Sosyal güvenlik sistemi, sigortalının vefatı halinde geride kalanlarını güvence altına alarak emekli aylığı bağlıyor. Buna dul, yetim maaşı veya ölüm aylığı da deniyor.
Üstelik bu haktan, emeklimaaşı almakta olanlar dahi yararlanıyor. Bazı durumlarda iki, hatta üç maaş alma imkanı var. Çoğu kişi, aldığı maaşın kesilebileceği endişesiyle veya bilmediği için ikinci hatta üçüncü maaş hakkını aramıyor.
SİGORTALILIK TÜRÜ
Emekli; hangi sigortalılık sistemine (SSK, Bağkur ve Emekli Sandığı) tabi olursa olsun, vefat eden eşinden dul aylığı yani ikinci bir maaş alıyor. Örneğin; kadın SSK emeklisi, eşi vefat etmiş Bağkur emeklisi ise dul aylığı alıyor. Vefat eden eş SSK veya Bağkur’lu ise dul emekli eş, maaşın yüzde 50’sini, eş Emekli Sandığı’na tabi (memur) ise maaşın yüzde 75’ini alıyor.
ÜÇE BİLE ÇIKABİLİR
Bazı durumda emekli kadının üç farklı emekli maaşı alma hakkı doğuyor. Peki nasıl oluyor? Kendi çalışmasından dolayı SSK emeklisi olarak maaş alırken, vefat eden Bağkur emeklisi kocasının ölümünden sonra dul aylığı alan kadın, Emekli Sandığı’ndan emekli olmuş babasının vefatından sonra yetim aylığı da alabiliyor. Buradaki önemli ayrıntı, maaş ‘üç farklı sigorta sistemine göre’ bağlanıyor. Eşini kaybeden bir kişinin dul aylığı, yeniden evlendiğinde ise kesiliyor.
ORANLAR
Emekli Sandığı Kanunu’na göre, dul ve yetim aylığının kimlere ve hangi oranda bağlandığı bilgisi şöyle:
Eş: Yüzde 75
Çalışan ya da emekli aylığı alan eş: Yüzde 50
Eş, 1 yetim: Yüzde 60, yüzde 30
Eş, 2 yetim: Yüzde 50, yüzde 25-25
Tek yetim: Yüzde 50
2 yetim: Yüzde 40-40
BU TARİHLERE DİKKAT!
Çocuğa, anne veya babadan aylık bağlama durumu:
Anne-babanın ölümünün 30 Eylül 2008 sonrası olması halinde; Çocuk ile vefat anne-baba SSK’lı ise yüksek aylığın tamamı, düşük aylığın yarısı bağlanır.
Her ikisi Bağkur’lu ise yüksek aylığın tamamı, düşük aylığın yarısı ödenir. Her ikisi Emekli Sandığı’na tabi ise yüksek olan maaş bağlanır.
Her ikisi de 1 Ekim 2008 tarihinden önce memur olan eski memursa yüksek olan maaş ödenir.
Her ikisi de 1 Ekim 2008 tarihinden sonra memur olmuşsa yükseğin tamamı, düşük olanın yarısı bağlanır.
Anne, babadan biri Bağkur ya da SSK’lı, diğeri Emekli Sandığı’na tabi ise yetim, iki maaşı tam alır.
Eş ve anne-babadan aylık bağlama durumu:
Ölümlerden biri 1 Ekim 2008 öncesi ise; İkisi SSK’lı ise yüksek maaş tam, düşük olan yarım ödenir. İkisi de Bağkur’lu ise yüksek olan maaş bağlanır. İkisi de memur ise tercih edilen aylık bağlanır.
Sigorta statüleri farklı ise tam maaş bağlanır.
Ölümlerden ikisi de 1 Ekim 2008 öncesi ise; Anne ve babanın sigortalılık statüsü farklı ise iki maaşın ikisi de tam ödenir.
İkisi de SSK’lı ise yüksek olan tam, düşük olan yarım ödenir. İkisi de Bağkur’lu ise tek maaş ödenir. İkisi de devlet memuru ise ve memurluk 1 Ekim 2008’den önce başladıysa, tercih edilen aylık tam ödenir POSTA