Ahmet ÜNLÜ'nün köşe yazısı;
Kamu yöneticilerinde olmazsa olmaz yedi kritik özellik
Bu köşeyi takip edenler kamu yönetiminde yaşanan yönetsel sorunlardan sıklıkla bahsettiğimizi hatırlayacaklardır. Ülkelerin ve kurumların geleceğinin ve başarısının nitelikli insan kaynağından geçtiğini herhalde hatırlatmaya gerek yoktur. Bu yazımızda kamu yönetiminin tepesinde olan yöneticilerde aranması gereken olmazsa olmaz niteliklerden bahsederek bu nitelikleri taşıyan ama bir şekilde kenarda köşede kalmış yönetici adaylarının nasıl belirlenmesi gerektiğini açıklamaya çalışacağız.
Kamu yönetiminde de başarılı firmalar gibi beyin avcılığı yapılmalı
Ülkelerin başarılı firmalarının üst yönetimi hakkında küçük bir araştırma yaptığınızda ciddi birikim sahibi insanlar olduğunu ve hatır gönül dışında iş başına getirildiğini görürüz. Çünkü özel sektörde hatır gönül unsuru en az geçerli araçtır. Aksi davranışların sonucu başarısızlık ve iflastır. Yine bu yöneticilerin firmalara katkı sağladıkları sürece görev başında kaldıkları gerçeğidir. Bu bağlamda iyi yöneticilerin çok yüksek ücretlerle transfer olduklarına şahit olursunuz. Yine kurumsallaşmış firmalar üst yönetici arayışlarını eş dost vasıtasıyla temin etmezler. Bu alanda faaliyet gösteren ve yüksek ücretler isteyen beyin avcısı firmalarla yönetici temin edildiğini görürüz. Siz aradığınız özellikleri ve verebileceğiniz ücreti belirlersiniz, beyin avcısı firmalar sizleri bu kişilerle bir araya getirir ve anlaşma sağlanırsa el sıkışılır ve iş başı yapılır.
Böyle bir yöntemi maalesef kamu yönetiminde bulmak mümkün değildir. Halbuki kamu yönetiminde üstün özelliklere sahip birçok kişi kurumların kıyısında köşesinde kalmıştır ve tespit edilmeyi beklemektedir. Mutlak surette bir kurumun nitelikli yönetici adaylarını belirleme görevini üstlenmesi gerekmektedir. Bu konuda özel sektör firmalarından da hizmet satın alma yöntemiyle bir başlangıç yapılabilir. Bu kurumun Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi olması gerekmez mi?
Başarılı yöneticiler uzlaşma kültürüne sahip ve güvenilirdirler
Herhalde kamu yönetiminde uzun soluklu idareci olarak kalanların en önemli özelliği uzlaşma kültürü olsa gerektir. Daha doğrusu itiraz edenlerin başına nelerin geldiği bilindiği için kamu yönetiminde uzlaşma kültürü her şeye tamam diyen adam kültürüne dönüşmüştür. Halbuki uzlaşma kültürü doğru şeyleri doğru zamanda ve doğru üslüpla açıklama sanatıdır. Yani kavga etmeden sorunları birikimiyle çözebilen kişidir. Yoksa doğru yanlış hiçbir şeye itiraz etmeyen yöneticilerin kurumları götüreceği yer başarısızlık ve ciddi kamu kaynağı israfıdır.
Bazen öyle yöneticiler vardır ki görev yaptıkları kurumların problemi haline gelmişlerdir. Hiçbir yönetici bu kişilerle bırakın uzlaşmayı karşılaşmak dahi istemez. Bu nedenle uzlaşma kültürüne sahip yöneticiler kurumları için önemli bir kazanımdır ve toplumun ve kurumların en büyük ihtiyacı da her halde uzlaşma kültürüdür. Yine bunlar güvenilir insanlardır ve kimseyi yarı yolda bırakmazlar. Bu nedenle başarı için güven olmazsa olmaz şarttır. Güvenilir olmayanlar kısa vadede başarılı gibi görünse de uzun vadede başarılı olamazlar.
Başarılı yöneticilerin yaptığı işleri anlatma becerisi vardır
Bazı yöneticiler vardır ki bunların yaptığı işleri kendilerinden başkası bilmez. Öyleleri de vardır ki yapılan küçük işlerin büyük zaferler kazanmış gibi propagandası yapılır. Ayrıca, bunların kendilerini anlatmaktan iş yapmaya zamanları kalmaz. Dolayısıyla yapılan işlerin tadında anlatılması olmazsa olmaz başarı şartıdır.
Bir kurumda daire başkanı olanın yaptığı işleri genel müdürü beğenmezse bu kişiyi ciddi sıkıntılar beklemektedir. Genel müdürlerin de yaptığı işlerinin bakan tarafından bilinmesi ve beğenilmesi gerekmektedir. Yoksa kendileri çalar kendileri oynar hale gelmektedirler. Bu durum bir nevi yaptığı işleri satış becerisidir. Özetle yapılan işler bilinmez ya da yanlış anlaşılırsa uzun vadede görevin muhafazası oldukça zorlaşmaktadır.
Başarılı yöneticilerin ahlaki değerlere (Etik değerlere) sahip olması gerekmektedir
Hem kamu hem de özel sektörde çok başarılı işler yapan yöneticilerin etik değerlere sahip oldukları görülmektedir. Bunlar yapmadıkları işleri yapmış gibi davranmaz, astlarını asla ve kata satmazlar, yalan söylemezler, kurumla ilgili olmayan bir harcamayı kurum tarafından yapılmış gibi göstermezler, temsil harcamalarında son derece titiz davranırlar, kendi ziyaretçilerine yapılan harcamayı temsil harcamasından karşılamazlar. Bunlar yaptıkları her işin şeffaf olmasına dikkat ederler, astları bunlardan etik olmayan hiçbir davranış göremez ve saygı duyarlar. Yine bunlar gök kubbenin altında hiçbir şeyin gizli kalmayacağını bilirler.
Bunlar yaptıkları hiçbir işte devleti alıp devleti satmazlar. Yani kamu gücünü şahsi hiçbir işlerinde kullanmazlar. Bunlar çözüm odaklı olup, çözdükleri hiçbir işten şahsi beklenti içine girmezler. Bunlara duyulan güven öyle bir noktaya çıkar ki önlerinden geçen büyük rantlara gözlerini çevirip bakmazlar. Uzun vadede başarılı olan bütün yöneticilerde bu özellik vardır.
Kamu kurumlarında öyle yöneticiler vardır ki her çalışanın takdirini kazanmıştır. Hiçbir çalışan bu yöneticiler hakkında saygısızlık yapmaz. İşte bu tip yöneticileri mum ışığında arayıp bulmak zorundayız. İnanın ki kamu kurumlarının kıyısında köşesinde görev bekleyen bu tipte çok fazla kişi vardır.
Başarılı yöneticiler düştükten sonra kalkmasını bilirler
Özellikle kamu yönetiminde çok başarılı işler yapıp ta görevden alınan çok sayıda yönetici bulunmaktadır. Bunların en temel özelliklerinden birisi de görevden alındıklarında küsmeyip eksiklerini tamamlamasıdır. Bunlar acaba daha fazla nasıl fayda sağlayabilirdim diye her pozisyonda sürekli muhasebe içerisinde bulunurlar.
Bunların değerini bilen mutlaka birileri çıkacaktır. Bazen görevden alındıktan sonra dünyanın battığını düşünen çok fazla kişiye rastlarsınız. Bunlar, zayıf yönetici karakteri olup, bunlar ben yoksam her şey harap olmalı mantığında olurlar ki görevden alınınca yıkıp dökerler. Bu nedenle başarılı yöneticiler görevden alındıktan sonra vakarlarını kaybetmezler ve yıkıp dökme eğiliminde olmazlar. Bilirler ki altın yere düşmekle pul olmaz.
Yine başarılı yöneticilerin dostlarını unutmadıklarına şahit oluruz. Bunlar yükseldikçe kadim dostları azalmaz. Bazıları da vardır ki yükseldikçe kadim dostlarını tanımazlar. Çünkü kadim dostlar kişilere geçmişini hatırlatır. Geçmişini hatırlamak istemeyenler ise hemen çevresini değiştirirler.
Başarılı yöneticiler çevrelerinde sevilirler, paylaşımcıdırlar ve sürekli öğrenmeye açıktırlar
Bazı yöneticiler vardır ki bunların sahip olduğu bilgi asla paylaşılmaz ve bunlardan başkası bu bilgiye erişemez. Adeta bilgi tekeli kurarlar ve bunlar olmadan bazı bilgilere ulaşılamaz. Bunlar görevden ayrılınca da bunlardaki bilgi bunlarla birlikte kurumlarından ayrılır.
Başarılı yöneticiler astlarından korkmadıkları için bildiklerini sürekli paylaşırlar ve astlarını yetiştirirler. Astları yetiştikçe de kendi yüklerinin azaldığını bilirler. Bunların öğrenme istekleri de çok yüksektir ve öğrendikçe öğretirler. Kendi kurumlarının dışında başka kurumlarda ve dünyada ne olup bittiğini sürekli araştırırlar. Bunların sohbetleri de öğrenme ve öğretme üzerinedir. Yine bunlar bilginin yanında maddi imkanlarını da paylaşırlar. Sıkıntı içerisinde olan astları bunların yanına gidince sorunlarının çözüleceğini bilirler.
Başarılı yöneticilerin liderlik ruhları vardır
Başarılı yöneticilerde bariz bir liderlik özelliği vardır. Bazı görevlere getirilen kişilerde liderlik özelliği olmadığı için başarılı olamazlar. Bunun için her yetenekli kişi yöneticilik yapamaz. Başarılı bir danışman bazen yöneticilikte bocalar ve başarısız olur. Yine çok iyi akademisyenlik yapan bir kişi yöneticilikte başarısız olabilir. Yani liderlik hem vehbi hem de kesbidir.
Yine liderlerin çoğunda güçlü bir hayal gücüne şahit oluruz. Hayalleri olmayandan lider olmaz. Hayal gücü ile maceraperestleri karıştırmamak gerekmektedir. Hayal gücü ise çok okuyarak ve çok seyahat ederek geliştirilebilir. Sizin hayal ettiğiniz birçok şeyin başkaları tarafından yapıldığını ancak seyahat ederek veya okuyarak öğrenebilirsiniz.
Sonuç olarak kamu yönetiminde başarılı olmak için mutlaka bu özelliklere veya daha fazlasına sahip yönetici adaylarının beyin avcıları tarafından aranılıp bulunması gerekiyor. Aksi takdirde başarı hayal olur. Bu anlattıklarımız İK Ofisinin gündemine girerse inanın kendimizi bahtiyar addedeceğiz.