DPB OHAL Sürecinde Çekilme ve Atama İşlemlerine İlişkin Görüş

ÖZET: Olağanüstü hal döneminde; memur olarak çalışmaktayken merkezi yerleştirme işlemleriyle bir KİT’e sözleşmeli olarak atanma hakkı kazananların istifalarının sonuçlanmasının beklenilip beklenilmeyeceği ve KİT personelinden istifa etmek isteyenlerin durumu hk. (09/09/2016- E.5453)

Merkezi yerleştirme işlemleri neticesinde Teşebbüsünüzde görev yapmaya hak kazanan adaylardan bazılarının olağanüstü hal nedeniyle mevcut görevlerinden ayrılamadıklarından bahisle ilgililerin olağanüstü halin bitimini takiben atanıp atanamayacağı ile mevcut personelinizden diğer kamu kurum ve kuruluşlarına atanma hakkı kazananların istifalarının nasıl değerlendirileceği hususlarında Başkanlığımızdan görüş talep eden ilgi yazı incelenmiştir.

Bilindiği üzere, 657 sayılı Kanun'un "Çekilme" başlıklı 94'üncü maddesinde, "Devlet memuru bağlı olduğu kuruma yazılı olarak müracaat etmek suretiyle memurluktan çekilme isteğinde bulunabilir. Mezuniyetsiz veya kurumlarınca kabul edilen mazereti olmaksızın görevin terkedilmesi ve bu terkin kesintisiz 10 gün devam etmesi halinde, yazılı müracaat şartı aranmaksızın, çekilme isteğinde bulunulmuş sayılır." hükmü, "Olağanüstü yönetim hallerinde çekilme usulü" başlıklı 96 ncı maddesinde, "Olağanüstü hal, sıkıyönetim, seferberlik ve savaş hallerinde veya genel hayata müessir afetlere uğrayan yerlerdeki Devlet Memurları yerine atanacaklar gelip işe başlamadıkça görevlerini bırakamazlar." hükmü "Çekilen ve çekilmiş sayılanların yeniden atanmaları "başlıklı 97'nci maddesinde "Memurlardan mali ve cezai sorumlulukları saklı kalmak üzere;

…

D) 96 ncı maddeye aykırı hareket edenler hiçbir surette,

Devlet memurluğuna alınamazlar." hükmü yer almaktadır.

Diğer taraftan, 3/5/2002 tarihli ve 24744 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Kamu

Görevlerine İlk Defa Atanacaklar İçin Yapılacak Sınavlar Hakkında Genel Yönetmelik'in "Yerleştirme" başlıklı 23'üncü maddesinde "Adaylar, Beşinci Bölümde yer alan hükümler saklı kalmak üzere, ÖSYM tarafından (B) grubu kadrolara; KPSS puanları, tercihleri, kadro sayıları ve koşulları göz önünde tutulmak suretiyle yerleştirilir. Yerleştirme işlemlerinde, diğer koşullar saklı kalmak kaydıyla, yerleştirmenin yapıldığı tarihte aynı adaya ait geçerlilik süresi bitmeyen sınavlardan alınan en yüksek KPSS puanı dikkate alınır ve aynı puanı alan adaylar arasından diploma tarihi itibariyle önce mezun olmuş olana, bunun aynı olması halinde yaşı büyük olana, her ikisinin de aynı olması durumunda ise sınav sonucu yeni açıklanan adaya öncelik tanınır." hükmü, "Adayların başvurmaları ve atanmaları" başlıklı 25'inci maddesinin birinci fıkrasında "Adaylar, yerleştirildikleri kamu kurum ve kuruluşlarına, Tercih Kılavuzu'nda yazılı olan belgeler ve KPSS Sınav Sonuç Belgesi ile birlikte atanmak üzere süresi içinde başvururlar.

Kamu kurum ve kuruluşları, atamaya yetkili amirin onayı ile beş kişiden oluşan bir sınav değerlendirme komisyonu kurar. Bu komisyon, atanmak üzere bildirilen adayları, aranılan nitelikler yönünden inceleyerek, nitelikleri uyanların atamalarının yapılmasını teklif eder. Beşinci Bölümde yer alan hükümler saklı kalmak üzere, ÖSYM tarafından yerleştirilen adaylar, başka bir sınav veya mülakat yapılmaksızın, ilan edilmiş kadrolara doğrudan atanır. Ancak, atama için öngörülen koşullara uymayan veya gerekli belgeleri süresi içinde getiremeyen adayların atamaları yapılmaz." hükmü yer almaktadır. Anılan Kanunun "Atamalarda görev yerine hareket ve işe başlama süresi" süresi başlıklı 62'nci maddesinde, "İlk defa veya yeniden veyahut yer değiştirme suretiyle;

a) Aynı yerdeki görevlere atananlar atama emirlerinin kendilerine tebliğ gününü,

b) Başka yerdeki görevlere atananlar, atama emirlerinin kendilerine tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içerisinde o yere hareket ederek belli yol süresini,

İzleyen iş günü içinde işe başlamak zorundadırlar. Savaş ve olağanüstü hallerde bu süre Bakanlar Kurulu Kararı ile kısaltılabilir.

Yukarıdaki süreler;

Kanuni izinlerin kullanılması veya geçici bir görevin yapılması sırasında başka bir göreve atanan memurlar için iznin veya geçici görevin bitimi,

2- Hesaplarını, yerlerine gelenlere devir zorunda bulunan sayman ve sayman mutemetleri için devrin sona ermesi,

3- Eski görevlerine devamları kurumlarınca yazılı olarak tebliğ edilenler için yerlerine atanan memurların gelmesi veya yeni görev yerlerine hareketlerinin kurumlarınca tebliği, tarihinde başlar." hükmü yer almaktadır.

Ayrıca, 22/07/2016 tarihli ve 29778 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 1116 sayılı Ülke Genelinde Olağanüstü Hal İlanına Dair Karar ile 21/07/2016 Perşembe günü saat 01.00'dan itibaren doksan gün süreyle olağanüstü hal ilan edilmesi hakkındaki Bakanlar Kurulunun 20/07/2016 tarihinde alınan Kararı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunca onaylanmıştır.

Öte yandan, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıklarının personel rejimini düzenleyen, 22/1/1990 tarihli ve 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede, sözleşmeli personelin hak ve yükümlülükleri, memuriyet statüsünden bağımsız olarak düzenlenmiş olup, aynı Kanun Hükmünde Kararnamede sözleşmeli personelin diğer kamu kurum ve kuruluşlarındaki kadro ve pozisyonlara naklen atanabileceğine dair bir düzenleme bulunmamaktadır. 13/3/1990 tarih ve 02162 sayılı yazımızda yer alan I seri nolu KİT Personel Rejimi Genel Tebliğinde ise "Sözleşmeli personelin naklen atanması söz konusu olmadığından bir sözleşmeli personelin diğer bir teşebbüs veya bağlı ortaklıkta görev alması, açıktan işe alma niteliğindedir..." hükmü yer almaktadır.

Bahsi geçen hüküm ve açıklamalardan sözleşmeli statüye naklen atanmanın mümkün olmadığı ve bu statüye yapılacak atamaların ilgilinin mevcut statüsüyle ilişkisinin kesilerek sözleşmeli statüye dâhil olması sonucunu doğuracağı anlaşılmaktadır.

22/1/1990 tarihli ve 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin "Görev ve Yer Değişikliği" başlıklı 9'uncu maddesinin ikinci fıkrasında "Görev veya görev yeri değişikliklerinde yeni görev yerine hareket ve işe başlama süresi aynı yerde göreve başlayacaklar için tebliği izleyen gün, başka yerdeki göreve başlayacaklar için 15 gündür." hükmüne yer verilmiştir.

Ayrıca, 9/3/1990 tarihinde yürürlüğe giren 399 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname

Hükümlerine Göre Yapılacak Sözleşmelerde Yer Alacak Hususların Tespiti Hakkında Yönetmelik eki tip sözleşmenin "İlk Defa İşe Başlama" başlıklı 5'inci maddesinde " İlk defa işe başlamada, ilgili bu sözleşmenin imzalanarak ve kendisine tebliğini izleyen en geç (15) gün içerisinde bilfiil işe başlamak zorunda olup, işe başladığı günden itibaren ücrete hak kazanır.

Aksi halde ihbara gerek kalmaksızın sözleşme feshedilmiş sayılır." hükmüne yer almaktadır.

Diğer taraftan, 22/1/1990 tarihli ve 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin "Çekilme" başlıklı 13'üncü maddesinde "Sözleşmeli personel, bu Kanun Hükmünde Kararname ile sözleşmesinde belirtilen şartlarla görevinden çekilme hakkına sahiptir." hükmüne yer verilmiştir. 399 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname Hükümlerine Göre Yapılacak Sözleşmelerde Yer Alacak Hususların Tespiti Hakkında Yönetmelik eki tip sözleşmenin 7'nci maddesinin (a) bendinde ise ilgilinin görevden çekilme talebinin kabulünün sözleşmeyi sona erdireceği hüküm altına alınmıştır. Sözleşmeli personele çekilme hakkı tanınmış olmasına karşın gerek anılan KHK'de gerekse personel sözleşmesinde çekilme usulüne ya da olağanüstü hal idaresinde çekilmeye ilişkin bir düzenlemeye yer verilmemiştir.

Yukarıda yer verilen hüküm ve açıklamalar karşısında,

- Devlet memuru bağlı olduğu kuruma yazılı olarak müracaat etmek suretiyle memurluktan çekilme isteğinde bulunabilmekle birlikte, 657 sayılı Kanun'un 96'ncı maddesinde olağanüstü hal dönemlerinde Devlet memurlarının yerine atanacaklar gelip işe başlamadıkça görevlerini bırakamayacağının ifade edilmesi sebebiyle yerine atanacak kişi gelip işe başlamadan memurun çekilme isteğinin kamu kurum ve kuruluşları tarafından kabul edilmesinin mümkün bulunmadığı, mezkûr Kanun'un 96'ncı maddesine göre Devlet memurunun görev yaptığı kadroya başka bir kişinin atamasının kurum içindeki memurlar arasından yapılabileceği gibi kurum dışından da ilgili mevzuat çerçevesinde yapılabileceği, bu çerçevede atama yapılması halinde memurun çekilme isteğinin kamu kurum ve kuruluşları tarafından kabul edilmesinin mümkün bulunduğu,

- Kamu Görevlerine İlk Defa Atanacaklar İçin Yapılacak Sınavlar Hakkında Genel Yönetmelik'te yerleştirilen adayların atamalarının belirli bir sürede yapılacağına dair herhangi bir hükmün bulunmadığı, ancak 399 saylı Kanun Hükmünde Kararnamenin 9'uncu maddesi ile tip sözleşmenin 5'inci maddesi gereği Teşebbüsünüzde sözleşmeli statüde işe başlamaya hak kazanan adayların Teşebbüsünüzce yapılacak tebligatı takiben en geç 15 gün içerisinde göreve başlaması gerektiği, aksi takdirde bu haklarından feragat etmiş sayılacakları,

- Teşebbüsünüz personeline ilişkin çekilme taleplerinin, mal ve hizmet üretiminde aksamaya neden olunmaması için gerekli tedbirlerin alınmasını takiben ivedilikle ele alınarak sonuçlandırılması gerektiği,

mütalaa edilmektedir.