Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan Osaka'da yapılan G-20 Zirvesi'nin ardından Kyoto, Tokyo ve Pekin'e geçerek açılışlara katıldı ve önemli temaslarda bulundu. Pekin'den Türkiye'ye hareketinden önce Türkiye Büyükelçiliği'nde gazetecilerle buluşup sohbet eden Erdoğan şunları söyledi:
Japonya İmparatoru Naruhito ile görüşen ilk liderlerden birisiniz. Yeni imparatorla sohbetinizle ilgili ayrıntıları paylaşabilir misiniz?
Yeni İmparator'un bir öncekine göre daha genç, 59 yaşında, olması hasebiyle daha dinamik, mütevazı bir yapısı var. Kapıya kadar gelerek beni İmparatoriçe Masako ile birlikte karşıladılar. Beraber çıktık, görüşmemizi yaptık. Yine kapıya kadar geldi ve uğurladı. Bu mütevazı hal aslında geleneklerinde var. Yarım saat görüşmemiz oldu. Ben kendisini Türkiye'ye davet ettim. Biliyorsunuz yurt dışına çıkış için İmparatora müsaadeyi hükümet veriyor. Bu konuyla ilgili olarak da "Biz Sayın Başbakan'la görüşürüz, ona da söyleriz, sizi Türkiye'de ağırlayalım" dedik. Çünkü İmparatoriçe Türkiye'ye gelmemiş ancak Türkiye'yi sevdiğini söyledi. "O halde bekliyoruz" dedik.
Son yıllarda Türkiye-Çin ilişkilerinde iki gerilim noktası oldu. İlki Çin'e verilen ama iptal edilen füze ihalesi. İkincisi Uygur halk ozanı Abdurrahim Heyit'in öldürüldüğü iddiası üzerine Dışişleri Bakanlığı'nın yaptığı açıklama. Şi Cinping ile görüşmenizde bu konular gündeme geldi mi?
Bu füze meselesinin askeri, stratejik, teknik birçok boyutu var. Ama bu Çin'e yönelik herhangi bir önyargıdan kaynaklanmadı. Yetkili arkadaşlarımız Rusya'nın da teklifini görünce incelemesini yaptılar, teklifleri mukayese ettiler ve o zaman kararı bu şekilde aldık. Ama bu bizim Çin'le savunma sanayiine yönelik ilişkilerimizin kopması anlamına asla gelmez. Biz Çin'le birçok noktada alışveriş yapabiliriz. Zaten bugün sayın devlet başkanı füze alımından vaz geçilmesi meselesini gündeme dahi getirmediler. Böyle bir şey olmadı. İkinci soruya gelince, bu konuda o malum olayı kendileri hiç açmadı. Açmadığı halde biz o zamanki durumu biliyoruz. Burada maalesef bizim kendi dışişleri teşkilatımızın iletişim yanlışı olmuştur. Ama onlar da yoluna girmiş oldu.
ORTADA BIRAKILACAK BİR KONU DEĞİL
BM Genel Sekreteri Özel Temsilcisi Virginia Gamba, terör örgütü PKK ile çocuk savaşçılar konusunda bir anlaşma yaptı. BM Temsilcisinin terör örgütüyle anlaşma yapmasını nasıl karşılıyorsunuz?
Birleşmiş Milletler'in (BM) terör örgütü YPG/PKK ile bünyesindeki çocuk savaşçıları bırakması bahanesiyle görüşmesi ve bir anlaşma imzalanması asla kabul edilemez. Bu konuda biz de ilgili mercileri ciddi manada silkelemek istiyoruz. Hangi gerekçeyle olursa olsun BM'nin bir terör örgütünü bu şekilde muhatap alması, masaya oturması ve resmi bir statü tanır gibi bir anlaşma imzalaması en hafif ifadesiyle bir skandaldır. BM böyle bir skandalın altına imza koyamaz. Olacak iş değil. Ben gıyabında söylüyorum ama BM Genel Sekreteri Guterres'in bundan haberi yoktur, böyle bir yanlışı asla yapmaz diye düşünüyorum. Silahlı çatışmalarda çocuklar konusundaki özel temsilci Virginia Gamba'nın bu işlemini protesto etmek için BM Daimi Temsilcimiz Feridun Sinirlioğlu girişim başlattı. Döner dönmez de ilk etapta Dışişleri Bakanımız Mevlüt Çavuşoğlu, Guterres'le konuyu ele alır. Daha sonra gerekirse ben de görüşürüm. Bu ortada bırakılacak bir konu değil.
ÇİN İLE İŞBİRLİĞİ BM'DE REFORMU HIZLANDIRIR
Çin medyasında çıkan makalenizde, "Türkiye ve Çin ortak bir vizyonu paylaşıyor", "Küresel düzenin yeniden inşası için Çin ve Türkiye sorumluluk alabilir" diyorsunuz. Yapılabilecek bir şey var mı? Çin bu konuda samimi davranıyor mu?
Ben Çin'in bu konularda samimi davranmadığına asla inanmıyorum. Çin inandığı doğrularda dik durabilen bir ülke. Malum şu anda Türkiye hem doğuya hem batıya açık bir ülke ve coğrafya olarak baktığımız zaman Asya yönünde çok daha büyük bir toprağa sahibiz. Dolayısıyla bizim Çin'le atacağımız ortak adımla hem İslam dünyası hem de Çin'in kendi coğrafyası olarak baktığımız yerlerde, Çin'in BM Güvenlik Konseyi'ndeki konumunu da ele aldığımızda bu konuları değerlendirmek bizim için çok daha rahat ve güçlü olacaktır. "Dünya 5'ten büyüktür" derken bizim yanımıza birilerini almamız lazım. Hele hele BMGK içinden birilerinin bizim yanımızda yer alması bu süreci hızlandıracaktır. Biz bunu dünyadaki 190'ı aşkın ülkeyle konuştuğumuzda birçoğu zaten ürkek korkak, rahat hareket edebilen yok. Kimisi dolara bakıyor. Kimisi farklı avantalara bakıyor. Ama biz farklı bir yere bakıyoruz. Çünkü eğer biz Allah'ımıza dayanmazsak, hakkın ve haklının yanında olmazsak bunun hesabını kolay kolay veremeyiz. Bu dünyada iki seçeneğimiz var. Ya mazlumların yanında olacağız ya zalimlerin yanında olacağız. Biz mazlumların yanında olmayı kabullendik. Birileri de zalimlerle yürüyor. Ama tarih boyunca onlar da zalimlerle anılacaklar. Bu dünya Firavunlar gördü, Nemrutlar gördü. Nemrutlarla, Firavunlarla beraber olanlar hiçbir zaman hayırla yad edilmiyor. Bu devrin de Nemrutları, Firavunları var. Onlar da yarın öyle anılacaklar.
NÜKLEER KRİZDE ARABULUCU OLABİLİRİZ
ABD-İran arasındaki gerilimde Türkiye'nin arabuluculuk görevi üstlenmesi söz konusu olabilir mi? Olası bir İran-ABD çatışması bölgede nasıl bir etki yapar?
Bunu aslında kimse düşünmek istemiyor. Kimse o konuya girmek dahi istemiyor. Sayın Trump'la yaptığımız görüşmede bu konu hiç gündeme gelmedi. Ama Japonya Başbakanı Şinzo Abe ile yaptığımız görüşmede Abe "Böyle bir olayda birlikte olabilir miyiz?" dedi. Ben de "Niye olmasın" dedim. "Her ikisiyle de gerek Ruhani gerek Hamaney'le görüşmelerde bulunabilirim" dedim. "Beraber derseniz, beraber de olabilir" dedim. O konuda bir sıkıntımız yok. Tabi nereden başlayacağız, nereye gideceğiz, nerede bitireceğiz? Bunlar da önemli. Acemlerin bir sözü var: "Oturdular, konuştular ve dağıldılar" derler. Öyle olacaksa hiç anlamı yok. Sadece vakit kaybedersiniz, o kadar. Burada da netice almaya odaklanılmalı. Sayın Başbakana sordum "Sen görüşme yaptın, nasıl gördün?" diye. Baktım pek olumlu görmemiş. Bundan sonraki süreci, soruların cevabını önce biz planlayalım, sonra ne gibi adım atacağız onları konuşalım dedik.
Doğu Türkistan'ı istismar ediyorlar
Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Başkanı Şi Cinping ile ikili ilişkileri, bölgesel ve küresel konuları kapsamlı bir şekilde ele aldıklarını belirten Erdoğan, "Kapsamlı stratejik ortaklık anlaşması Çin ile ilişkilerimizi daha ileri düzeye taşıyacaktır. 2021 diplomatik ilişkilerimizin 50. yılı. Buna yönelik çalışmalarımız olacak. Çin'de bir Yunus Emre Kültür Merkezi açılacak. Görüşmemizde Doğu Türkistan ve Uygur konusunu da ele aldık. Bu meselede karşılıklı hassasiyetleri dikkate alarak bir çözüm bulabileceğimize inanıyorum. Ancak bu konuyu istismar eden yaklaşımlar da var. Bu istismarlar da Türk-Çin ilişkilerinde olumsuz yansımalara neden oluyor. Bu konuda istismarlara fırsat vermemek lazım. Bunlar üzerinden bu tür istismarları yapanlar, duygusal bazı hareketler içine girerek bedelini, faturasını gerek kendi soydaşlarına gerekse Türkiye Cumhuriyeti devletine ödetiyorlar. Atacağımız başka adımlar da var. Gerekirse Türkiye'den Doğu Türkistan'a bir heyet gönderilmesi noktasında buna da açık olduğunu söyledi. "Gelsinler, gezsinler, baksınlar" dedi.
Akdeniz'de anladıkları dilden konuşuruz
Kıbrıs Rum kesiminin sondaj faaliyetleri devam ediyor. Karşı tarafın hukuk tanımazlığına karşı ne tür tedbirler alınıyor?
Hukuk içinde atılması gereken adımları atıyoruz. Bundan sonra da böyle götürmeye çalışacağız. Ama karşımıza hukuk tanımazlar çıkarsa, onların anlayacağı dil neyse o dille de konuşmasını biliriz. Orada hiçbir hukuku olmayanların kendilerine hak istihsal etmeleri kabul edilebilir bir şey değil. Zaten Güney Kıbrıs bugüne kadar hiçbir zaman hukukla hareket etmedi. AB'ye girişi şaibeli olan Güney Kıbrıs Rum Yönetimi oradan aldığı güçle KKTC'yi korkutmaya çalışıyor. AB de dürüst hareket etmiyor. Bürgenstock'ta KKTC'ye en büyük haksızlık yapılmıştır. Referandumda hayır dediği halde Güney Kıbrıs AB'ye alınmıştır; Kuzey Kıbrıs evet dediği halde alınmamıştır. AB'nin mali yaptırımlar noktasında da Kuzey Kıbrıs'a ödemesi gereken para ödenmemiştir. Şimdi biz bu AB'ye nasıl inanalım? Bunlar dürüst değil. Bunların hepsi gaspçı. Burada da yaptıkları yine bu.
Muhatabımız Hafter değil
Libya ile ilgili gelişmeler oldu. 6 Türk vatandaşı kaçırılmıştı, serbest bırakıldı. Doğu Akdeniz satrancından Libya-Türkiye nasıl bir iş birliği yapacak?
Bizim zaten askeri anlaşmamız var. Bunu daha da güçlendirdik. Orada BM'nin uluslararası hukuka göre muhatabı Sarrac'tır. Hafter şu anda orada tam manasıyla korsan hareket yapmıştır; korsan konumundadır. Biz de bugüne kadar bütün görüşmelerimizi Sarrac'ın ekibiyle yaptık. Ben bugüne kadar Hafter'le muhatap olmadım. Şimdi BM'nin de buna göre adımlarını atması lazım. Şu an Sarrac ve ekibi kaybedilen yerleri her geçen gün tekrar geri alıyorlar. Temenni ederiz ki kısa zamanda Libya'da da bir seçime gitme imkanı doğar. Halk kendi haklarını demokratik yollarla temsil etme imkanı yaklar.
F-35'leri vermem demek gasptır
Trump ile yaptığınız görüşme ABD'de bazı kesimleri rahatsız etmiş görünüyor. ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Eliot L. Engel, Trump ile aranızdaki görüşmelere ilişkin Trump'a ağır ifadelerle yüklendi. Sizce neden ABD müesses nizamı Trump'ı sevmiyor?
Dünyanın her yerinde zaten müesses nizamlar bir yere odaklıdır. Bunlara karanlık güçler de diyebilirsiniz. Onlar oralarla pazarlıktadır ve oralar adına adımlarını atarlar. Müesses güçler hiçbir zaman o ülkedeki bu tür siyaseti de sevecek diye bir şey yok. Şimdi Türkiye'de Erdoğan'ı seven var sevmeyen var. İlk seçildiğimizde yüzde 34,2'yle geldik. İki parti geldik. Bir CHP vardı, bir biz vardık. Ama parlamentonun yüzde 63'üne sahiptik. Ondan sonraki süreçte yerel seçimlerde farklı oylar aldık, genel seçimlerde onun fevkinde oylar aldık. Cumhurbaşkanlığında yüzde 52'ye kadar tırmandık. Ama yerel seçimde daha farklı oylar aldık. Şimdi içeride ve dışarıda bunu istediği gibi değerlendirmek suretiyle AK Parti'ye yüklenmek isteyenler oluyor. Dışarıda Batıcı, egemen güçler, özellikle çıkar şebekeleri bize her zaman çok çirkin yaklaşmışlardır. Biz bunlara hiçbir zaman prim vermedik. Kararlılıkla yolumuza devam ettik. Bundan sonra da aynı şeyler olacak.
BAŞIMIZIN ÇARESİNE BAKTIK
Sayın Trump'ın o gün yaptığımız görüşmede arkadaşlarıma kullandığı ifadeler, onlara yönelik ortaya koyduğu tavır, takdire şayandır. Ben de zaten kendilerine bu tür tavırlarını sevdiğimi belirttim. Siz bir müşteri arıyorsanız, bir müşteri çıkmışsa, o müşteri de ödemelerini tıkır tıkır yapmışsa sen o müşterinin malını nasıl vermezsin? Bunun adı gasp olur. Biz şu ana kadar da 1,4 milyar dolar ödeme yaptık. Askerlerimiz pilotlarımız bir general eşliğinde eğitime gitti. 4 tanesini teslim ettiler, diğerlerini bıraktılar. 116 tane F-35 almak için sözleşmemizi yaptık. Biz burada pazar değil aynı zamanda ortak üreticiyiz. Bazı parçalarını da Türkiye'de üretiyoruz. Biz füzeler noktasında geçmişte Patriotlara müşteri olduk ama bu müşteri oluşumuz karşılıksız bırakılınca biz daha neyi bekleyeceğiz, başımızın çaresine bakmayacak mıyız? Düşman saldırsa biz bir yerden sistem bulalım öyle savaşalım mı diyeceğiz? Tedbirimizi hemen almamız lazım.
YeniŞafak