Banu Duran'ın haberi
Hayatımızın bir parçası haline gelen "telekulak" haberlerine son olarak ünlü mobilya tasarım firması B&T Plus'ın sahibi Bahar Aysan'ın eşini dinlemesi de eklendi. TÜBİTAK'ın yaptığı, dinlenemeyen (kriptolu) telefonlar ise kısa bir süredir devletin üst kademelerinde kullanılıyor. TÜBİTAK Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Araştırma Enstitüsü (UEKAE) İş Geliştirme Sorumlusu Koray Arıkan'la "Kriptolu telefonu" konuştuk.
Normal ceplerde bir GSM kartı varken kriptolu telefonlarda 2 ya da 3 GSM kartı var. Çünkü kripto yani şifreleme işini yapan ayrı bir kart gerekli.
TÜBİTAK'ta 15 kişilik bir ekip tarafından çalışmalarına bir buçuk yıl önce başlanan kriptolu telefonlar Cumhurbaşkanlığı, Başbakanlık ve Genelkurmay başta olmak üzere devletin üst kademelerine dağıtıldı. Kriptolu telefonlarla yapılan görüşmeler kesinlikle dinlenemiyor. Ulusal güvenlik için son derece önemli olan telefonla ilgili bilgileri TÜBİTAK Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Araştırma Enstitüsü (UEKAE) İş Geliştirme Sorumlusu Koray Arıkan şöyle anlatıyor:
"Aslında biz bu dinlemeler gündeme gelmeden önce, zaten ihtiyacın farkındaydık. 20 yıldır Kriptoloji Enstütüsü'nde kripto cihazları üzerinde çalışıyoruz. Çünkü devlet daha önceleri de birtakım bilgilerini saklamak istiyordu. Ancak bizde böyle cihazlar olmadığı için yurt dışından tedarik ettiğimiz birtakım cihazlarla sağlıyorduk bunu. Fakat yurt dışından bilginizi gizlemek için cihaz alıyorsanız şunu da unutmayacaksınız; o cihazı aldığınız ülke sizin şifrelediğiniz bilgileri dinleyebilir. Risk var yani, İran'ın başına geldi bu ve bilgileri Amerika'nın eline geçti. Biz TÜBİTAK olarak 80'lerde ilk kriptolu cihazımızı yaptık ve kullanıldı."
Önce müşterimiz TSK idi, şimdi tüm devlet birimleri var
Son döneme kadar ana müşterilerinin hep Türk Silahlı Kuvvetleri olduğunu ancak artık bakanlıklar, başbakanlık da dahil tüm devlet birimlerinin yerli teknolojiyi kullandıklarını belirten Arıkan, bu teknolojiyi yurt dışına ihraç etme noktasına geldiklerini söylüyor.
Kripto konusunda dünyadaki en iyi 5 ülkeden biri olduğumuzu belirten Arıkan, yaptıklarının bir telefon değil bir kripto cihazı olduğunun altını çiziyor. Arıkan: "Bu haberleşme için kullanılan bir kripto cihazı aslında. O nedenle telefon dememeyi tercih ediyoruz, çünkü telefon denince piyasada var olan telefonlarla karşılaştırma ihtiyacı oluyor insanlarda. Oysa bunun içinde normal bir telefonda olmayan bir sürü başka elektronik devre var. Mesela, normal bir telefonda bir tane elektronik kart ve onun üzerinde elektronik çipler vardır. Kriptolu telefonlarda ise 2 ya da 3 tane elektronik kart var. Bunlar sandviç gibi üst üste konmuş durumdalar. Çünkü kripto işini yani şifreleme ve şifre çözme işini yapan ayrı bir kart gerekli. Bir de bu cihazlar metal kılıflar içindedir yani dış çeperleri hep metaldir, plastik kullanılmaz. Bu dışarıya olan kaçağı (herhangi bir elektromanyetik yayını) engellemek içindir. Hep metal kullanıldığı için de haliyle ağır oluyorlar, handikabı da bu. Tam 250 gr. ağırlığında. Bu, normal bir telefonun 2 katı demek. Boyu 13 cm, eni ise 5.5 cm. Yandan bakıldığında kalınlığı ise 2.5 cm'ye denk geliyor."
Komutanlar artık kriptolu telefonlarla konuşuyor
İlk bakışta kriptolu telefon bu ölçüleriyle biraz kaba görünüyor. Özellikle de yeni çıkan incecik modelleri düşündüğünüzde fark iyice kendini belli ediyor. Ancak projenin mimarı Arıkan, "Bu derece bir teknolojiyi ve karmaşık bir kripto cihazını bu kabın içine koymak o kadar kolay değil. Hatta olması gerekenden çok daha küçük" diyerek bu fikre katılmadığını belirtiyor. Ancak komutanlardan da benzer eleştiriler almış Arıkan. "Bazı komutanlarımız standart kullandıkları telefon yerine, iki telefon taşımamak adına sadece kriptolu telefonu kullanmayı tercih ediyor. Bizim önerdiğimiz yöntem ise bu değil. Ajandasından tutun oyunlara kadar her şey var ama elle tutuşu biraz kaba geliyor bazı komutanlara" diyor.
ŞİFRENİN ÇÖZÜLMESİ İMKANSIZ DENEBİLİR
Kripto teknolojisinin geldiği noktada "Bu telefon asla dinlenemez" demek yanlış olur ama bu cihazla şifrelenmiş bilginin şifresinin çözülebilmesi için bugünkü teknolojiyle 100 yıl falan gerekli. Çözülmesi imkansız diyebiliriz. Tüm kripto cihazları aynı mantıkla çalışır; verinin elde edilmesini engellenmek değil, elde edildiği zaman işe yaramasını engellemek.
Cumhurbaşkanı Gül, Başbakan Erdoğan, Orgeneral Başbuğ bu telefonu kullanıyor
Kriptolu cep telefonundan önce nasıl yapılıyordu gizli konuşmalar?
Kriptolu masa telefonu kullanıyorlardı. Genelkurmay Başkanımız ya da üst düzey bir bakanımız bir yerden bir yere giderken beraberinde kriptolu bir masa telefonu da taşınıyordu. Gidilen yerde bir telefon hattı bulunup, ona bağlanıp oradan haberleşiyorlardı. Yani önceden ayrı bir çantada cihaz taşırken şimdi aynı cihazı ceplerinde taşıyabiliyorlar.
O halde niye hep masa telefonuyla yapılmadı önemli görüşmeler de bu dinleme skandalları patlak verdi?
Ortam dinlenmesi söz konusu. Odaya yerleştirilen böcek adlı cihazla dinlemeler yapıldı. Mesela, kriptolu masa telefonu da asla dinlenemez ama telefonun yanına normal bir cep telefonu koyup oradan dinlenebilir. Kriptolu cihazlar, belli bir disiplin içinde kullanılmalı. Bu nedenle kriptolu cihazlar özel, kontrollü odalarda kullanılır, kapıda nöbetçi bekler.
Bu telefon şu an kaç kişide var?
1000 adeti Genelkurmay Başkanlığı'na verildi. Ancak biz TÜBİTAK olarak sadece telefonları teslim ediyoruz, dolayısıyla da birebir kimlerin kullandığını bilmiyoruz ama tahminim üst düzey komutanlardır tabii.
Başbakan ya da Cumhurbaşkanlığı'na kaç tane verdiniz?
Başbakanlığa kabinedeki bakanların kullanımı için bir miktar yolladık. Başbakan ve Cumhurbaşkanı'na da verdik. Aynı zamanda Dışişleri Bakanlığı'na da verdik ki, yurt dışı görevlere giden bürokratlarımız güvenli şekilde haberleşebilsinler.
Fiyatı ne kadar?
Piyasadaki pahalı bir cep telefonun 2-3 katı.
Bu kriptolu telefonun arkasında kaç kişilik bir ekip var?
Çekirdek kadro olarak 10-15 kişilik bir ekip. Ama dış tasarımı yapan endüstriyel tasarım grubu, montaj işlerini yapan üretim grubu vb. derken emeği geçen toplam kişi sayısı 100'ü bulur.
Kimler alabiliyor bu telefonu?
Kullanımı özel izne tabi. Belli kurumların kullanma yetkisi var. Sıradan bir vatandaşın öncelikle Milli Savunma Bakanlığı'ndan izin alması şart.
Şifre gir öyle konuş
- 2 adet arama tuşu var:
Açık olarak aramak için ve şifreli olarak aramak için.
- Önce ekrana numarayı yazıyorsunuz. Sonra üzerinde anahtar resmi olan ve şifreli aramayı başlatacak tuşa basıyorsunuz. O zaman telefon sizden kullanıcı şifrenizi istiyor. Şifreyi girdikten sonra arama gerçekleştiriliyor. Karşı taraf ise ekranda; "güvenli arama" diye bir şey görüyor ve "yes" tuşuna basıyor. Ancak standart bir telefondan farklı olarak karşı taraf telefonu açtığında, görüşmeye başlamanız için 30 saniye kadar beklemeniz gerekiyor. Çünkü bu sırada iki telefon şifrelemenin nasıl olacağına dair el sıkışıyorlar. Sonrasında "Görüşme başladı" diye ekranda bir yazı çıkıyor ve sizde dinlenmemenin rahatlığıyla rahatça konuşuyorsunuz.
- Normal arama yapacaksanız karşı tarafın telefonunun kriptolu olması gerekmiyor.
- Olur da telefonunuz çalınırsa korkmanıza gerek yok. Çünkü, bu akıllı telefon tanımlanmamış sim kartlarla çalışmıyor.
Kutudan 9 ayrı parça çıkıyor
Hizmete özel başlıklı bir kullanım kılavuzu, şarj aleti (farklı ülkelerde kullanıma uygun 3 ayrı ucuyla beraber), kulaklık, veri kablosu (bilgisayarla birlikte kullanmak için), temizleme bezi, bilgisayara yükleyeceğiniz CD
Vatan