Ahmet ÜNLÜ'nün yazısı;
Kamu kurumlarında esnek çalışmayla ilgili genel düzenleme yapılmalıdır
"Koronovirüs nedeniyle kamu personeline evden çalışma yaptırılabilir mi?" başlıklı yazımız sonrasında 22 Mart 2020 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 2020/4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile kamu kurumlarında esnek çalışmanın önü açılarak kısmi bir rahatlama sağlanmıştır. Ancak, daha işin başında olduğumuzu ve bu konuda neler yapılması gerektiğini açıklamaya çalışacağız.
2020/4 sayılı Genelgede esnek çalışmayla ilgili neler yer alıyor?
Cumhurbaşkanlığı tarafından çıkarılan 2020/4 sayılı genelge kamu kurum ve kuruluşlarında esnek çalışmanın önünü açmıştır. Buna göre; "Çalıştırılma biçimine bakılmaksızın kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanlara uzaktan çalışma, dönüşümlü çalışma gibi esnek çalışma yöntemleri uygulanabilir. Buna dair usul ve esaslar Cumhurbaşkanlığı, bağlı, ilgili ve ilişkili kurum ve kuruluşları için üst yönetici; bakanlıklar, bağlı, ilgili ve ilişkili kurum ve kuruluşları için bakan; taşra teşkilatları (bakanlıklarca belirlenmemiş ise) ile mahalli idareler, bağlı kuruluşları ile mahalli idare birlikleri için ilgisine göre vali veya belediye başkanı; diğer kamu kurum ve kuruluşları için üst yönetici tarafından belirlenir. Bu belirleme yetkisi devredilebilir. Bu kapsamda dönüşümlü çalışanlar fiilen göreve gelmedikleri süre zarfında idari izinli sayılır.
Bu genelge kapsamında esnek çalışma yöntemlerinden faydalanan çalışanlar ile idari izinli sayılanlar bu sürede istihdamlarına esas görevlerini fiilen yerine getirmiş sayılırlar. Uzaktan veya dönüşümlü çalışanlar ile görev yerinde çalışanlar hizmetin yürütülmesi sorumluluğu açısından eşittir. Uzaktan veya dönüşümlü çalışanlar ile idari izinli sayılanların mali ve sosyal hak ve yardımları ile diğer özlük hakları saklıdır. İdari izinliler, uzaktan veya dönüşümlü çalışanlar amirlerinin izni dışında görev mahallerinden ayrılamazlar ve hizmetine ihtiyaç duyulanlar çağrıldıkları anda görevine dönmek zorundadır."
Uzaktan çalışmaya ilişkin genel bir usul ve esas belirlenmelidir
Cumhurbaşkanlığı tarafından çıkarılan 2020/4 sayılı Genelge ile uzaktan çalışmanın usul ve esaslarında nelerin yer alacağı kamu kurumlarına bırakılmıştır. Konunun aciliyetine binaen ilk aşamada kamu kurumlarına usul esas çıkarması mazur görülebilir. Ancak, uzaktan çalışmanın usul ve esaslarında nelerin yer alması gerektiğine ilişkin genel düzenlemeler hakkında bir Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi çıkarılarak oluşabilecek keşmekeşin önlenmesi gerekmektedir. Çünkü, uzaktan çalışma yöntemi uzmanlık gerektiren bir konudur ve her kurumun bu konuda yetkin olmasını beklemek doğru değildir.
Kanun koyucu yıllar önce hem 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nda hem de 4857 sayılı İş Kanunu'nda uzaktan çalışmanın kanuni dayanağını oluşturmuştur. Gelin görün ki aradan geçen yıllara rağmen kanunların öngördüğü ikincil mevzuat, ilgili kamu kurumlarının ihmali yüzünden çıkarılamamıştır. İlgililer dinlendiği zaman ikincil mevzuatın niçin çıkarılmadığı ile ilgili bir torba dolusu mazeretin ortaya çıktığını görürsünüz. Hangi mazeret üretilirse üretilsin sonuç değişmiyor ve mevzuat boşluğu halen devam ediyor.
Yaşanan bunca sıkıntıya rağmen şu ana kadar bu konuda hala adım atılmaması ise üzüntü vericidir. Şayet uzaktan çalışmanın usul ve esasının kamu kurumlarına bırakılarak çözüm sağlanacağı düşünülüyorsa bu konuda doğacak kaosun nelere yol açabileceğini görmek için müneccim olmaya gerek olmadığını ifade etmek isteriz.
Nasıl bir yol izlenmelidir?
Koronovirüs nedeniyle işçilerin ve memurların evden çalışması kamu kurumlarında ve birçok özel sektörde zorunlu hale gelmiştir. Cumhurbaşkanlığı genelgesi ile kamu kurumları uzaktan çalışma uygulamasını başlatmış, yönetmelik çıkarılmamasına rağmen de birçok işveren ve işçi karşılıklı anlaşarak uzaktan çalışma yaptırmaktadır. Bu vesileyle çalışma hayatında yaşanan veya yaşanacak sorunlar da kısa süre sonra ortaya çıkmaya başlayacaktır.
Öncelikle 2020/4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi kapsamında kamu kurum ve kuruluşlarının hazırlayarak uygulamaya geçirdiği usul ve esaslar, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından istenerek genel manzara görülmelidir. Hangi kamu kurum ve kuruluşunun nasıl bir uygulama yaptığı anlaşılınca sorunlar daha rahat görüleceği için çözüm önerileri ve yol haritası da daha rahat çıkarılacaktır. Bundan sonra ise çağdaş dünyada yıllarca uygulanmakta olan uzaktan çalışma uygulamaları da incelenerek uzaktan çalışmanın usul ve esasları kısa sürede çıkarılmalıdır. Aksi takdirde her kamu kurumu kafasına göre bir uygulama yaparsa ileride telafisi imkansız sıkıntılar çıkabilir ve kamu güvenliği tehlikeye düşebilir. Unutulmamalıdır ki uzaktan çalışma konusunda mevzuat hazırlamak çalışma hayatının bütün boyutlarının bilinmesi ve düşünülmesi gereken uzmanlık isteyen bir iştir. Yani her kamu kurumunun yapamayacağı veya yapması beklenen bir iş değildir. Aksi takdirde bu konuda uzman kuruluşlara ihtiyaç olmazdı.
Kimi eleştirirseniz eleştirin ya da kimleri suçlarsanız suçlayın ortadaki sorun çözülmediği gibi boylu boyunca gözümüze bakarak orta yerde yatmaktadır. İnanıyor ve temenni ediyoruz ki bu konularda taslak mahiyetinde çalışmalar bulunmaktadır ve bir an önce çıkarılır. Zira bu konuda mülga Devlet Personel Başkanlığı'nca birçok çalışma yapıldığını biliyoruz.
Sonuç olarak, hem 657 sayılı Kanun, hem de 4857 sayılı Kanun açıkça uzaktan çalışmanın kanuni alt yapısını yıllar önce oluşturmuş, ancak ikincil mevzuat maalesef hala çıkarıl(a)mamıştır. Belki salgın vesilesiyle bir an önce uzaktan çalışmanın bütün boyutlarının düzenlendiği mevzuat çıkarılarak sıkıntılara çare üretilir. Bu nedenle hala zaman geçmiş değildir ve kapsamlı bir düzenlemeye ihtiyaç olduğu bilinerek bir an önce harekete geçilmesi gerekmektedir. İnanın derdimiz birilerinin eksiklerini ya da günahlarını hatırlatmak değildir. Sadece ve sadece birilerine yıllardır yapmadığı görevini hatırlatmaktır. Zor zamanların oluşturduğu tehditlerin fırsata çevrilmesi bizlerin elindedir. Yeter ki gerekeni ve üzerimize düşeni yaparak uzman personelden yararlanmasını bilelim.