Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için iş sözleşmesinin işveren tarafından feshedilmiş olması gerekiyor. Ayrıca feshin iyi niyet kurallarına aykırı haller dışında gerçekleşmesi de şart. Yani işçinin patronunu tehdit etmesi, aile üyelerinin şerefine dokunacak sözler söylemesi gibi nedenlerle sözleşme feshi olursa işçi için tazminat hakkı doğmaz.
YA İŞÇİ İSTİFA EDERSE...
İşçinin istifa etmesi halinde ise yalnızca istisnai durumlarda tazminatı hakkı söz konusu olur. Bunlar ise şöyle sıralanabilir: ¥ İşçinin derhal fesih hakkı doğuran bir gerekçe ile istifa etmesi ¥ İşverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymaması. ¥ Kadın işçinin evlilik tarihinden itibaren bir yıl içinde iş bırakması. ¥ İşçinin zorunlu askerlik hizmeti için istifa etmesi ¥ Emekli olmak için ayrılması ¥ 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanlar da 3 bin 600 gün prim ödeme ve 15 yıldır çalışma koşulunu yerine getirirlerse yaşı beklemek için istifa halinde kıdem tazminatı alabilirler.
Bunlar içinde, evlenen kadın işçinin evlenme tarihinden itibaren bir yıllık sürede kıdem tazminatına hak kazanabiliyor olması kadın işçilere tanınan önemli bir haktır. Kadın çalışan, evlendiği tarihten itibaren bir yıl içinde istifa ederse çalıştığı her yıl için, son ayki brüt ücret tutarı kadar kıdem tazminatına hak kazanmış olur.
VERMİYORSA DAVA AÇIN
KADINLARA ‘evlenme tazminatı’ denebilecek bu uygulamanın toplumsal faydası ise evlilik durumunda kadınların işten ayrılmaları halinde maddi kayba uğramalarının önüne geçmek. Kadın işçi evlilik tarihinden itibaren bir hafta içerisinde istifa etse de, evlilik tarihinin üstünden 11 ay geçtikten sonra istifa etse de tazminatını alabilir. Kadın işçiler, süreye dikkat ettikleri halde kıdem tazminatları işveren tarafından ödenmezse İş Mahkemeleri’ne dava açarak haklarını yasal olarak alabilirler.
6 SORU 6 CEVAP
TAZMİNAT İÇİN MAHKEMEYE BAŞVURUN
Soru: 15 Aralık 1990’da işe başladım. 2006’da 3 bin 700 işgünümü doldurup, istifa ettim. Ancak tazminatımı alamadım. 6 Nisan 2011’de de emekli maaşım bağlandı. Kanuna göre tazminatımı alabilir miyim? Emeklilik için işten ayrılıdığımı istifa dilekçemde belirtmemiştim. (Buket Yılmaz)
Cevap: Tazminatınızı alıp istifa etmeliydiniz. Ancak yine de zaman aşımı henüz dolmadığı için tekrar aynı sebepten kıdem tazminatı alma imkanınız var. İşveren tazminatınızı vermezse mahkemede dava açabilirsiniz.
EMEKLİLİK HAKKINIZ VAR
Soru: Emekliliğini hak etmiş bir memurun, görevine son verilirse hakkı zayi olur mu? (Zeynep Şen)
Cevap: Yaş ve hizmet yılını doldurmuş bir memur görevine son verilse bile aylık ve ikramiye alır. Ancak bu sürelerin tamamı devletteyse alır. Değilse ikramiye alamaz, aylığı yine de bağlanır.
GERİYE DOĞRU TAZMİNAT ZOR
Soru: Yıllarca SSK’lı hekim olarak çalıştım. Sonra serbest meslek makbuzu vermeye başladım. Geriye dönük kıdem tazminatı talep edebilir miyim? (Ozan Özer)
Cevap: İşinizden kendiniz ayrılmışsanız ve burada askerlik, emeklilik, işverenin ahlak ve iyi niyet kurullarına uymaması durumu söz konusu değilse ne yazık ki kıdem tazminatı alamazsınız.
İHBAR SÜRESİ GEREKİYOR
Soru: 15 yıl, 3 bin 600 günü dolduran işçinin, işyerlerinden ayrılırken ihbar süresine uymak zorunluluğu var mı? (Kadir Mut)
Cevap: Evet. İşverenin mağdur olmaması açısından ihbar sürelerine uyulması gerekmektedir.
YETİM ve DUL AYLIĞI ŞARTI
Soru: SSK emeklisiyim, vefat eden babamın SSK emekli maaşını alabilir miyim? (Cevdet Mutlu)
Cevap: SSK veya Bağ-Kur’dan yetim aylığı almanın ön koşulu, evli olmamak, çalışmamak ve emekli olmamaktır. Ancak, vefat etmiş ana-baba memursa bu durumdaki şart ise memur olmamak ve evli olmamaktır. Yani, kadın SSK’lı veya Bağ-Kur’lu olsa da evli olmamak şartıyla eski adıyla yetim aylığı alabiliyor.
İŞSİZLİK SİGORTASI İÇİN ŞART
Soru: Kayınbiraderim yıllardır belediyede geçici olarak çalışıyor. Ancak belediye 6 ay çalıştırdıktan sonra çıkarıyor. Kayınbiraderim işsizlik sigortasından yararlanabilir mi? (Hakan Akın)
Cevap: Kayınbiraderiniz adına son 120 gün kesintisiz ve ayrıca son üç yılda toplam 600 gün işsizlik sigortası primi yatırılmışsa işsizlik aylığı alabilir. Aksi taktirde işsizlik aylığından yararlanılamaz.