Cem Kılıç
Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Teşkilatı (OECD) 'Eğitime Bakış 2014 Raporu'nu yayınladı. 34 OECD üyesi ülke ve G 20 ülkelerini kapsayan araştırmanın bir bölümü, eğitimin işgücü piyasasındaki rolüne ayrılmış.
Raporda Türkiye'yle ilgili iki nokta vurgulanıyor. Birincisi, "ne okulda ne işte" olarak tanımlanan atıl gençlerin oranı azalmış. Ne var ki, OECD'de en yüksek oranlardan biri yüzde 29 ile hala Türkiye'de.
İkinci olarak, Türkiye'de üniversite mezunları, daha düşük eğitim düzeyine sahip olanlara oranla yüzde 90 daha fazla kazanıyor. Kazanç farklığı kadınlar açısından daha belirgin. Üniversite mezunu bir kadın, eğitim düzeyi düşük olan bir kadına göre 2 katı fazla kazanıyor.
Diploma işe yarıyor mu?
Dünyada üniversite mezunlarının yüzde 80'i, lise mezunlarının yüzde 60'ı istihdam edilebiliyor. Üniversite mezunları daha az işsizlik tehdidi altında. Fakat yükseköğrenim mezunları arasındaki işsizlik giderek yükseliyor. Üniversite mezunları arasında ortalama işsizlik oranı 2012 yılında yüzde 5 olarak gerçekleşti. Bu oran 2008'de yüzde 3.3'tü. 25 34 yaş arasındaki üniversite mezunlarının işsizlik oranı yüzde 7.4.
Lise mezunlarında işsizlik oranı 2012'de yüzde 19.8'e yükseldi. 2008'de oran yüzde 13.6'ydı. İşsizlik riski daha hissedilir boyutlara ulaşırken eğitimin halen bir koruyucu rolü var. Diploma kadar becerilerin de işsizlik riski karşısında koruyucu niteliği bulunuyor. Aynı eğitim seviyesinde olmakla birlikte orta seviyedeki yetkin kişilerin işsizlik oranı yüzde 5.8 iken, beceri seviyesi düşük olan bireylerin işsizlik riski yüzde 8. Üniversite mezunu olup beceri seviyesi düşük kişilerin işsizlik oranı yüzde 3.9 iken, çok yüksek beceri seviyesindeki kişilerin işsizlik riski yalnızca yüzde 2.5.
Kazanç farkı da var
İşsizlik riski ve iş bulmakta kolaylık dışında diplomanın kazançlara da etkisi var. Üniversite mezunları ön lisans mezunlarına oranla yüzde 70 daha fazla kazanç elde ediyor. Yükseköğretim mezunu olan fakat beceri seviyesi yüksek bir kişi, aynı eğitim seviyesinde olup düşük beceri seviyesine sahip olan bir kişiye oranla yüzde 40 daha fazla kazanıyor.
Kadınlarda ücret farkı daha fazla
OECD raporunda Türkiye:
- Lise seviyesinin altındaki gençlerin oranı yüzde 54'e geriledi. OECD ortalaması yüzde 17.
- Üniversite mezunları ortalama olarak ön lisans mezunlarına göre yüzde 91 daha fazla kazanıyor. Bu oranın OECD ortalaması yüzde 59.
- Üniversite mezunu bir kadın, önlisans derecesine sahip bir kadına oranla iki kat fazla kazanç elde ediyor. Bu oranın OECD ortalaması yüzde 62.
Eğitim çok popüler olacak
OECD ülkelerinde yaşamakta olan gençlerin yüzde 32'si ebeveynlerinden daha yüksek bir eğitime sahip. Gençlerin yüzde 16'sı ailelerinin eğitim düzeyini yakalayamamış durumda.
Genç nüfusun eğitim düzeyinin yükselmesi, işgücü piyasasına giriş açısından gittikçe daha temel bir zorunluluğa dönüşüyor. Daha yüksek eğitim, özellikle Türkiye açısından daha yüksek kazanç anlamına geliyor. Dolayısıyla, eğitim düzeyi toplam gelirden alınan paydaki farklılıkları önemli ölçüde etkiliyor. Bu durum, TÜİK tarafından dün açıklanan Gelir ve Yaşam Koşulları Anketi sonuçlarından da açıkça görülüyor.