İbrahim Acar
Ağustos 2015'te yapılan ve devletin kasasına yaklaşık 4 milyar avro girmesini sağlayan 4,5G ihalesinin üzerinden yaklaşık 2 yıl geçti. 1 Nisan 2016'da devreye alınan 4,5G'yi de bir yıldan fazladır kullanıyoruz. İhalenin önemli şartlarından biri de yerlilik şartıydı. Kademeli olarak yerine getirmesi gereken yerlilik şartı oranı birinci yıl için yüzde 30 olarak konulmuştu. Türkiye'de faaliyet gösteren üç operatörün de bu şartı yerine getirilmedi ve getirilmesi de kolay olmayacak. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK)'nın bu durumda operatörlere cirolarının yüzde 3'ü kadar ceza kesme yetkisi var. Çokça konuşulan ama nasıl bir çözüm üretileceği belirsiz olan bu konuyu BTK Başkanı Ömer Fatih Sayan'a sorduk. Sayan, ortaya çıkan oranın düşük olduğunu söyledi.
POTANSİYELİN YÜKSEK OLMADIĞINI GÖRDÜK
Bunun altında yatan nedenin 'yerli malı' belgesi olan ürün yetersizliği olduğunu belirten Sayan, "Özellikle yazılım konusundaki yerli ürün ve hizmeti kimin nasıl vereceği net değildi. Şimdi bunlar netleşti. Odalar Borsalar Birliği bünyesinde bir komisyon oluşturduk. Komisyonda BTK da var. Artık Türkiye yerli malı yazılım belgesi verebiliyor" dedi. Bunun yanısıra OSTİM'de haberleşme alanında bir kümelenme oluşturduklarını da belirten Sayan, "Türkiye'de kim ne üretiyorsa getirecek burada test edecek. Uygun olanları kullandıracağız. Yerli ürün potansiyelinin çok yüksek olmadığını gördük. Mevcudun hepsini kullansanız bile belli bir oranı geçmeyeceğini anladık" dedi.
ELDE AVUÇTE NE VARSA KULLANILDI
Operatörlerin tedarik ihtiyaçlarını ağırlıklı olarak Nokia, Ericson ve Huwei'den karşıladığını belirten Sayan, şöyle devam etti: "Sadece Türkiye için de değil dünyanın hangi ülkesine gidersek gidelim bu böyledir. Yerli olarak elde avuçta ne varsa bütün operatörler bunu yansıttı. Bu konuyla ilgili bir pozitif gündem yakalamış durumdayız. Geçtiğimiz haftadan başlayarak toplantılar yapmaya başladık. Önce donanımcılar, ardından da yazılımcılar operatörleri ziyaret ettiler. Mevcut potansiyeli kullanmanın yollarını aradılar."
CEZA KONUSUNU AĞIRDAN ALIYORUZ
Yerlilik oranında operatörlere verilen tarihleri değiştirmenin inkansız olduğunu belirten Sayan, ceza vermeyeceklerini de açıkça söyledi: "Yerli ürün olsa ve kullanılmasalar hem cezayı uygularız. Ama kullanacakları ürün olmadığı için biz de ağırdan alıyoruz. Üretim ekosisteminin öncelikle oluşturulması için birlikte çalışmaya başladık. Operatörlerin de elini taşın altına koyması lazım."
'SÜBVANSİYON CEZA KESMEMEK Mİ?
Nasıl bir yöntemle bu sorunun üstesinden geleceklerini anlamak için BTK Başkanı Sayan'a, "Ceza kesmemek bir çeşit sübvansiyon mu?" sorusunu da yönelttik. Sayan'ın cevabı şöyle: "Evet öyle de diyebilirsiniz. Biz aslında ceza kesmeyerek böyle bir destek vermiş oluyoruz. Şartnamede ilk yıl yüzde 30'a kadar yerlilik şartı var. Bunu sağlamadıkları taktirde cironun yüzde üçü kadar ceza kesebiliyoruz. Ama durumu bildiğimiz için şu anda bunu gerekli görmüyoruz."
OYUN OYNAMAYIN UYARISI
Türkiye'nin bu alanda treni kaçırmaması için gereken kolaylığı sağlayacaklarını da vurgulayan Fatih Sayan, firma satın alma yoluyla ilgili teknolojiyi Türkiye'ye getirme girişimlerine de dikkat çekti. Sayan, "Şu anda ürün olmadığı için zorlamıyoruz. Mesela ZTE Netaş'a aldı. Huawei Çerkezköy'de sınırlı da olsa bir üretim yapıyor. Ama bunlar yeterli değil. Biz bu ilgili olan firmalara 'oyun oynamayın, dostlar alışverişte görsün diye değil; gerçekten yatırım ve üretim yapın' diye uyarılarımızı yaptık" dedi.
BU İŞE KAYNAK AYRILMALI
Operatörlerden kazançlarının belli bir kısmını bu işe ayırmasını istediklerini de dile getiren Ömer Fatih Sayan bunun formülünü de anlattı: "Örneğin 1 milyar dolar kazanıyorsa bunun 300 milyon dolarını bu işe ayırmalı. Bunun için bir fon mu oluşturulur ne yapılır bilmiyorum ama kazandığının en az yüzde 30'unu bu yerlilik işine kaynak olarak ayırması lazım. Operatörler bunun zor olduğunu söylüyorlar ama biz bu yoldan başka çare yok. İşi sıkı tutarak yerlilik bilincini ve oranını arttıracağız."
FETÖ DAVALARI İŞİMİZİ 10 KAT ARTTIRDI
BTK Başkanı Fatih Sayan ile konuştuğumuz bir diğer konu ise FETÖ davalarında önemli bir delil olarak görülen HTS kayıtları konusundaki talepler oldu. Mahkemelerden gelen taleplerin iş yüklerini 10 kat arttırdığını belirten Sayan, "Yazışmalar çok büyük bir yük haline geldi. Bir de komisyon kuruldu. İş yükümüz daha da artar. Zaten çalışan sayımız KHK'larla atılmalar nedeniyle üçte bir oranında azaldı. 15 Temmuz öncesine göre kıyaslanamaz bir iş yükü var. Normalde günde 100 evrak hazırlanırken şimdi 300, 500 ve 1000 evrak hazırlanması gerekiyor. İstenen talepleri operatörlere iletiyoruz. Türk Telekom, Türkcell ve Vodafone'den gelen dataları adli makamlara sunuyoruz" dedi. Yoğun iş yükünün üstesinden gelmek için alt yapı yatırımlarını arttırdıklarını da belirten Sayan, şunları kaydetti: "Eskide 30-45 günde yaptığımız bir çalışmayı şimdi bir günde karşılar duruma geldik. Alt yapı entegrasyonumuzu gerçekleştirdik. UYAP üzerinden bu taleplerin karşılamaya başladık. Bu sayede Ankara Batı Adliyesi için bu hizmeti vermeye başladık. Bu hafta bütün Türkiye'ye yayılacak alt yapı sayesinde evrak, posta ve kırtasiye ihtiyacını ortadan kaldırdık. Dinlemeler, kayıtlar derken iş yükümüz yine de çok."
YeniŞafak