore, Şubat ayında parlamentosunu ve mahkemelerini kapattı.

Güney Kore genelinde şüpheli vakaların test edilebilmesi için yüz civarında laboratuvarı kullanıyor.

Ülkede şoförlerin arabalarından inmeden ve kimseye temas etmeden virüs testi yapmalarını sağlayan merkezler de var.

WHO, dünya genelinde koronavirüse yakalananlardan yüzde 3,4'ünün hayatını kaybettiğini açıklamıştı.

Güney Kore'de bu oran yüzde 0,7 seviyesinde kaldı. Bu farka neden olarak ülkenin 2000'li yılların başındaki SARS virüsü nedeniyle bu tür salgınlara daha hazırlıklı olmasını gösterenler var.

Başka bir görüşe göre ise dünya çapında hastalanan herkesin test yaptırmamasına karşın, Güney Kore'de test yaptıran çok sayıda kişi var. Bu da çoğu hastanın tespit edilmesi yüzünden ölüm oranının düşmesini beraberinde getiriyor.

BBC Seul Muhabiri Laura Bicker, doktorların başlangıçta virüs tespit edilen herkesi hastane yatağında karantinaya almaya başladığını ve bu yüzden bazı hastaların hastane koridorlarında öldüğünü; bunun ardından yetkililerin uygulamayı değiştirerek semptomları hafif olanları başka merkezlerde karantina altına almaya başladığını ve böylece hastane yataklarının acil hastalara ayrılabildiğini aktarıyor.

Ülkede konserler ve çok sayıda etkinlik iptal edildi.

Güney Kore, diğer ülkelerin henüz uygulamadığı sıra dışı bir yöntem izleyerek virüs tespit edilen herkese bir GPS çipi taktı ve koronavirüslü insanların nerede olduğunu internetten canlı harita ile yayımlamaya başladı.

Haritada hastaların isimleri yer almıyor. Harita ile halka hastalardan uzak durma imkanı tanınıyor.

Havalimanlarında ise ülkeden çıkmak isteyenlerin üç aşamalı bir kontrolden çıkması hedefleniyor.

Ülke virüsle mücadeleye 25 milyar dolarlık kaynak ayırdı.

Alınan önlemlerin ardından ülkedeki günlük vaka sayıları Mart sonundan itibaren azalmaya başladı, ölüm sayılarında ise artış durdu.

Fransa

Fransa, hem günlük yeni vaka hem de günlük yeni ölüm sayılarındaki artışın devam ettiği ülkelerden.

1 Mart'ta 100 olan vaka sayısı 11 Mart'ta 2 bin 281'e çıktı.

Ülkede bazı milletvekillerinin yanı sıra Kültür Bakanı Franck Riester da virüse yakalandı.

1000'den fazla kişinin bir araya geleceği türden toplumsal etkinlikler yasaklandı.

Disneyland Paris'te çalışan üç kişide virüs tespit edildi.

Önce bazı okullar kapatıldı, 12 Mart günü ise ülke genelinde tüm okulların kapatılacağı açıklandı.

Toplu taşıma işçilerinin bir kısmı iş bıraktı. Başkent Paris'te Louvre Müzesi bir süreliğine kapandı. Tekrar açılan müze, 12 Mart itibarıyla yalnızca önceden internetten alınan biletlere sahip kişileri kabul ediyor.

Paris'te Eyfel Kulesi ise nakit para kullanımına son verdi.

Fransa'da bazı spor ve kültür sanat etkinlikleri de iptal edildi.

Ülkedeki Müslüman örgütleri, namazların cami yerine evde kılınma çağrısında bulundu.

İspanya

Akdeniz'deki komşusu İtalya'nın akıbetine uğramak istemeyen İspanya, parlamentodaki bazı oturumları erteledi, İtalya'ya uçuşları sonlandırdı ve kitlesel toplanmaları yasakladı.

Karardan iki gün önce başkent Madrid'de 375 bin civarında kişi, 8 Mart Emekçi Kadınlar Günü için buluşmuştu.

Ülkede son günlerde görülen vaka sayısı artmaya devam etti. 8 Mart'ta 149 yeni vaka görülürken bir gün sonra 557 kişide koronavirüs görüldü. 11 Mart itibarıyla bu sayı 582'ye çıktı.

Madrid, İspanya'da virüsün en fazla yayıldığı kent oldu.

12 Mart'ta açıklanan bir karar ile İspanya'da futbol müsabakaları iki hafta ertelendi.

Bazı bölgelerde tüm okullar ve üniversiteler kapılarını kapattı.

150 bin kişinin katılması beklenen Malaga Film Festivali dahil pek çok etkinlik iptal edildi.

İspanya Parlamentosu da bir haftalığına kapatıldı.

Ülkenin turizm sektörünün de olumsuz anlamda etkilenmesi bekleniyor.

Almanya

Almanya da yeni vaka sayısının artmaya devam ettiği ülkelerden.

4 Mart'ta 59, 8 Mart'ta 240 olan günlük yeni vaka sayısı 11 Mart'ta 400'e çıktı.

2 bin 512 vakanın yaşandığı ülkede 11 Mart itibarıyla yalnızca 5 kişi yaşamını yitirdi.

Almanya Başbakan Angela Merkel, Almanya'nın yüzde 60'ına koronavirüs bulaşma ihtimali olduğunu söyledi.

Aralarında Bayern Münih'in Chelsea ile Şampiyonlar Ligi maçı ve Bundesliga maçlarının da bulunduğu çok sayıda futbol karşılaşmasının seyircisiz oynanmasına karar verildi.

Lufthansa, 29 Mart - 24 Nisan arası uçuşlarından 23 binini iptal ettiğini açıkladı.

Ülkede Güney Kore'dekine benzer, insanların arabalarıyla gelip inmeden test yaptırabilecekleri laboratuvarlar kuruldu.

Almanya Sağlık Bakanı Jens Spahn, 1000'den fazla katılımcısı olan etkinliklerin iptal edilmesi tavsiyesinde bulundu.

Başbakan Merkel, bütün çabalarının salgının yayılmasını erteleyerek hastaneler üzerinde daha az baskı oluşmasını sağlamayı hedeflediğini söyledi.

Virüse karşı doktorların kullandığı maskelerin de aralarında olduğu ekipmanların yurtdışına satışı izne bağlandı.

Japonya

11 Mart itibarıyla en fazla koronavirüs vakasının görüldüğü 11. ülke olan Japonya, Reuters'a göre virüse karşı 4,1 milyar dolarlık bir paket hazırladı.

Hükümet, 10 Mart günü bir acil durum taslağı hazırladı. 12 Mart itibarıyla uygulamaya geçmemiş olan taslakta insanların evlerinde tutulması gibi planlar var.

Japonya, yaz aylarında Olimpiyat Oyunları'na lara ev sahipliği yapacak. Açılışın 24 Temmuz'da yapılması planlanıyordu. Fakat salgının büyümesi, oyunları tehlikeye atıyor.

Japonya, dünyanın en fazla yaşlı nüfusuna sahip ülkelerinden biri. Bu nedenle acil durum önlemlerinin kapsamı geniş tutuluyor.

Taslakta yer alan önlemler arasında eğitime ara verilmesi ve çok sayıda kişinin bir araya gelebileceği türden mekanların kapatılması da var.

Plan, hükümete ihtiyaç duyulan bina veya arsaları geçici bir süreliğine hastaneye dönüştürme izni de veriyor.

Fakat hükümetin bu taslağı ne zaman hayata geçireceği belli değil.

ABD

ABD'de koronavirüs vakalarının sayısı katlanarak artıyor. 8 Mart'ta 106 yeni vaka tespit edilirken bu sayı 11 Mart'ta 307'ye çıktı. Günlük ölüm sayılarındaki artış da sürüyor.

Virüs neredeyse her eyalete yayılmış durumda.

Ülke çapındaki büyük şirketler, çalışanlarını evden çalışmaya sevk ediyor.

Bazı eyaletlerde okullar kapatılırken bazılarında da üniversiteler internet üzerinden ders vermeye başladı.

Pazartesi günü Orlando'da ABD Başkanı Donald Trump'ın katılması planlanan küresel sağlık konferansı iptal edildi.

Ülke genelinde basketbol, beyzbol, futbol ve hokey ligleri maçlarını erteledi.

İngiltere

İngiltere'de 11 Mart Çarşamba, o güne kadar en çok yeni vaka ve ölümün gerçekleştiği gün oldu.

12 Mart'ta bir açıklama yapan Başbakan Boris Johnson, virüse karşı eylem planlarında değişikliğe gideceklerini, bugüne kadar yürütülen virüsün bulaşmasını engelleme aşamasından virüsün yayılmasını geciktirme aşamasına geçtiklerini duyurdu.

Johnson, hastalık belirtileri gösterenlerin 7 gün boyunca evlerinden çıkmamalarını istedi.

Hükümetin planına göre hedef, çok sayıda kişinin hastalanmasının kaçınılmaz olduğu bu noktada hastalığı zamana yayarak sağlık sistemi üzerindeki baskıyı azaltmak ve halihazırda kış hastalıkları nedeniyle yoğun olan hastaneleri rahatlatmak.

Başbakan Johnson, okulları henüz kapatmayacaklarını, bu aşamada kapatmanın daha fazla zarar verebileceğini söyledi. Johnson, spor etkinliklerine de şimdilik seyircilerin gidebileceğini söyledi.

Ülke genelinde okulların yurt dışı tatillerini iptal edilmesi tavsiye edildi, hasta ve yaşlıların da yolcu gemileriyle tatile çıkmaması önerildi.

İngiltere'de 12 Mart'a kadar 596 teyitli vaka bulunuyor. Fakat virüs taşıyan herkesin hastaneye gidecek kadar kötü hissetmediği hesaba katılınca ülke genelinde 5-10 bin kişide virüs bulunabileceği düşünülüyor.

Başbakan Johnson, 12 Mart'taki konuşmasında İngiltere'de pek çok ailenin sevdiklerini zamanından önce kaybedeceğini söyledi.

Belçika

Belçika'daki Leuven Katolik, Antweğen (Anvers) ve Gent üniversiteleri, Perşembe gününden itibaren dersler ağırlıklı olarak internet üzerinden verilecek. Thomas More Uygulamalı Bilimleri Üniversitesi de, gelecek haftaya kadar eğitime ara verdi.

Koronavirüs salgınına önlem amacıyla, 50'den fazal olan gruplar, çevrimiçi uzaktan eğitim alacak. Küçük gruplar ise mümkün olduğunca büyük salonlarda, birbirine uzak mesafelerde bulunmak koşuluyla ders alabilecek. Gent Üniversitesi Rektörü Rick Van de Walle, önümüzdeki günlerde mümkün olduğunca çok sayıda dijital öğretim yöntemi uygulanacağını söyledi. Üç üniversite de, personelinin mümkün olduğunca evden çalışmasını istiyor.

Koronavirüs salgını nedeniyle aile hekimleri için mevzuat değişikliğine gidildi. Telefon görüşmelerinde soğuk algınlığı şikayetini dile getiren herkes, seyahat geçmişine bakılmaksızın doğrudan 7 günlük hastalık iznine ayrılacak. 7 gün boyunca evden çıkmaması istenen hastada bu süre sonunda semptomların devam etmesi halinde hastaneye sevk edilecek.

BBC TÜRKÇE