Milletvekili yeminindeki ‘ideolojik’ ve ‘etnik vurgu’ eleştirilirken Türkiye’de öğretmenlikten askerliğe pek çok göreve yeminle başlanıyor. Bu yemin metinlerinde de Büyük * Osmanlı Mebusan Meclisi üyelerinin 1877’de ettiği ilk yeminde padişaha ve vatana sadakat yemini ediliyordu. 1924 Anayasası’na göre yemin eden milletvekilleri ‘vallahi’ diyordu. 1928’de ‘vallahi’ yerini ‘Namusum üzerine söz veririm’e bıraktı. 1982’ye gelindiğinde ise milletvekillerinin vatanın ve milletin bölünmez bütünlüğünü korumak için büyük Türk milleti önünde and içmesi gerekiyor.
* Polislerle öğretmenler aynı metin üzerine yemin ediyor. Bu yemin 14 Temmuz 1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre bütün kamu görevlilerini kapsıyor.
* Osmanlı’da ilk yemin töreni 1877 yılında, Mebusan Meclisi’nin açılışında yapıldı ve vekiller, “Zat-ı Hazret-i Padişahîye ve vatanıma sadakat ve kanun-i esasi ahkâmına ve uhdeme tevdi olunan vazifeye riayetle hilafından mücanebet eyleyeceğime kasem ederim” diyerek yemin etti.
* Her ne kadar meclis olarak toplanmamış olsa da Sivas Kongresi’nde de delegeler, “Vatan ve milletin saadet ve selametinden başka hiçbir şahsi maksat izlemeyeceğime, İttihat ve Terakki Cemiyetinin diriltilmesine çalışmayacağıma, mevcut siyasal partilerden hiç birinin emeline hizmet etmeyeceğime, vallahi, billahi...” şeklinde yemin ederek toplantıya başladılar.
1921’de yemin yoktu * 1921 Anayasası’nda yemin metni yer almazken, 1924 Anayasası’nda vekillerin ‘‘Namusum üzerine söz veririm ki:
Vatanın ve milletin mutluluğuna, esenliğine, milletin kayıtsız şartsız egemenliğine aykırı bir amaç gütmeyeceğim ve Cumhuriyet esaslarına bağlılıktan ayrılmayacağım’’ şeklinde yemin etmesine karar verildi.
* 1961 Anayasası’nda, “Devletin bağımsızlığını, vatanın ve milletin bütünlüğünü koruyacağıma; milletin kayıtsız şartsız egemenliğine, demokratik ve laik cumhuriyet ilkelerine bağlı kalacağıma ve halkın mutluluğu için çalışacağıma namusum üzerine söz veririm” halini alan ve her yapılan anayasayla birlikte daha da uzayan yemin metni 1982 Anayasası ile günümüzde tartışılan son şekline büründü.
YEMİNLER:
* Asker yemini: ‘’Barışta ve savaşta, karada, denizde ve havada her zaman ve her yerde milletime ve cumhuriyetime doğruluk ve muhabbetle, hizmet ve kanunlara ve nizamlara ve amirlerime itaat edeceğime ve askerliğin namusunu Türk Sancağının şanını canımdan aziz bilip icabında vatan, cumhuriyet ve vazife uğrunda seve seve hayatımı feda eyliyeceğime namusum üzerine andiçerim.’’
* Devlet memurlarının yemini: ‘’Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına, Atatürk İnkılap ve İlkelerine, Anayasada ifadesi bulunan Türk Milliyetçiliğine sadakatla bağlı kalacağıma...; Türk Milletinin milli, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyip, koruyup bunları geliştirmek için çalışacağım... namusum ve şerefim üzerine yemin ederim.’’
Anayasa Mahkemesi üyesi yemini: “Türk milleti tarafından demokrasiye âşık Türk evlatlarının vatan ve millet sevgisine emanet ve tevdi olunan Türkiye Cumhuriyeti Anayasasını koruyacağıma... namusum ve şerefim üzerine andiçerim.”
Şahin: Gerekirse değiştiririz
Dünkü Radikal’de, Yurdagül Şimşek’e konuşan TBMM Başkanı Mehmet Ali Şahin ise, her dönem başında tartışılmaya açılan 1982 Anayasasının ‘Andiçme’ başlıklı 81. maddesinde yer alan yemin metninin değiştirilebileceğinin sinyallerini verdi. Birçok sivil toplum kuruluşu da yemin metninin ideolojik ve etnik unsurlardan arındırılmış, kısa ve sade bir şekilde hazırlanması görüşünde birleşiyor.
Radikal